Berberis vulgaris (Kadin Tuzluğu) (Karamuk)

[inci gül]

BÖLGESEL İSİMLERİ

Diken üzümü, Karamuk, Sarıçalı, Çoban tuzluğu, İt tuzluğu, Ekşimen, Garamık, Zibike, Çoban ekmeği, Tavşan ekmeği, Kızamık

DÜNYADA VE TÜRKİYEDE YETİŞTİĞİ YERLER

• Berberidadaceae familyasından olup 200 türü vardır.
• Ormanların açıklık yerlerinde ve çitlerde yetişen, yaz kış yeşil veya yazın yeşil dikenli çalı formunda dikenli bir ağaççıktır.
• Kuzey yarımküre’nin ılıman bölgelerinde ve Avrupa’da sıkça görülür. Yazın yeşil olanlar Asya, Avrupa ve az miktarda Kuzey Amerika’da, hardem yeşil olanlar Orta ve Güney Amerika’da doğal olarak bulunurlar. Ülkemiz de ise İstanbul ve Trakya’da,değişik bir tipi de Karadeniz bölgesinde, yazın yeşil olan bazı türler doğal olarak yaşamaktadır.

KİMYASAL ÖZELLİKLERİ

• *Şeker, *Meyve Asidleri, *Mineraller, *Berberin, *Oksiberberin, *Reçine, *Tanen, *Balmumu, *Nişasta, *Palmatin.
• Bu bitkinin terkibindeki boyar madde Berberin’dir. Kuvvetli bir antiseptiktir.
• Kadın tuzluğunun kök ve yapraklarında, kolombamin alkaloitler ile kelidonik asit ve tanen bulunur. Reçine, müsilaj, ayrıca berberin, oxycantin, palmatin, jatrorhizin gibi alkaloidler içermektedir.
• Kökleri %1,5 berberin alkaloiti içerir.
• Yapraklarında %0,2 berberin alkoloiti, %2,6 pirokatehin isimli antikor, %5,2 katran , %2,8 organik asitler (elma,limon) bulunur.
• Meyvalarda C vitamini bulunmaktadır. Antikor madedeşeri, karotinoitler içerir. Bitkinin meyveleriyle şurup ve reçel yapılır.
• Kabuklarında % 0,5 berberin, %1,5 antikor maddeleri , % 1,1 katran bulunur.

BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ

• Kadıntuzluğugiller familyasının örnek bitkisidir. Mayıs-Haziran ayları arasında, sarı renkli, kokulu çiçekler açan, 1–3m boyunda, dikenli, çalı görünüşünde, seyrek ormanlarda yetişen bir ağaçtır. Kökü acı, yaprakları ve meyvesi tatlıdır.
• Yaprak dizilişleri sarmal, tek veya buket halindedir.Yaprakları açık yeşil renkli, oval biçimli, kısa saplı , derimsi yapılı, kenarları kızılımsı renkli, batıcı ve dişli olur.
• Çiçekler alkım veya bileşik salkım **** çok az olarak tek tek bulunur. 6 çanak, 6 taç, 6 erkek organ, 1 dişi organa sahiptir. Renkleri sarıdır. Çiçekleri olgunlaşınca, erkek organları çabukça dişi organların üzerine kapanarak tozlaşmayı sağlar. Sonra bu dişi çiçekler kırmızı **** siyah renkli, oval biçimli, uruk ve ferahlatıcı tadı olan meyveleri oluşturur. Bitki, bu meyvelerden döktüğü tohumlarıyla çoğalır. Meyve üzümsü, kırmızı-sarı veya siyah renklidir. Kısa sürgünlerin altında, boyları yaprakların yarısı kadar olan 2-3 tohumlu, uzunca, oval şekilli, ateş kırmızı renkte **** vişne renginde olup ekşi bir lezzete sahiptir. Meyvelerinde bol miktarda c vitamini vardır.
• Yapraktan değişmiş 3’lü dikene sahiptir.
• Odunu karakteristik olarak sarı renklidir.
• Berberis’lerin herdem yeşil olan türleri, alaca gölge yerleri, humuslu, nemli, süzek toprakları sever.
• Yazın yeşil olan türler ise güneşli olanları sever.Kuru topraklarda da gayet iyi gelişirler.

HASADI

• Kadın tuzluğu bitkisinin gövde **** kök kabukları için; ilkbahar başında ya da sonbaharın sonuna doğru toprağı kazılıp bitkinin kökü çıkarılır ve soyularak kabuğu alınır. Gözde kabukları da aynı dönemlerde bitki soyularak alınır. Bu kabuklar gölgelik bir yerde özenle kurutulur. Kurutulduktan sonra kullanılacak hale gelir.
• Yaprakları ilk çıktığı zaman taze iken dalında yenile bilir.Meyveler kızardıktan sonra dalından yenir **** toplanıp şurup veya reçel apılarak enmektedir. Kurutulmuş meyvelerinden de çay yapılarak yararlanılmaktadır.