Yanlış kullandığımız sebze meyve adları
Ziraat terimleri ile halk söylemleri farklı olabiliyor. Doğrusunu çok az kişi biliyor. Mandarin' e mandalina diyoruz. Hıyar'a da salatalık. Varsa başka bildikleriniz hep beraber öğrenelim derim.
|
Okulda 2. sınıfta genel sebzecilik hocamız, hıyara salatalık diyeni sınıfta bırakırım derdi.
Bir de : Çeltik ekilir, daneleri işlenir pirinç olur. Ama biz bu bitkinin her haline pirinç deriz. Herkesin ortak yanlışı. |
Serviye selvi demek de hatalardan biridir. Sarımsağa sarmısak yanlış. Kıvırcık marul yoktur, kıvırcık salata vardır. Oysa halk arasında salata deyince doğranmış soslu çiğ sebzeler gelir akla, değil mi?
İzzet Bey okulda bu salatalık- hıyar konusu çok ciddi sıkıntıya sebep olurdu gerçekten. :) |
Lahana=Kelem
20 yıl önce Antalyaya yeni geldiğim dönemde pazara çıktığımda lahanaya kelem derdim. Çünkü bizim oaralarda genelde kelem deniliyor. Satıcının yüzüme ne diyor bu dercesine baktığını bilirim.:D
Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu? |
Bizim oralarda da semizotuna pirpirim denir. Bu yüzden annemler konuşurken hâlâ pirpirim dedikleri için sebze alırken bazen pirpirim diyesim geliyor:)
|
Havuç yerine keşir, patatese kumpur, incire yemiş, bademe payam diyen yaşlılarımız var.
|
Ama onları yanlışlık olarak değerlendirmek, yanlış olmaz mı sayın WYZX? ;)
|
Isparta yöresinden birkaç örnek:
Havuç=keşir, domates=domadız, patlıcan=badılcan, kelek=mırtmırt, kavun-karpuz=bosdan, bamya=bâmiye ... Örnekleri çoğaltmak mümkün. Eminim her yörede isimleri değişiklik arz eden birçok sebze meyve vardır. Ama sayın filiz'in mandarin örneği ilginç hakîkaten.. Selâmetle.. |
Sayın Süleyman Koçak, zaten konu bu yönde açılmamış mı? yöksa ben mi yanlış anladım.
Be de yöresel ağız demiyorum ki zaten. Eğer öyle demek isteseydim; Lahanaya ilana pırasaya pıransa limona ilimon diyorlar derdim. |
Alıntı:
Türkmenistan'lı kadınlardan da duymuştum, onların dili de Farsça, Rusça, Türkçe karışık. |
Alıntı:
Dil Yâresi, Hakkı Devrim , 22 Eylül 2007 "...«Sarımsak» kelimesi TDK Sözlük'ünde bu şekilde geçiyor. Eski imla kılavuzlarında «sarmısak»tı. Doğru yazılışı hangisidir? – Farklılık devam ediyor. TDK'nın ve MEB'nin sözlüklerinde, TDK'nın İmla Kılavuzu'nda, Püsküllüoğlu'nda ve Çağbayır'da imla SARIMSAK. Altı sözlükte ve Ömer Asım Aksoy'da imla SARMISAK. İsmet Zeki Eyüboğlu eski Türkçe'deki sarımsak, ses değişmesiyle sarmısak olmuştur, diyor. Şemseddin Sami, «Birbiri üstüne zarlarla sarılı olmasından dolayı sarmısak olarak isimlendirilmiştir» diyor. Ben, Ömer Asım'ın kılavuzunu tercih ederek «sarmısak» yazıyorum. " |
Afyona bağlı bazı ilçe ve köylerde lahanaya kelem, Domatese topalak, patatese ise kumpil diyorlar.
|
Alıntı:
|
Alıntı:
Birde sanırım İzmir bölgesinde Domatese Domat diyorlardı Karadenizde Kırmızı patlıcan da derler. |
Karadeniz'de bildiğim kadarıyla pancar değil, mancar deniyor.
|
Dalaman-Ortaca (Muğla) yöresinde çınara kavak, kavağa selvi, güzelyurt Köyünde dişbudağa çınar diyorlar.
Herkes diline ne kolay geliyorsa öyle. |
Bolu'da yaşıyan yaşlı akrabalarım domatese kırmızı patlıcan, bildiğimiz patlıcana ise mor patlıcan derler. Bildiğim kadarıyla domates ile patlıcan akraba bir bitki. şimdi doğru kullanımmı yanlış kullanımmı karar veremiyorum.:confused:
Ayrıca Kelem=Lahana yanlış sayılmaz değilmi. Sonuçta eşanlamlılar.:) |
Alıntı:
Mandalina Türkçe bir kelimedir ve doğrusu budur, bilimsel adı Citrus reticulata. Mandarin aynı meyvenin İngilizce'de yazılış şeklidir, aynı zamanda Mandarine olarak da yazılabilir. Mandarin Türkçe'de de kullanılan bir kelimedir ama bahsettiğimiz meyveyi değil aşağıdaki anlamı tanımlar; Alıntı:
http://en.wikipedia.org/wiki/Mandarin_orange http://tr.wikipedia.org/wiki/Mandalina |
Bir başka yanlış kullanılan sebze adı ise karnıbahar, doğrusu karnabahar.
