Forumda Türkçenin doğru kullanımı hakkında

[N.Hel]

Orijinal Mesaj Sahibi MetinT

Eve gelip , camları açıp müzik dinleyerek yemek yaptım.

Kural -Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz- son derece net. Yorum gerektirecek herhangi bir muallak tarafı yok. Bu nedenle bu cümlede virgül yanlıştır.

Kuralı anlamak için belki şöyle düşünebiliriz: Sıralı cümleri birbirinden ayrımamız gerekli. Bunu bir virgül ile yapabiliriz ya da bir bağlaç kullanıp virgül kullanmayız. Zarf-fiil ekleriyle oluşmuş sözcükler de birer bağlaç görevi görüyor. Bu nedenle böyle bir sözcükten sonra virgüle gerek yok.

Eve gelip camları açıp müzik dinleyerek yemek yaptım.
Eve geldim, camları açtım, müzik dinleyerek yemek yaptım.
Eve geldim, camları açtım ve müzik dinleyerek yemek yaptım.

uyarı: "Noktalama işaretleri kendinden önceki harfe bitişik yazılır ve kesme işareti dışında işaretten sonra bir boşluk bırakılır."

[celalsungur]

Orijinal Mesaj Sahibi N.Hel

Kural -Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz- son derece net.
Yorum gerektirecek herhangi bir muallak tarafı yok. Bu nedenle bu cümlede virgül yanlıştır.

Eve gelip camları açıp müzik dinleyerek yemek yaptım.

''Eve gelip camları açıp müzik dinleyerek yemek yedim''
Bu daha güzel, virgülsüz.

[msk4690]

Öğretmenlerimin on iki seneden beri öğretemediği imla kurallarını sayenizde öğreniyorum. Demek ki bir tartışmayı okumak düz metini okumaktan daha kalıcı oluyor. Bunu MEB’ na söylemek lazım neyse çok teşekkürler. Ha bu arada imla hatası yapmamak için ben genelde önce Word’ de yazıp sonra kopyala-yapıştır yapıyorum. Birde kısaltmalara nasıl ek getireceğiz? Yani benim yazdığım mı doğru yoksa doğrusu “MEB’ e” mi olacak.

[lerdemir]

Ben "MEB'na" kullanımının esas olduğunu öğrenmiştim öğretim yıllarımda.

[4.tekilkişi]

MEB, TDK, THY gibi kısaltmalarda okunuşuna göre ek getiriyoruz: Milli Eğitim Bakanlığı'na. Fakat Tubitak, Aselsan vb. artık kelime şeklindeki kısaltmalarda ise kısaltmaya göre ek getiriliyor: Tubitak'a.

[MetinT]

Orijinal Mesaj Sahibi 4.tekilkişi

MEB, TDK, THY gibi kısaltmalarda okunuşuna göre ek getiriyoruz: Milli Eğitim Bakanlığı'na. Fakat Tubitak, Aselsan vb. artık kelime şeklindeki kısaltmalarda ise kısaltmaya göre ek getiriliyor: Tubitak'a.

TDK sitesinden:
"Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm'yi, kg'dan, mm'den, YKr’un. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: BDT'ye, TDK’den, THY'de, TRT'den, YTL’nin. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya."

Benim bu ifadeden anladığım kadarıyla MEB' e olmalı. Büyük harfli kısaltmalarda son harfe göre ancak kelime şeklinde okunanlarda kelime okunuşuna göre diyor ki bu durumda MEB' e olmalı. Öyle değil mi?

[malina]

Aslında bu ayrıntıları ayrı bir başlık altında konuşmalıydık

Çünkü ben hala, noktalama işaretlerinden sonra boşluk bırakın ve paragraf yapın uyarılarını tekrarlamaktayım. Öyle ki de/da takılarını ayrı yazın demeye bile sıra gelmemekte

Arkadaşlar, yazılanları okuyunca umutsuzluğa kapılıp, öğrenme isteklerini kaybedecekler...

[lerdemir]

Sn.malina,

Bir nev'i, "Temel", "Orta", "İleri" seviye gibi mi başlıklar?

[lerdemir]

Bu detaylı açıklama sonrasında bile farklı yorum yapmak mümkün.

Siz,

"kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya."

