Karadeniz Sahil Yolu

[malina]

Denizini Kaybeden Karadeniz - 3

Trabzon'da denizi sattılar

Halkın nefes aldığı iki yerden biri olan 100. Yıl Parkı'nın ortasından viyadükle yol geçirildi. Parkın bitişiğindeki 18 dönümlük alan, denize doğru 10 dönüm doldurularak üzerine alışveriş merkezi yapılmak üzere satıldı


Kültür mirası bir kentin binalara boğulduğu yerdi Trabzon. Halk, bir Boztepe'de, bir 100. Yıl Parkı'nda ve bir de Beşirli sahilinde nefes alırdı. Sahilde değil tepelerde olduğu için, bir Boztepe kurtuldu. Çay bahçeleri, lokantalar ve yürüyüş parkurlarıyla donatılmış Beşirli sahilinin büyük bir kısmından ise yol geçti. Kalan küçük bir kısmı da eski ve yeni yol arasında kaldı.
Atatürk'ün doğumunun 100. yılı anısına inşa edilen, ağaçlar içindeki 100. Yıl Parkı'nda da deniz keyfi yapılıyordu. Şimdi bu parkın ortasından deniz seviyesinden 32 metre yükseklikte inşa edilen viyadükle birlikte Karadeniz Sahil Yolu geçiyor.

Mevcut yol yerine sahil

Sahil yolunun bu bölgeden geçişiyle ilgili olarak hazırlanan ilk proje, mevcut yolun genişletilmesi şeklindeydi. Ancak bu karar değiştirilerek, yol sahilden geçirildi. Trabzon Belediye Meclisi de Karayolları'nın yeni projesini onayladı. Bölge sit kapsamında olduğundan Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ise, Aksu'daki gibi buradan yol geçişine izin verdi. Böylece 100. Yıl Parkı'nın da içinde bulunduğu sahilin yol olmasının önündeki tüm engeller aşıldı.


Kararlara rağmen kepçeler

Trabzon Çevre Kültür Girişimcilik Derneği, Aralık 2002'de, Karayolları'nın "Trabzon Merkez Tünel-Havaalanı arasında kalan kısmıyla ilgili olarak hazırladığı revizyon imar planını" onaylayan Belediye Meclis kararına karşı dava açtı. Trabzon İdare Mahkemesi, 20 Mayıs 2005'te iptal kararı verdi. Karayolları, "mahkeme kararının yürütmesinin durdurulması" istemiyle Danıştay'a başvurdu. Danıştay 6. Daire, 2 Ağustos 2004'te yürütmeyi durdurma kararı verdi. Bunun üzerine, duran yol inşaatı yeniden başladı.


Danıştay, 29 Aralık 2004'te de "11 Ağustos 2003'te onanan planla ilgili olarak bilirkişi görüşü esas alınması suretiyle karar verilmesinde isabet görülmemiştir" hükmüne vararak mahkeme kararını bozdu. 19 Ekim 2005'te ise Trabzon İdare Mahkemesi kararında ısrar ederek imar planını iptal etti.
Trabzon Belediye Meclisi 2 Şubat 2006 tarihinde toplanarak, iptal edilen planın aynısını yeniden kabul etti. 28 Şubat 2006'da Belediye Meclis kararına yapılan itiraz reddedildi.

Bu arada Karayolları temyiz istemiyle ikinci kez Danıştay'a başvurdu. Mahkeme kararının yürütmesinin durdurulmasını da istedi. Danıştay, Karayolları'nın "yürütmenin durdurulması" talebini reddetti. Danıştay'ın kesin kararı beklenirken, durdurulması gereken yolda inşaat hızla sürüyor.
Öte yandan çevrecilerin Trabzon-Beşirli-Tünel geçişiyle ilgili olarak başlattıkları hukuki süreç de devam ediyor.


Deniz alışveriş merkezi oluyor

Bu arada belediyenin, yol sahile kaydırılmadan önce yaptığı bir arazi satışı tartışılıyor. 100. Yıl Parkı'nın yanındaki 616 ada 14 numaralı bu parsel fuar alanıyken, satıştan önce 26 Ağustos 1996'da, Belediye Meclisi'nin olağanüstü kararıyla "Turistik otel ve ticaret alan"na dönüştürüldü. Satış için 26 Aralık 1996'da yapılan ihaleye kimse katılmadı.


