Forumda Türkçenin doğru kullanımı hakkında

[ciceksever70]

Yurtdisindan yazan ve ne yazik ki Türkce klavyeleri olmayan bizleri hos görürsünüz degil mi? Bir cok harfi yazmamiz mümkün olmuyor.

[COYOTE]

Orijinal Mesaj Sahibi ciceksever70

Bir cok harfi yazmamiz mümkün olmuyor.

En azından ü var, ona da şükür

[Lilium]

Orijinal Mesaj Sahibi Güler

Bu iş en çok benim işime yarayacak sayın malina, teşekkür ederim.

Sevgili Lilium, kusura bakma ufak bir hatan var; sanırım en çok da bana yaramış.

Güler abla ben öyle biliyorum, hangisi doğru ya, en çok ta bana yaramış, en çok da bana yaramış.

Çelişki de kaldım bu gece uyuyamam

Biraz araştırma yaptım.

Ağlama derdin bana. Derdin ama en çokta sen ağlattın beni,

Sultanıma hamdetmeyi, en çok ta onu ve Resulünü sevmeyi öğret bana anne.

[N.Hel]

Arkadaşlar,
Emin olamadığınız durumlarda TDK veya Dil Derneği'nin online yazım kılavuzlarından faydalanabilirsiniz.
Bakınız:
TDK
Dil Derneği


Bağlaç Olan da, de’nin Yazılışı

Bağlaç olan da, de ayrı yazılır. Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI : Ayrı yazılan da, de hiçbir zaman ta, te biçiminde yazılmaz.

UYARI : Ya sözüyle birlikte kullanılan da mutlaka ayrı yazılır: ya da.

UYARI : Da, de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe'de geldi değil).

UYARI : Da, de bağlacının bulunma durumu eki olan -da, -de, -ta, -te ile hiçbir ilgisi yoktur. Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, evde (ev-de) kalmak, yolda (yol-da) kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, çantada (çanta-da) kek*lik. İkide (iki-de) bir aynı sözü söyleyip durma.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Mustafa Kemal Atatürk)




Sn. Lilium, yaptığınız araştırmayla bulduklarınızı sanırım yanlış kullanımlara örnek olarak verdiniz değil mi?

[Sûz-i Dilârâ]

Orijinal Mesaj Sahibi Lilium

Bazen ölüyorum gülmekten, ne kadar yanlış yazmamaya çalışsak ta 1 ister istemez oluyor. Bakınız yukarıda ki 2 mesaj bir arkadaşımız iyi niyetiyle bir diğer arkadaşımızı hatalarını uyarırken bile hata yapabiliyor. (Tencere dibin kara senin ki 3 benden kara)
Deyimi aklıma geliyor.

Ne kadar güzel, güzel olan yanlış yazmak değil, güzel olan bir birimizi 4uyarırken kızmamak alınmamak, hoşgörü herşeyin 5 üstesinden gelecektir.

Sevgili Lilium, bağlaç olan "de, da"nın yazılışı konusunda bildikleriniz yanlış. Bu konuda sayın N.Hel'in de belirttiği gibi en güvenilir kaynağımız Türk Dil Kurumumuz, bilemediğimiz, kafamıza takılan konularda oraya başvurmak en doğrusu.

Yukarıda sizi gülmekten öldüren durum, benim aklıma, "gülme komşuna gelir başına" atasözünü getirdi. (Balıkcı'ya sevgiler.)

Alıntıladığım mesajınızdaki koyu renkle belirttiğim kısımlar da sizin yanlışlarınız.

1. Bağlaç olan "de-da"nın "te-ta" şekli yoktur.
2. Bağlaç olan "ki" ayrı yazılır, haricindeki "ki"ler her zaman birleşik. Örnek cümlede "ki"yi kaldırıp okuduğunuzda anlamda bir bozulma var, bu, buradaki "ki"nin bağlaç olmadığı ve birleşik yazılması gerektiği anlamına gelir.
3. Burada da farklı bir "ki" kullanımı var ve 2 numaradaki uygulamayı buraya da tatbik ettiğimizde bağlaç olmadığını görürüz, dolayısıyla bu da birleşik yazılacak.
4. "Birbirimiz" kelimesi birleşik yazılır.
5. "Şey" kelimesi hiçbir zaman, hiçbir kelimeye birleşik yazılmaz.

Ayrıca cümlenizin sonuna nokta koymadan devamındaki kelimeyi büyük harfle başlatmışsınız. "... kara) Deyimi aklıma geliyor."
Bu da başka bir mesajınızdan alıntıladığım yanlışınız. "Çelişki de kaldım bu gece uyuyamam", buradaki "de" eki bulunma hali bildiren bir ek, bağlaç değil dolayısıyla birleşik yazılması gerekir.