örneğinden yola çıkarak,

"MEB' e olmalı" diyorsunuz,

Bense,

"MEB kısaltması, bir NATO, bir UNESCO gibi kelimeleşmiş bütünlükte bir kullanım mıdır ki o şekilde kullanalım?" diye yorumladım.

Dolayısı ile sizin de alıntıladığınız "TDK'den" örneği, bu bilgi ışğında daha uygunmuş gibi duruyor gibi.

Ancak yine de, dediğim gibi; ben, "TDK'ndan" kullanımının doğru olduğu bilgisi ile yetişmiştim.

[MetinT]

Orijinal Mesaj Sahibi lerdemir

"MEB kısaltması, bir NATO, bir UNESCO gibi kelimeleşmiş bütünlükte bir kullanım mıdır ki o şekilde kullanalım?" diye yorumladım.

Büyük harfle yazıldığı kesin olduğuna göre bu durumda iki ihtimal mümkün. Ya Me-E-Be şeklinde düşünüp MEB' ye yazacağız -ki bence bu kulağa hoş gelmiyor- ya da MEB diye düşünüp MEB' e yazacağız. İkincisi doğru gibi geliyor. Haklısınız yoruma açık bir konu tabii.

[Cumhur Tonba]

Genel usulde birden fazla kelimenin kısaltılmasında bunların baş harfleri alınır, araya nokta konulmaz. Kısaltmaya ek geldiğinde okunuş, kısaltma kelime gibi okunuyorsa kelimeye göre, okunamıyorsa son harfe göredir. İSO'nun, TBMM'nin gibi.

Cümleye kısaltma ile başlanmaz. Bilimsel çalışmalarda özet bölümünde kısaltma kullanılmaz. Kısaltmalar metinden önce bir tabloda verilir. Metinde bir kısaltma ilk kez geçtiği yerde açık yazılır. Meşhur kısaltmalarda buna gerek yoktur (TRT, NATO, ABD gibi). Tablolarda kullanılan kısaltmalar tablo altında açıklanır. Şekillerdeki kısaltmalar metin içinde açık verilir. Terim olmayan kısaltmaların sonuna genel olarak nokta konur, bunlara kesme işareti konulmaz (vb., bkz. gibi). Yabancı kısaltmalar aynen kullanılır (IMF, ILO, WHO). Ölçü birimleri uluslararası sistemlere göredir. Dipnot ve sonnotlarda latince ibid, op cit, loc cit, passim kullanılmaz, türkçeleri kullanılır (a.e., a.g.e.). Başlıklarda kısaltma kullanılmaz.

Kısaltmalarda iç noktada boşluk bırakılmaz, son noktadan sonra bir boşluk bırakılır (a.m. den, p.m. de gibi). İsimleri yazarken soyadından önceki bir veya iki ismin kısaltmasında iç noktalar arasında boşluk bırakılmaz, ikinci noktadan sonra bırakılır (Ş.S. Aydemir, M.K. Atatürk gibi). Sayfa, cilt kısaltmasından sonra bir boşluk bırakılır (s. 100, c. 1 gibi). Kurum kısaltmalarında noktadan sonra bir boşluk bulunur (Gen. Kur. gibi).

Vikipedi

[betito]

Orijinal Mesaj Sahibi Cumhur Tonba

Genel usulde birden fazla kelimenin kısaltılmasında bunların baş harfleri alınır, araya nokta konulmaz. Kısaltmaya ek geldiğinde okunuş, kısaltma kelime gibi okunuyorsa kelimeye göre, okunamıyorsa son harfe göredir. İSO'nun, TBMM'nin gibi.

Vikipedi

Bizim aldığımız eğitimlerde böyle bir açıklama yapılmamıştı. Kelimelerin kısaltılmasında oluşan baş harflerin arasına nokta konulur. T.B.M.M., A.O.Ç., İ.B.B.. Sadece kısaltılmış kelimelerin sonuna nokta konmazdı; TBMM., AOÇ., İBB. ayrıca eksik noktalama da yapılmamalı; T.B.M.M, A.O.Ç vb.. Böyle biliyordum ta ki burda bu yazıyı görene kadar.
TDK'nin sitesine baktım, orada da bunlar yazınca şaşırdım doğrusu.