28 Ağustos 1997'de yapılan ikinci ihaleyi, diğer firmadan yaklaşık bin YTL fazla veren İbrahim Kul ve Ahmet Kul, KDV hariç 486 bin YTL'ye kazandı. Yol sahile kaydırılınca 100. Yıl Parkı'nın içinde viyadük inşaatı başlatıldı.
Belediye, dolgusu planlanan 10 dönümlük denizi de İbrahim ve Ahmut Kul'un şirketine sattı. İlk satılan arazi ile dolgu sonucu oluşacak arazi birleşmiş oldu. 18 dönümü karada, 10 dönümü denizde olan bu arazi üzerinde ise şimdi Forum Trabzon Alışveriş Merkezi'nin inşaat levhası bulunuyor.

Köprü otopark oldu

Mevcut yol yerine projenin sahile kaydırılması, Trabzon Değirmendere'de bir köprünün atıl kalmasına neden oldu. Karayolları, ilk proje kapsamında kamulaştırmalar yapmış, mevcut yolu genişletmek için bir de köprü inşa etmişti.
İddialara göre, Trabzon merkez - Tünel arası proje değişikliği yapılınca, bu yolun başlangıç noktası olan Değirmendere'de de yol sahile viyadükle kaydırıldı. Bu nedenle ilk yapılan köprü atıl kaldı. Şimdi, yol bağlantısı olmayan köprü otopark olarak kullanılıyor. Karayolları yetkilileri ise, köprüyü şehiriçi geçişini rahatlatmak amacıyla yaptıklarını iddia ediyor.





Dolgu alanına Kızılay bina yapıyor

Denizi doldurulan Sürmene sahilinde kumsal kazanmak için onlarca "T" tahkimatı yapıldı. Kıyı dolgusuyla kazanılan arazinin Kızılay'a verildiğini belirten vatandaşlar, "Her selde vatandaşı dere kenarına ev yaptı diye suçlayan hükümet yetkilileri, dolgu alanına Kızılay Diyaliz Merkezi binası inşa edecek. Oysa yasalar dolgu alanına bina yapılmasına izin vermiyor" diye tepki gösteriyor. Deniz dolgusuyla yer kazanan Arsin Belediyesi, tahkimatları çöplerle dolduruyor. Bu tahkimatların yolu koruyacağı öne sürülüyor. Oysa 1999'da denizde meydana gelen fırtınada, Trabzon ve ilçelerinde bulunan çekek yerlerindeki mahmuzların 975 metresi tahrip etmişti. Belediye çöpleriyle doldurulan tahkimatları alıp götüren deniz, daha sonra tonlarca çöpü kıyıya geri savurmuştu.





İmtiyazlı kıvrımlar

Arsin-Yomra arasında sahil dolgusuyla gelen yol bir anda mevcut yola kıvrılıyor, 1-2 kilometre sonra tekrar sahile iniyor. Vatandaşlar, Uzunalioğulları'na ait olan iki villayı kurtarmak için güzergâhın değiştirildiğini iddia ediyor. Yeniay beldesinin önünde boydan boya geçen viyadüğü görüntülerken bizi gören Fatma Gürel, "Bu utanç duvarının çekilecek nesi var? 35 yıl Almanya'da çalıştım. Biriktirdiğim paralarla ev, dükkân yaptım. Bu sene tatile geldim ki, deniz manzaralı evimin penceresi duvara bakıyor" dedi.

Şükran Özçakmak
Fotoğraflar: Bünyamin Aygün

[malina]

Denizini Kaybeden Karadeniz - 4

Yol camiye dayandı

Prof. Yılmazer'in, Giresun sahilini kurtarmak için hazırladığı projede yol, il sınırında tünelden girecek, 4 kilometre sonra sahile çıkacaktı. Ancak yol merkezden geçirildi



Karadeniz'in tek yarımadası Giresun'un kıyıları taştan kaleyle çevrilmiş. Yeşilin ve denizin kucaklaştığı Giresun, sahil yolundan en fazla etkilenen illerden biri. Oysa Giresun'un sahil yolu inşaatından etkilenmemek için hazırlattığı alternatif bir güney projesi var.

Bu projeyi Yüzüncü Yıl Üniversitesi Uygulamalı Jeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Yılmazer hazırladı. Projeye göre, Giresun girişindeki mevcut tünelden giren yol, sahil yerine şehrin arkasından geçip kısa mesafeli üç ayrı tünelle Giresun'un merkezinin 4 kilometre batısından yeniden sahile iniyordu. Ancak yol deniz dolgusuyla şehir merkezinden geçirildi.
Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK) Giresun Şube Başkanı Hakan Adanır'ın 300 kadar çevreciyle başlattığı eylemler ve düzenlenen etkinlikler, sahili yol haline getirmek isteyen yönetim kademelerinde duyarlılıkla karşılanmadı.