Bunun yanında forumda çok sık rastladığım "birtakım, birçok" gibi kelimelerin ayrı yazılması yanlışı. Bu iki kelime gibi kalıplaşmış kelime gurupları daima birleşik yazılır. Mantık olarak da, "ikitakım, ikiçok" olamayacağı için birtakım, birçok kalıpları birleşik yazılır.

Daha önce de belirttiğim gibi ben de her zaman düzeltmelere açığım. Yukarıda düzelttiklerim, insanların yanlışlarını yüzlerine vurarak onları utandırmak, küçük düşürmek değil, iyi niyetinden emin olduğum dostlarımın benim bildiklerimi de bilmelerini sağlayarak daha iyi olmalarını istememden ileri gelir. Bilgi de sevgi de paylaştıkça çoğalır.

[Balıkcı]

880. mesaja cevaben temayülüm kullanılması uygun olur, diyeceğim.

Bu, hem mana bakımından hem de kulağa daha hoş gelmesi açısından doğru görünüyor.

Türkçeye başka dillerden gelip, yerleşmiş, alışılmış kelimeleri, yabancı diye nitelemek ve dışlamak doğru değil.

Kanaatimce, temayül, yönelmeyle tam olarak karşılanamıyor.
Sözlüklerde böyle yazılabilir.
Sözlükle çeviri yaptığımızda, google tercümesi gibi garip bir dil ortaya çıkar ya, işte bu da onun gibi bir şey olur.
Belki sözlük anlamı olarak eğilim, temayüle daha uygun düşer.

Ağaç sever, ağaçsever meselesinde ise görüşüm, ikinciden yana.

Birincide ağaç özne, sever fiil, öyle değil mi?

İkinci ise gizli öznenin sıfatı oluyor.

Galiba hepimiz dilbilgisinden sınıfta kalacağız.
Biraz daha çalışalım bakalım.

Sitedeki bu yaklaşımın, düşünemeyeceğimiz kadar büyük bir iş ve hizmet olduğuna inanıyorum.

Malina'ya teşekkürler.

[Balıkcı]

Orijinal Mesaj Sahibi Sûz-i Dilârâ

Yukarda sizi gülmekten öldüren durumdan çok yazınızı okurken benim aklıma, "gülme komşuna, gelir başına" atasözü geldi.



Daha önce de belirttiğim gibi ben de her zaman düzeltmelere açığım.

İkinci cümleden cesaret alarak, birinci cümle şöyle olsa, daha doğru ve güzel olmaz mıydı, diyorum.

Yukarıda sizi gülmekten öldüren durum, benim aklıma, gülme komşuna gelir başına atasözünü getirdi.

Tek tek kelime yanlışlarından, cümleler şöyle olsaydıya geçersek işimiz iş.

Selam ve sevgiler.

[Güler]

Pek çoğumuzun bildiği, ama yazarken dikkat etmediği bir iki hususu aydınlatmak istedim.

Bağlaç olan ki eki ayrı yazılır.
Demek ki, kaldı ki, olmaz ki, diyorlar ki.

Kalıplaşmış örneklerde beraber yazılır.
Belki, halbuki, meğerki, oysaki, sanki, mademki.

Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki, sözü ayrı yazılır.
Babam geldi mi ki?
Başbakan konuşacak mı ki?

[Güler]

Bağlaç olan ne ....ne'nin yazılışı.

Kullanıldığı cümlede, fiil olumlu olmalıdır.

Ne evde ne de markette aradığını buldu.
Ne ziraat ne de ticaret için kâfi nüfus kaldı.

[Güler]

Sayılar metin içinde yazı ile yazılır.

Haftanın beşinci günü.
Üç ayda bir.
Yüz soru.
Üçüncü sınıf.

Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.

Üç yüz altmış beş.
İki yüz elli.

[Güler]

Soru eki olan mı, mi, mu, mü ayrı yazılır.

Kaldı mı?
Sen de mi geldin?
Olur mu?
İnsanlık öldü mü?

Soru ekinden sonra gelen ekler, bitişik yazılır.

Verecek misin?
Okuyor muyuz?
Çocuk muyum?

[Lilium]

Daha önce de belirttiğim gibi ben de her zaman düzeltmelere açığım. Yukarıda düzelttiklerim, insanların yanlışlarını yüzlerine vurarak onları utandırmak, küçük düşürmek değil, iyi niyetinden emin olduğum dostlarımın benim bildiklerimi de bilmelerini sağlayarak daha iyi olmalarını istememden ileri gelir. Bilgi de sevgi de paylaştıkça çoğalır.