[Cumhur Tonba]

Kısaltma; bir kelime, terim veya özel adın, içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve simgeleştirilmesidir. Kısaltmalarla ilgili kurallar şunlardır:

1. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili), TK (Türk Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey); GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD (kuzeydoğu).

Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç harfinin kısaltmaya alındığı da görülür. Bazen de aradaki kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda, kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi).



Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

2. Element ve ölçülerin uluslararası kısaltmaları kabul edilmiştir: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir); m (metre), mm (milimetre), cm (santimetre), km (kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre), mg (miligram), m² (metre kare), cm² (santimetre kare).

3. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla element ve ölçülerin dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur: Alm. (Almanca), İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); is. (isim), sf. (sıfat), hzl. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), kim. (kimya).

Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cmyi, kgdan, mmden, YKrun. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısalt*manın son harfinin okunuşu esas alınır: BDTye, TDKden, THYde, TRTden, YTLnin. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSANda, BOTAŞın, NATOdan, UNESCOya.

Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kı*saltmalarda ek, noktadan sonra ve kelimenin okunuşuna uygun olarak yazılır: Alm.dan, İng.yi, vb.leri.

Tonsuz (sert) ünsüzle biten kısaltmalar, ek aldıkları zaman oku*nuşta tonsuz ses tonlulaştırılmaz: AGİKin (AGİĞin değil), CMUKun (CMUĞun değil), RTÜKe (RTÜĞe değil), TÜBİTAKın (TÜBİTAĞın değil).

Ancak birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte knin yumuşatılması normaldir: ÇUKOBİRLİKe (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİKin (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN).

www.bibilgi.com

[saynur öztürk]

Keşke, hayatımızda da dili düzgün kullanmayanların kelimeleri sansürlense; yanlış ve çirkin kelimeler, cümleler yerine yıldızlar çıksa... (Sanırım o zaman da uçuşan yıldızlardan burnumuzun ucunu göremezdik.)
Dil konusundaki hassasiyetiniz için teşekkür ediyorum. Görüyorum ki, bu zincirleme bir reaksiyon gibi: Tabiatı seven dili seviyor, dili seven okumayı seviyor, okumayı seven... Kısacası, işin özü sevgi.

[Güler]

Keşke, sizin gibi düşünenlerimiz sitemizde de çok olsa.
O zaman, ara sıra yaptığımız uyarılara olumlu cevaplar alırdık, sana ne yerine.
Teşekkürler, sevgili saynur öztürk.

[Cumhur Tonba]

Güler Abla,
saynur öztürk gibi düşünenlerin sitemizde çoğunlukta olduğunu düşünmek isterim. Sizler faydalı olabilmek için uğraşıyorsunuz. Bizlerde faydalanıyoruz. Tekrar tekrar teşekkürler.

[lerdemir]

İyi ki varlar...

Mühim değerler...

[denizakvaryumu]

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=131501

Mikroorganizmalar bu sefer yok

[yazokur]

Merak ettim;
-de, -da ekinin (ismin hali ve dahi anlamında) yanlış yazılıpta, anlam kayması olan bir cümle var mı bildiğiniz?
Demek istiyorum ki;
aslında "dahi" anlamında yazılmak istenipte, birleşik yazıldığı için ismin -de halini alarak, anlamı değişen bir cümle biliyor musunuz? (ya da tersi?)

[tiya]

"Evde yıkıldı kaldı"

"Ev de yıkıldı kaldı"

Yeterli mi, başka örnek ister misiniz?

[yazokur]

Orijinal Mesaj Sahibi tiya

"Evde yıkıldı kaldı"

"Ev de yıkıldı kaldı"

Yeterli mi, başka örnek ister misiniz?

Türkçe dil bilgimin yeterli düzeyde olduğunu düşünürüm.
Türkçe'ye ve yazım kurallarına elimden geldiğince uymaya özen gösteririm.

Bir an düşündüm; bu -de -da ekinini yazımının neden ayrı olması gerektiğini?
Konuşurken "vurgu" ile anlamı verebiliyoruz ama yazımda bu vurguyu tipografik özellikler dışında belirtmemek nasıl bir yanlışa sebep olabilir diye sordum kendi kendime.