Merkezde tıkandı
Yolun neredeyse yüzde 90'ını bitiren Karayolları, iş şehrin merkezine gelince ne yapacağını şaşırdı. "Taşpark mı, yoksa İş Bankası adası mı yıkılsın?" noktasında yol çıkmaza girdi. Çünkü, Giresun'un en güzel köşelerinden biri olan Taşpark'ın yıkılmasına vatandaş izin vermiyor. İş Bankası adasında ise kamulaştırma yapılması gerekiyor.

Giresun merkezin yanı sıra birçok ilçe de çevre mücadelesini kaybetti. Çabalar sonuç vermeyince Eynesil, Bulancak, Piraziz, Keşap, Görele, Espiye sahilleri deniz dolgusuyla kaybedildi.
Piraziz Eğrice, Civili kumsalı ile birkaç burun da çevrecilerin çabalarıyla yoldan etkilenmedi. Kurtulan tek ilçe Tirebolu. İlçe, Prof. Dr. Cengiz Eruzun'un başkanlığı döneminde Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nun sit kararıyla kurtuldu.

Tirebolu sahili sit kapsamına alınınca, Karayolları yolu denizden geçirmek için yeni bir plan yaptı. Kurul bu kez de denizi sit kapsamına aldı. Şimdi Tirebolu sahil yolu, tünel geçidiyle yapılıyor.

Giresun'un Piraziz ilçesinde kıyı dolgusuyla yol yapılınca, denize sıfır parklar, lokantalar, evler ve işyerleri yolun 7-8 metre altında kalmış. Lokantaların ve konutların deniz manzarası, şimdi onlara yarım metre uzaklıkta 7 metre uzunluğunda bir duvar oldu.



Çevreci proje
Bulancak'ta ise kot farkı nedeniyle dere denize kavuşamıyor, yağmurlarla sel oluyor. Doldurulan kumsallar, T mahmuzlarla yeniden kazanılmaya çalışılıyor.
Arıdurak Burnu'nda müteahhit firmanın danışmanlığını üstlenen Prof. Dr. İlyas Yılmazer, alternatif bir proje üretti. Karayolları, burnu dolaşarak deniz dolgusuyla yol yapma planı öngördü. Yılmazer ise doğayı bozmadan açacağı tünelin üzerini daha sonra yine toprakla örtecek bir proje hazırladı.
Bu projenin geçeceği yerdeki arazi sahibi, kamulaştırma için 50 bin dolar istedi. Yılmazer, "Karayolları 50 bin doları vatandaşa vermeyi kabul etmedi, ancak denizi 5 milyon dolara doldurdu. Proje kabul edilmeyince de firmanın danışmanlığını bıraktım" dedi.

Şükran Özçakmak
Fotoğraflar: Bünyamin Aygün

Milliyet

[malina]

Denizini Kaybeden Karadeniz - 5

Ordu eylemle kurtuldu

Bolaman-Perşembe yolu, sivil toplum örgütlerinin itirazları ve alternatif projeleri üzerine içeri kaydırıldı. Mesafe 42 kilometreden 27 kilometreye, maliyet 1.2 milyar dolardan 411 milyon dolara düştü




Ordu, Karadeniz'de kıyısını yola kaptırmayan tek il. Orduluların, sahil dolgusuyla yol inşasına karşı eylemi 1994'te başladı. "Yola değil kıyı dolgusuna karşıyız" diyen 20 bin kişi sokağa döküldü. Eylemleri uzun soluklu devam ettirince, sahillerini kurtardılar.

Karayolları, sahil yerine yolu güneyden, Boztepe'den geçirmek için yeni bir proje hazırlığına girdi. Yalnızca Ordu merkez değil, Ünye'den de yol şehrin arkasından yani güneyden geçecek.



Çok yönlü tasarruf

Fatsa ilçesinin Bolaman beldesi ile Perşembe ilçesi arasındaki bölüm, sahilden değil de güneyden yapılan ve bitirilmek üzere olan tek yol. Önce burnu dolaşarak deniz dolgusuyla geçmesi planlanan 42 kilometrelik yol, daha sonra güney geçişiyle yapılınca ülke ekonomisi de yaklaşık 788 milyon dolar kazandı.
Sivil toplum örgütlerinin itirazları üzerine projesini yeniden gözden geçiren Karayolları, 42 kilometrelik bir burundan oluşan bu güzergâhta derin koyların bulunduğunu ve dolgu maliyetinin yüksek olacağını da göz önünde bulundurarak yolu güneye kaydırmıştı. Bu değişiklikle 42 kilometrelik yol 27.6 kilometreye düştü. 60 dakikalık yolun mesafesi de 15 dakika oldu. Dağlar delinerek, dereler köprülerle aşılarak 27 kilometreye düşürülen bu yolun toplam maliyeti 411.51 milyon dolar. Bu yol deniz dolgusuyla yapılsaydı maliyet yaklaşık 1.2 milyar dolar olacaktı.