Yakın bir zaman kadar ben de yanlış kullanıyordum :) |
Badem=Çağla Halbuki çağla Badem, Kayısı, Şeftali, Erik gibi meyvelerin olmamış haline denir.
|
Şimdiye kadar yazılmış olanlarla kendimi test ettim.
Mandalina - doğru Hıyar - doğru Çeltik pirinç ayrımı - doğru Selvi - yanlış Sarmısak, kullanıyordum, imlâ kılavuzundan her ikisinin de kullanıldığı yazıyor. Kıvırcık -- doğru Salata --doğru Badem - doğru Çağla - doğru Karnabahar- doğru Lahana, havuç, patates, semizotu, - doğru. Lahanaya kelem dendiğini de biliyorum. Bayağı iyiymişim, geçer not aldım buraya kadar olanlardan. Bir de bizim bir arkadaş vardı Trabzonlu. Kırmızı pancara, çukundur derdi. |
Bizim oralardada
Domatese, frenk Maydanoza, bahteniz Patlıcana, balcan Bibere, İsot Semizotuna, pirpirim Derler |
Alıntı:
——————— • Eski Çin yönetici sınıfı üyelerinin giydiği portakal rengi giysiden ötürü adlandırılmıştır. Güney Çin kökenli meyve Avrupa’da 1770 dolayında tanınmış ve 1805’ten itibaren yetiştirilmiştir. Kaynak : Nişanyan etimolojik sözlük. mandalina İt. mandarino is. (mandali’na) bit. b. 1. Turunçgillerden, ılıman iklimlerde yetişen ve portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın turuncu renkli, tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi. mandalina İng. mandarin, tangerine Lat.Citrus nobilis Alm. Mandarine Fr. mandarine Turunçgiller (Rutaceae) familyasından, doğal olarak Tropik, Subtropik ve Doğu Asya'da yayılış gösteren, ülkemizde meyveleri için kültürü yapılan bir tür. mandalina İt..mandarina 1. Turunçgillerden, portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi: § “Zaten portakal ve mandalina o kadar yiyoruz ki, su içmeye hacet de kalmıyor.” -Ziya Gökalp, Ziya Gökalp’ın Mektupları, s.261. § “Yerlerde mandalina kabukları…” -Necip Fazıl Kısakürek, Cinnet Mustatili, 23. Kaynak : TDK Büyük Sözlük |
Kibrislilar, simdilerde mandalina kelimesini kullaniyorlarsa da, Kibris agzinda mandalina icin kullanilan ismi YUSUF ve ya YUSUFCUK'tur. Nicin bu isimle soylendigini bilmiyorum. Belki meyvenin sekli, rengi ve tadinin YUSUF gibi guzel olmasindan :)
|
Kırmızı pancar- Çükündür
Maydanoz- Bahteniz Patlıcan-Balcan Domates-Tomatos Kayısı- Mişmiş Diyorlar.. |
Kayısı'ya da kaysı denildiğini çok duydum.
|
Sevgili Ferda ben onu da doğru biliyorum. Kayısı derim. Ama sizlere sormak istediğim bir şey var; biz, daha doğrusu ben, ekmeğin köşesini yemeği çok severim. Francala tipini ele alalım. Bu kare birşey değildir ki köşesi olsun. Ama lâf arasında konuşurken de ''bir köşede otur'' tabirini de çok kullanırız, bu demek değildir ki git bir köşe bul da otur.
Benim, ekmeğin köşesi dediğim kısma, pekçok kişinin; ekmeğin kıyısı, ekmeğin topuğu, guduk(yine Trabzonlu arkadaştan duyduğum bir tabir) dediğini biliyorum. |
Alıntı:
maydanoz- merdinoz limon- iliman patlıcan- badılcan. Tabii birde benim hala yanlış kullandığım "muşmula" ve "yeni dünya" var. Arasında ki farkı hala çözemedim. **** ikiside aynı meyvemidir bilmiyorum. |
Alıntı:
Topuğu dendiğini de duydum. |
Bir de şunu belirtmek istiyorum. Manyas'da hıyar'a salatalık da derler, yeşillik de. Bazen bu durumlarla karşılaştığımda şöyle düşünürüm. Bir nesneyi tanımlamak için bir isim takılır. Bu ismi üç kişi kullanıyorsa yani hıyara kullanımda üç kişi hıyar diyorsa mı doğru, yoksa 100 kişi salatalık diyorsa mı doğru? Demek istediğim, bazı kelimelerin kullanımı o kadar yaygın oluyor ki, bu kullanım yanlış bile olsa doğruya geliyor. Ama bu benim düşünce tarzım.
|
Sevgili cybel, acaba bu yazdıklarınız şiveye mi giriyor, yoksa yanlış kullanım mı? Bence Kayısıya, kaysı demek gibi yanlış kullanım.
|
Muşmula ile yeni dünya aynı değildir.