Sevgili Sûz-i Dilârâ;

Sizlere ne kadar teşekkür etsem azdır, tüm mesajınıza katılıyorum, şu üstteki bölüm de tam benim dediklerim, ama gel gelelim dediklerimizi yapamıyoruz, ellisinden sonra bilgisayar öğrenmek, iyi bir türkçe ile yazı yazmayı bende çok istiyorum ama kafalar kalın almıyor be kardeşim, hatasız yazmaya uğraşıyoruz ama bu kadar beceriyoruz, dediğiniz gibi "daha iyi olmalarını sağlamak" bizlerde daha iyi olmaya çalışıyoruz. Bilmem olurmuyuz Üstad sizsiniz.

Gülmeye gelince, gülmemi sakın yanlış anlamayın, küçümsediğimden değildir, iyi niyetle yazılmış bir yazı, o da hata yapmış, deyimim onun içindir, ama görüyorum ki, tencere dibin kara benim ki beş kere kara. Dörde indirebilirsek büyük başarı.

Ben yinede iyi niyet, hoşgörü, biraz da caba harcayarak daha iyiye gideceğimizi (gideceğimi) düşünüyorum.

[Cumhur Tonba]

Devam edin arkadaşlar. Bu bölüm her zaman okuduğum, takip ettiğim bir bölüm. Mesaj yazanlara ayrı ayrı teşekkür ediyorum. Elleriniz dert görmesin.

[Güler]

Böyle olumlu mesajları okudukça, bizler de hem bildiklerimizi hem de öğrendiklerimizi paylaşmaktan zevk alıyoruz.

mi eki sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır.

Güzel mi güzel.
Hoş mu hoş.

[Güler]

Pekiştirme sıfatları, bitişik yazılır.

güpegündüz, kapkara, paramparça, yemyeşil, sapasağlam, kupkuru, sırılsıklam, çırılçıplak.

[Güler]

ya sözü ile birlikte kullanılan da mutlaka ayrı yazılır.

ya da o gelecek.

[maki01]

Merhaba,
Hepimiz için oldukça yararlı bir başlık olmuş. Agaclar.net'e bir kez daha teşekkür ediyorum.
Foruma mesaj yazdıktan sonra muhakkak durup, okuyup daha sonra gönderiyorum. Ve her nedense mesajım diğer mesajların yanında yer aldıktan sonra bir kez daha okuduğumda bir hatamı farkediyorum. Çoğu mesajımı dönüp düzeltmek durumunda kalıyorum.
Bir şekilde yazarken ve de kontrol ederken kendi hatalarımızı bulmak zor oluyor sanırım.
Bu başlığı sürekli izlemeye çalışıyorum. "Şey" kelimesinin hiçbir zaman bir kelimeyle birleşik yazılamayacağını burada öğrendim. Belki birleşik hiç yazmadım , belki de yazdım ama pratik kullanımın altı çizilmiş oldu.
Emeği geçenlere teşekkür ediyorum.

[Güler]

Sevgili maki01, bizler de yazım hataları yapıyoruz. Ya hızlı yazarken parmağımız başka tuşlara değiyor veya başka bir neden olabiliyor.
Dediğiniz gibi, insan kendi hatasını zor görüyor, ama gönder tuşuna tıklamadan önce okumamız gerekiyor. Daha sonra bile düzeltme imkânımız var.

[Balıkcı]

Benim bildiğim, özellikle -cek eki geldiğinde, kelime yazıldığı gibi söylenmiyor.
Mesela İstanbul ağzında, geleceğini kelimesi, geliciğini şeklinde söylenir.
Dikkat edilirse, TV spikerlerinin, Türkçeyi doğru telaffuz edebilenleri buna benzer kelimeleri yazdığım şekilde okurlar.
Birçok spiker de maalesef, ya eski kelimeleri bilmedikleri için ya da insana bilmediği kelimeleri de doğru okutmaya yarayan uzatma işaretleri, birileri tarafından yazıdan kaldırıldığı için bazı kelimeleri yanlış okuyorlar.