Yolun sırat köprüleri

Ordu'dan Samsun'a devam eden yolun da çoğunluğu bitti. Tek şeritli yol, şimdi ikişer şeritli bölünmüş (duble) yol haline getirildi ve asfaltlama çalışmaları devam ediyor. Genişletme nedeniyle bazı yerlerde yol, evlerin merdivenine dayanmış. Üstgeçitleri henüz yapılmamış olan yolda, vatandaşın tahtadan yaptığı ve "sırat köprüsü" dediği köprüler var.

Ordu çıkışı Turnasuyu mevkiinde karşılaştığımız Hanife Koçak, "Evlerimiz sahilde, ne çocukları ne de inekleri karşıya geçirebiliyoruz. Eskiden de burada yol vardı ama şimdi yol genişletilince havaalanı gibi oldu" diyor.

85 kilometreden taş

Samsun'un Yakakent ilçesine kadar içerden devam eden yol, ilçe merkezini geçer geçmez, sahile kıvrılıyor. Orman içinden geçen mevcut yolun 150 metre aşağısındaki kumsal, eskiden mesire yeri ve plajdı. Halkın denize girip piknik yaptığı bu yerden şimdi sahil yolu geçiyor.

36 kilometrelik Yakakent-Gerze yolu 1998'de ihale edildi. Başlangıç noktasına 85 kilometre olan taşocaklarından taşınan taşlarla, 7 yılda ancak 6 kilometre dolgu yapılabildi. 6 kilometrelik yola bugüne dek 26 milyon dolar harcandı. Toplam maliyeti 274,4 milyon dolar. Çevreciler, tek sıra ağaç keserek mevcut yolun genişletilebileceğini, deniz dolgusunun tercih edilmesinin tamamen rant amaçlı olduğunu iddia ediyor.



Karayolları'nın garip iddiası


Çevreciler, Güzelçay-Sinop arasındaki koyların yol olmaması için hukuk mücadelesi başlattı. Güzelçay-Sinop 1. Kısım Projesi'nin iptali için dava açtılar. Samsun İdare Mahkemesi'ne açılan davaya savunma gönderen Karayolları, "Mevcut yol, bölünmüş yol projesine uygun değildir" dedi.
Çevrecilerin mahkemeye sunduğu, "Olağanüstü güzel kıyılar yok edilecek" ifadesini de eleştiren Karayolları, "Bu kesimde dik ve yüksek falezlerin olması nedeniyle halkın deniz sahiline ulaşması mümkün olmamaktadır. Ancak yol yapılırsa halk sahile ulaşacak" görüşünü savundu.

Karayolları, yine mahkemedeki savunmasında, "kıyı çizgisi belirlenmediği ve imar planı hazırlanmadığı için yolu durdurduklarını" bildirdi. Karayolları'nın iddiasının aksine yol inşaatının yasalara aykırı devam ettiğini iddia eden çevreciler tespit istedi. Gerze Sulh Hukuk Mahkemesi'nin belirlediği bilirkişi, çalışmalar yapıldığını belirledi. Bu raporun ardından çevrecilerin yol inşaatının durdurulması yönünde yeniden İdare Mahkemesi'ne başvurması üzerine, tespit için bilirkişi atandı. Yargı süreci devam ediyor.

Sinop koylarını kurtaralım


Karadeniz Sahilleri Platformu Sözcüsü Hasan Özkazanç, "Karayolları tüm Karadeniz sahilini kıyı çizgisi belirlemeden, plansız, projesiz yaptı. Paralar denize döküldü, kıyı katledildi. Hiç olmazsa Sinop koylarını kurtaralım. Karayolları, kıyı katliamını yalnızca yüzme alanlarının yok edilmesi olarak algılıyor. Oysa bu koylarda, yüzlerce yılda kendiliğinden oluşan mağaralar var. Denizdeki bu mağaralarda yaşayan binlerce canlı var" dedi.

Şükran Özçakmak
Fotoğraflar: Bünyamin Aygün

Milliyet