Türkiye'nin HES Gerçeði

[MeTePe]

Ben HES karþýtý veya taraftarý deðilim.

Ancak metodoloji olarak konuda gözlemlediðim bazý yanlýþlarý dile getirmek istiyorum.

Öncelikle tartýþma, HES karþýtlýðý veya taraftarlýðý gibi bir zemin üstünde yürüyor. HES karþýtlýðýnýn doðal olarak en önemli unsuru çevresel etkileri.

Ben olaya bu kadar katý çizgilerle bakýlmasýný pek doðru bulmuyorum. Ýnsanlýk tarihi 20-30 bin yýldan eski... O zamanlar insanlar karný acýktýðýnda aðacýn dalýndan elma koparýp yiyor, neslinin tükenip tükenmediðine aldýrmadan önüne gelen hayvaný avlýyor, tuvaleti gelince bir aðaç dibi bulup yaprakla temizleniyordu.

Bugün yaþadýðýmýz koþullarda ise yaptýðýmýz her eylemin kaçýnýlmaz çevresel sonuçlarý var. Ya bu sonuçlarý kabul edip asgari düzeye çekmeye çalýþacaðýz, ya da binlerce yýl önce yaþamýþ insanlarýn tarzýný tercih edeceðiz.

Kendi adýma konuþacak olursam, tuvalet kaðýdý yerine aðaç yapraðý kullanmayý tercih etmiyorum. Tuvalet kaðýdý benim evime ulaþana kadar aðaç keserek elde edilen selülozikden, bunu markete getiren aracýn mazotuna kadar pek çok çevresel kirlenmeye yol açýyor. Oldukça çevreyi önemseyen biri olmama raðmen yaþam tarzýmdan -kahretsin ki- vazgeçemediðim için bir tuvalet kaðýdý kullanabilmek için bu çevresel etkilere de katlanmam gerekiyor.

Bu durumda yegane talep edebileceðim þey, çevresel etkilerin minimuma indirilmesi...

Bu uzun giriþten sonra, benim HES'ler konusundaki bakýþ açým da bu þekilde... Enerji gereksinimi kaçýnýlmaz bir gerçek. Bundan vazgeçemiyoruz. Tasarruf yapabiliriz, enerji kayýplarýný azaltýcý önlemler alabiliriz, bunlarla 2-3 baraj tasarruf edebiliriz falan ama sonuçta enerji gereksinimi sürekli artýyor.

Bildiðim kadarýyla dünyada "ekonomik" enerjiyi elde etmenin belli baþlý yollarý var. Bunlar fosil yakýtlar, nükleer enerji, HES'ler, Güneþ ve Rüzgar.

Güneþ ve rüzgar da dahil olmak üzere hepsinin az veya çok çevresel etkileri ve enerji üretim maliyetleri, kullaným sýnýrlamalarý var. Bu durumda, þundan vazgeçtik, sadece bunu yapmalýyýz gibi bir yaklaþým bana rasyonel bir düþünce tarzý gibi gözükmüyor.

Burada bence yapýlmasý gereken, o enerji veya bu enerji elde etme yönteminden çok en az çevresel etki ile en fazla yararlanýmý, en ekonomik þekilde elde edebileceðimiz yollarý tespit etmek. Güneþ ve rüzgar bu testi baþarýyla geçemiyor. Çevresel etkileri baþarýlý olsa da maliyet yüksek. Fosil yakýtlar ekonomik olsa da çevresel etkileri fazla. HES'ler akan suyu paraya çeviriyor ama geri dönüþümü zor etkileri var. Nükleer enerjinin toplumsal, psikolojik etkileri var.

Bunlarýn her biri tek tek tartýþýlabilecek yöntemler. Ama eldeki malzeme bu!

O zaman yapýlmasý gereken þey, mevcut yöntemlerin en etkili ama en az çevre zararý yaratacak þekilde kullanýmýný saðlamak. Kaçýnýlmaz bir þekilde enerjiye gereksinimimiz var. HES'ler kullanabileceðimiz bir kaynaktýr. Bu kaynaklara tümüyle karþý çýkmak yerine bunlarýn çevresel etkilerinin nasýl minimize edilebileceði tartýþýlmalýdýr. Elbette, bunu yaparken maliyet/yararlýlýk oraný gözden kaçýrýlmamalýdýr.

Bu aynen þuna benziyor... Araba kullanmaktan vazgeçemiyoruz ama egsoz emisyonunu azaltacak önlemler alabiliriz. Tümüyle elektirkli otomobile geçene kadar buna katlanmak zorundayýz. Aksi takdirde yürümekten baþka seçeneðimiz kalmaz.

Eh, binlerce yýldýr koþan insanlýðýn þimdi yürümeye dönmesi biraz abes olur haliyle...