Mesela, yükseklik manasına gelen rakım(a uzun okunacak) rakım(kısa a ile) şeklinde telaffuz ediyorlar.
Aynı şekilde marul kelimesi de İstanbul ağzında uzun a ile söylenir, bunun da kısa a ile marul olarak okunacağını iddia ediyorlar.
Ben de onlara dilinizi eşek arısı soksun diyorum.
Bir başka örnek, fasit daire(uzun a ile), fasit diye okunuyor.(Büro makineleri markası )

Yine soruya dönersek, verecek, gelecek, vereceğini, yapacağını ve benzeri kelimeler, yazıldığı gibi okununca sırıtıyor, yapmacık, zorlama bir konuşma intibaı veriyor.
Ağızlara göre farklı söyleyişler olmakla birlikte, Ziya Gökalp'in İstanbul konuşması, en saf en ince bize mısraını temel alırsak, bu kelimeleri,
vericek, gelicek, vericiğini, yapıciğini şeklinde okumak gerekiyor.
Bu benim bilgim, itirazlar da gelebilir tabii.

[Balıkcı]

Karşılıklı tartışma yerine, herkese faydası olacak şekilde genel bilgileri paylaşsak daha iyi olacak.

Mesela, Güler'in kurallarını yazdığı kinin hatalı kullanılması beni çok rahatsız ediyor.
Son zamanlarda, (yine de birkaç sene olmuştur) şaka veya gırgır olsun diye başlayıp, bir dil afeti haline dönüşen, geldi ki, yaptı ki tarzındaki kullanışlardan bahsediyorum.
Bakıyorsunuz, kültürlü sayılan insanlar bile kiyi böyle yanlış kullanabiliyor.

Ki sadece olumsuz cümlelerde bu şekilde kullanılabilir.
Gelmedi ki gidelim, Yemeği yapmadı ki yiyelim, gibi.

Lutfen buna çok dikkat edelim, etmeyenleri dövelim,, tevbe, uyaralım.

[N.Hel]

Orijinal Mesaj Sahibi Balıkcı

Son zamanlarda, (yine de birkaç sene olmuştur) şaka veya gırgır olsun diye başlayıp, bir dil afeti haline dönüşen, geldi ki, yaptı ki tarzındaki kullanışlardan bahsediyorum.

Sn. Balıkçı,

Karşıtlık belirten örneklerinizde hemfikirim ama hatalı kullanımı tam anlayamadım. Hatalı kullanımlara cümle olarak örnek verebilir misiniz?

[Balıkcı]

Geldi ki, bir örnekti.

-Ahmet gelmedi mi?
-Geldi ki.

Bu soruya cevap olarak geldi ya denebilir, geldi ki asla denmez.(tüylerim diken diken oluyor.)

-Neden derslerini yapmıyorsun?
-Yaptım ki. (Türkçede kinin böyle bir kullanımı yoktur.)

Şöyle kullanılabilir:

-Neden sinemaya gitmiyoruz?
-Derslerini yapmadın ki. (Burada ki doğru kullanılmıştır)

[celalsungur]

Orijinal Mesaj Sahibi Balıkcı

Karşılıklı tartışma yerine, herkese faydası olacak şekilde genel bilgileri paylaşsak daha iyi olacak.

Mesela, Güler'in kurallarını yazdığı kinin hatalı kullanılması beni çok rahatsız ediyor.
Son zamanlarda, (yine de birkaç sene olmuştur) şaka veya gırgır olsun diye başlayıp, bir dil afeti haline dönüşen, geldi ki, yaptı ki tarzındaki kullanışlardan bahsediyorum.
Bakıyorsunuz, kültürlü sayılan insanlar bile kiyi böyle yanlış kullanabiliyor.

Ki sadece olumsuz cümlelerde bu şekilde kullanılabilir.
Gelmedi ki gidelim, Yemeği yapmadı ki yiyelim, gibi.

Lutfen buna çok dikkat edelim, etmeyenleri dövelim,, tevbe, uyaralım.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin.
(Mustafa Kemal Atatürk)

Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş.
(Bayburtlu Zihni)

[Balıkcı]

Orijinal Mesaj Sahibi celalsungur

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin.
(Mustafa Kemal Atatürk)

Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş.
(Bayburtlu Zihni)

Kinin buradaki kullanımı farklı.
Kanaatimce bunlar benim tezimi çürütmüyor.

Benim demek istediğim, mesela Atatürk bu cümleyi şöyle kursaydı, yeter ki yi yanlış kullanmış olurdu.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir, bu yüzden Türkçe, her ihtiyacı karşılamaya yeter ki.
Açıkça görüleceği gibi, bu cümlede ki fazla, gereksiz, özetle yanlış kullanılmış.

Bayburtlu Zihni ise kiyi iki olayı birbirine bağlamak için kullanmış, doğru kullanım.

O da şöyle deseydi, yanlış olurdu.

Terkettin yurdunu, dahi varmadın dediler
Oysa ben vardım ki, onlar bilemediler.