Cevabınız yeterli. Ciddi bir anlam kayması söz konusu olabiliyor. Bu güne kadar karşılaşmamıştım böyle bir örnek ile. Sayenizde birşey öğrenmiş oldum. Teşekkür ederim.

[malina]

Cümle büyük harfle başlamayınca da anlam yanlışı olmuyor. Soru takılarını ayrı yazmazsanız da...

yazılmak istenipte

yazdığınız zaman da ne demek istediğinizi anlıyoruz.
Doğrusu: yazılmak istenip de

Yani ne yapalım?

[acemifüsun]

Sevgili malina; Türkçemize gösterdiğiniz özen için sonsuz teşekkürler, iyi ki varsınız.

[yazokur]

Orijinal Mesaj Sahibi malina

Cümle büyük harfle başlamayınca da anlam yanlışı olmuyor. Soru takılarını ayrı yazmazsanız da...


yazdığınız zaman da ne demek istediğinizi anlıyoruz.
Doğrusu: yazılmak istenip de

Yani ne yapalım?

Haklısınız..

ama sorunuzun nedenini veya anlamını anlayamadım.

[Sevgi Durul]

Ben; yeni üyelerdenim. Türkçeyi doğru kullanmak konusunda özen göstermeye çalışıyorum. Ancak bilgisayarı kendi kendime öğrendiğim için biraz zorlanıyorum yazmakta. Türkçemizin doğru kullanımına özen gösteren site yönetimine ve buna dikkat eden üyelerimize teşekkür ediyorum.

[malina]

"Anlam yanlışı olmuyor, öyleyse de/da'yı ayrı yazmasak da olabilir mi?" demek istemediniz mi?

[doğalbahçe]

Yıldızlı ifade bulunmayan hatalı yazılarda görünmüyor değil, çok üzücü bir durum.

Örnek,

"Sayın bari karkom şimdi geldi çok teşekkür ederim emeyinize salık."

http://www.agaclar.net/forum/showthr...t=16867&page=2

[doğalbahçe]

Hata yapılabilir ama düzeltme gibi bir imkan varken bu konuda ısrarcı olunmamalı.

[tiya]

mtuncer54 izninizle tartışmaya katılmak istiyorum.

Verdiğiniz örnek bana Hz.Musa'nın bir yanlışı düzelttiği söylenceyi hatırlattı. Yanlış yapan kişi o kadar çok utanır ki, yanlış uyguladığı ibadetten vaz geçer. Bunun üzerine Tanrısı Musa'ya kızar: Bana inanan birini nasıl ürkütürsün?

Alıntı yaptığınız ileti sahibi birkaç bölüme cesurca yazıyor. Türkçe, konuşulduğu gibi yazılan ender dillerdendir. Kimi kişiler yerel söyleyişleri ile yazar, ortaya verdiğiniz örnek çıkar. O arkadaşımız için yazdığı doğrudur haberi olsa çok şaşırırdı, tartışmaya örnek olduğu için.

Oysa burada tartışılan başka bir şey: Bildiği halde kuralları eğmek, ters yüz etmek. Kimsenin buna hakkı yoktur. Perihan Mağden gibi ünlü bir yazar olursunuz, size ait gazete köşesinde istediğiniz çevirmeyi yaparsınız. Okurlarınız da bellidir. Kimse kimseyi kınamaz. Çünkü yazar "bu benim üslubum" demektedir. Saygılarımla...

[hassoman]

Orijinal Mesaj Sahibi tiya

"....."Verdiğiniz örnek bana Hz.Musa'nın bir yanlışı düzelttiği söylenceyi hatırlattı. Yanlış yapan kişi o kadar çok utanır ki, yanlış uyguladığı ibadetten vaz geçer. Bunun üzerine Tanrısı Musa'ya kızar: Bana inanan birini nasıl ürkütürsün? "....."

Hz. Musa, zavallı kulun yanlışını hangi uslup ve biçimde düzeltti bilemiyorum. Ama insanları utandıracak biçimde, onları küçümseyerek, yanlışlarını sanki kişisel bir kusurmuş gibi yüzüne vurarak yapılan uyarı uyarı değil elbette. Ama, birine "eğer" yazman gerekirken "eyer" yazmışsın bunu lütfen düzelt derseniz sanırım o kişi yazı yazmaktan vazgeçmez....