Muşmulaya bazı yerlerde beş bıyık, bazı yörelerde döngel de derler. Yeni dünya, Malta eriği'dir. |
Rejim yaptığım bir dönemdi, bir arkadaşımın iş yerine gitmiştim. Yemek teklifini reddedince, badem yermisin diye sordu bana.
Rejimde badem? sonra anladım ki badem dediği 'hıyar'. Bakıyorum, pazarlarda da hıyar etiketlerinde badem yazıyor. |
Benim yazdıklarım şiveye giriyor sayın Güler. Şivelerin yanlış kullanım olduğunu düşünmüyorum. Çünkü oradaki halk kendi arasında iletişimlerini kolaylaştırmak için bu söylemleri seçmişler. Ama dediğiniz gibi yeni dünya ve muşmula konusunda yanlışım vardı. Açıkladığınız için teşekkürler.
|
Konya-Taşkent ilçesinde:
Salatalık'a..................Bostan veya Hıyar, Domates'e .................Domat, Arpacık Soğan'a...........Göver, Kiraz'a.......................Kİrez Elma'ya......................Alma, Patates'e,..................Pate veya Kumpir, Armut'a,.....................Armıt, Patlıcan'a,..................Badılcan, Kuşburnu'na,...............İtburnu, Karamuk'a,..................Garamık, Mısır'a,.......................Darı, Fasulye'nin her haline....Bakla (ak bakla,goca ak bakla,bıçak baklası,gabuklu bakla,şeker baklası gibi), Limon'a,......................İliman, Kiraz'ın Çağlasına..........Cığala, Lahana'ya,..................ilaana denmektedir.... |
Sn. mustafa kazar, aşağı yukarı aynı kelimeleri kullanıyoruz.
Benim köyümde böyle söylenir, ancak bir iki farkla ki : Patatese..................... patadiz, Fasulyeye.................... fasille denir. |
Domatese "maniye" dendiğini duyan oldu mu? Buralarda, genelde köylerde maniye deniyor.
|
Aydın yöresinde karnabahara çiçek denir. Ve karnabahar yemeği yapılmaz, çiçek aşı vurulur :)
En ünlüsünü unutmuşuz, ay çekirdeğine ege yöresinde çiğdem, Konya, Kırşehir yöresinde şemşame deniyor. Yine Ege yöresinin Aligovan'ı Erguvan, çerezi kuru yemiş, yemişi de incir oluyor. Küçüklüğünde yerel deyimleriyle büyümüş bir kız çocuğu büyük şehre gelince bu yeni adlarla karşılaşınca, ayağını bastığı, bildik toprağından bir avucu alınmış gibi olup küçük bilinçsel sarsıntılar geçiriyor... |
Benim de duyduğum, zaman zaman da güldüğüm şeyler var; mesela, bir armut cinsi var, çok olgun oluyormuş o yüzden adına '' lâp düşen ''diyorlar. O da ne dedim, lââp diye düşüyormuş.
lâhana'ya -- kelem hıyar'a -- yeşillik diye burada da söylüyorlar. Bir de, çok enteresan geldi. Bazı Trakya'lılar bildiğimiz serçe(kuş) ye darılcan tabirini kullanıyorlar. |
Merhaba,
Bu güzel bir başlık fakat belki bir iki şeye dikkat etsek daha yararlı ve öğretici olacak. Öncelikle, bence bu adlarda çok az yanlış var. Zaten çoğu yabancı olan adların doğruluğunu yanlışlığını tartışmak değil de hangi yörede nasıl kullanıldığını konuşalım. Tabii ki arada gerçekten yanlış kullanımlar çıkacak. Bir yörede bazı ağaç adlarının yanlış kullanımı ile ilgili bir mesaj vardı. Fakat öncelikle ricam, "bizim buralarda" böyle denir, ya da "bizim oralarda" şöyle denirdi demek yerine "bizim oraların" adını söylersek daha anlaşılabilir olur diye düşünüyorum. Belki bu mesajların sonunda, bir iki arkadaş üşenmez, burada yazılanları derler ve "sebze ve meyvelerin yerel adları" diye bir sözlük oluşturur. |
Forum saati Türkiye saatine göredir.
GMT +2. Şu an saat: 17:40. (Türkiye için GMT +2 seçilmelidir.) |
Forum vBulletin Version 3.8.5 Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Search Engine Optimization by vBSEO 3.6.0
agaclar.net © 2004 - 2024