İşte bu benim uydurduğum beyitte, ki yersiz ve yanlış kullanılmış .
Arkasından bir fiil gelmesi biraz durumu kurtarır gibi oluyor ama yine de yanlış kullanım.
Burada ki yerine da kullanılsaydı doğru olurdu.

Oysa ben vardım da onlar bilemediler. şeklinde.

Biraz daha açayım.
Benim yanlış dediğim, ki den sonra başka bir kelime gelmeyen olumlu cümlelerdir.

-Bu kadar ekmek üç kişiye yetmez ki. (Doğru)
-Hayır canım, neden yetmesin, bal gibi yeter ki. (Yanlış)

[MetinT]

Ben anladım sanırım. Söylediğinize göre şu kullanım yanlış mesela:
"Ödevlerini neden yapmadın?"
"Yaptım ki."
Bunu ilk defa duyuyorum. Daha önce hiç böyle bir şey duymadım. Dershanede falan da hiç bahsi geçmedi yazım hataları veya anlatım bozuklukları konusunda.

[Balıkcı]

Evet, tam da bunu anlatmak istiyordum teşekkür ederim.

"Ödevlerini neden yapmadın?"
"Yaptım ki."

Bu soruyu, yaptım diye cevaplamak yeterli, ki gereksiz.

Şöyle düşünelim, ki nedir, bağlaç, bağlaç nedir, iki cümleyi mana bakımından bağlayan kelime.

Yaptım kide kinin bağladığı cümle... yok.
O halde gereksiz ve yanlış bir kullanım.

Maalesef, son zamanlarda özellikle gençler arasında bu tarz yaygın bir şekilde kullanılıyor.

Olumsuz cevap, ki ile bitebilir.

-Niçin kavga ediyorsunuz, hem senin orada ne işin vardı?
-Ben orada değildim ki. (doğru kullanım)

Burada dikkat edilirse, kiden sonra sanki gizli bir cümle varmış gibi.

Yani, -Ben orada değildim ki kavga edeyim. manası var.

[Balıkcı]

Orijinal Mesaj Sahibi MetinT

Dershanede falan da hiç bahsi geçmedi yazım hataları ve ya anlatım bozuklukları konusunda.

Ömer Asım Aksoy'un Dil Yanlışları isimli kitaplarında bunun gibi yanlış kullanımlar, örnekleriyle veriliyordu, çok faydalı çalışmalardı.
O zaman geldim ki tarzı konuşmalar olmadığı için o kitaplarda da doğal olarak böyle örnekler yok.

Dershanede bahsedilmemesi ise ayrı bir acı, maalesef bazı öğretmenlerin bile böyle konuştuğunu duyuyorum.
Yaygın bir dil hastalığı bu, bakalım nasıl tedavi edilecek.

[celalsungur]

Sayın Balıkçı, yüzdeli sayıların veya 15 milyon gibi sayıların metin içinde kullanılması konularında da bildiklerinizi bizle paylaşır mısınız.

[malina]

Olumsuz cevap, ki ile bitebilir.

-Niçin kavga ediyorsunuz, hem senin orada ne işin vardı?
-Ben orada değildim ki.(doğru kullanım)

Doğru ise, aşağıdaki olumlu cevap neden doğru olamasın?

-Sokağa çıkamazsın, ödevlerini yapmadın.
-Yaptım ki...

[MetinT]

Orijinal Mesaj Sahibi malina

Doğru ise, aşağıdaki olumlu cevap neden doğru olamasın?

-Sokağa çıkamazsın, ödevlerini yapmadın.
-Yaptım ki...

Bence de "ki" nin bağlaçlığıyla ilgili bir durum. Bağlaç olması için iki cümleyi bağlaması gerekir. Bu cümleyi başka bir cümle ye "ki" ile bağlayamayacağımız için ya da "ki" den sonra anlamca uyumlu bir cümle getiremeyeceğimiz için yanlış diye tahmin ediyorum. Yani ki'yi ayrı yazıyorsak bağlaçtır bağlaçsa sonrasında anlamca uyumlu bir kelime getirilebilmeli getirilemiyorsa demek ki bir hata var.Bu tabii sayın Balıkcı'nın sözlerinden anladığım. Kendisinin cevabını bekleyelim.

Yaptım ki çıkayım. (çıkmayayım, çıkabileyim, çıkamayayım vs) Hiçbiri uymuyor. Uyabilecek bir cümle bulamıyorum ben. Oysa olumsuzlarda gizli birçok cümle getirebiliriz.
Orda değildim ki... (kavga edeyim) örneğindeki gibi.