Vitex agnus castus (Hayıt)

[Mücevher Çalısı]

Bilimsel sınıflandırma

Familya: Verbenaceae (Mine çiçeğigiller)

Cins: Vitex

Tür: Vitex agnus-castus

Diğer adları: Ayıt, beşparmak

Çok yıllık tıbbi bitki türüdür. 1-3 m yükseklikte, çalı görünümünde, soluk pembe ya da mavi çiçeklidir. Akdeniz maki vejetasyonunun tipik elementidir. Deniz kenarı ve kayalık bölgelerde, genellikle tınlı bünyeli, nötr ve hafif alkali, kireççe fakir, tuzluluk etkisinin olmadığı, değişen miktarlarda organik madde içeren, azotlu ve azotça zengin, fosfor bakımından zengin, potasyumca eksik toprakları tercih eder.

Tıbbi kullanımı

Yapraklarında viteksin ve viteksinin adlı iki heterozit madde bulunur. Hayıttan elde edilen ekstreler, gram-pozitif bakterilere karşı antimikrobiyal aktivite göstermesine karşın, gram-negatif bakterilere ve maya mantarlarına karşı aktivite göstermez. Agnucaston adlı ilâcın terkibinde meyveleri kullanılır.

Halk arasında kullanımı

Meyveleri, infüzyon halinde (%2-5) idrar artırıcı, gaz söktürücü ve yatıştırıcı olarak kullanılır.
Kökleri sarı renk için iplik boyamada kullanılır.
Dallarından örülen sepetler Batı Anadolu pazarlarında satılır.

Yayılımı

Akdeniz ve Batı Kafkasya'da yayılım gösterir. Türkiye'de Trakya ve Anadolu'da görülür. Ayrıca Antalya Altınova(Koyunlar Köyü)'da kurumuş göl halinde bulunmaktadır.

Kaynak Hayıt - Vikipedi