Yanlış kullandığımız sebze meyve adları

[Filiz]

Ziraat terimleri ile halk söylemleri farklı olabiliyor. Doğrusunu çok az kişi biliyor. Mandarin' e mandalina diyoruz. Hıyar'a da salatalık. Varsa başka bildikleriniz hep beraber öğrenelim derim.

[izzeterisen]

Okulda 2. sınıfta genel sebzecilik hocamız, hıyara salatalık diyeni sınıfta bırakırım derdi.

Bir de : Çeltik ekilir, daneleri işlenir pirinç olur.
Ama biz bu bitkinin her haline pirinç deriz.
Herkesin ortak yanlışı.

[Mine Pakkaner]

Serviye selvi demek de hatalardan biridir. Sarımsağa sarmısak yanlış. Kıvırcık marul yoktur, kıvırcık salata vardır. Oysa halk arasında salata deyince doğranmış soslu çiğ sebzeler gelir akla, değil mi?

İzzet Bey okulda bu salatalık- hıyar konusu çok ciddi sıkıntıya sebep olurdu gerçekten.

[tropikana]

20 yıl önce Antalyaya yeni geldiğim dönemde pazara çıktığımda lahanaya kelem derdim. Çünkü bizim oaralarda genelde kelem deniliyor. Satıcının yüzüme ne diyor bu dercesine baktığını bilirim.

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?

[Minem]

Bizim oralarda da semizotuna pirpirim denir. Bu yüzden annemler konuşurken hâlâ pirpirim dedikleri için sebze alırken bazen pirpirim diyesim geliyor

[Ayşe]

Havuç yerine keşir, patatese kumpur, incire yemiş, bademe payam diyen yaşlılarımız var.

[Süleyman Koçak]

Ama onları yanlışlık olarak değerlendirmek, yanlış olmaz mı sayın WYZX?

[Süleyman Koçak]

Isparta yöresinden birkaç örnek:
Havuç=keşir, domates=domadız, patlıcan=badılcan, kelek=mırtmırt, kavun-karpuz=bosdan, bamya=bâmiye ...
Örnekleri çoğaltmak mümkün. Eminim her yörede isimleri değişiklik arz eden birçok sebze meyve vardır.
Ama sayın filiz'in mandarin örneği ilginç hakîkaten..
Selâmetle..

[Ayşe]

Sayın Süleyman Koçak, zaten konu bu yönde açılmamış mı? yöksa ben mi yanlış anladım.

Be de yöresel ağız demiyorum ki zaten. Eğer öyle demek isteseydim;

Lahanaya ilana

pırasaya pıransa

limona ilimon diyorlar derdim.

[sabah]

Orijinal Mesaj Sahibi tropikana

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?

Genelde yaşlılarda duyardık. Galiba Farsça imiş.

Türkmenistan'lı kadınlardan da duymuştum, onların dili de Farsça, Rusça, Türkçe karışık.

[sabah]

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

Sarımsağa sarmısak yanlış.

Yazılışı halen tartışılmakta olan bir sözcük.


Dil Yâresi, Hakkı Devrim , 22 Eylül 2007
"...«Sarımsak» kelimesi TDK Sözlük'ünde bu şekilde geçiyor. Eski imla kılavuzlarında «sarmısak»tı. Doğru yazılışı hangisidir?

– Farklılık devam ediyor. TDK'nın ve MEB'nin sözlüklerinde, TDK'nın İmla Kılavuzu'nda, Püsküllüoğlu'nda ve Çağbayır'da imla SARIMSAK.
Altı sözlükte ve Ömer Asım Aksoy'da imla SARMISAK. İsmet Zeki Eyüboğlu eski Türkçe'deki sarımsak, ses değişmesiyle sarmısak olmuştur, diyor.
Şemseddin Sami, «Birbiri üstüne zarlarla sarılı olmasından dolayı sarmısak olarak isimlendirilmiştir» diyor.
Ben, Ömer Asım'ın kılavuzunu tercih ederek «sarmısak» yazıyorum. "

[habibe]

Afyona bağlı bazı ilçe ve köylerde lahanaya kelem, Domatese topalak, patatese ise kumpil diyorlar.

[tropikana]

Orijinal Mesaj Sahibi habibe

Afyona bağlı bazı ilçe ve köylerde lahanaya kelem, Domatese topalak, patatese ise kumpil diyorlar.

Ben Kütahyalıyım ama ilkkez duyuyorum domatese topalak,patetese kumpil denildiğini. Halbuki Afyon Kütahya arası 1 saatlik bir mesafe.

[Harun Parlak]

Orijinal Mesaj Sahibi tropikana

20 yıl önce Antalyaya yeni geldiğim dönemde pazara çıktığımda lahanaya kelem derdim. Çünkü bizim oaralarda genelde kelem deniliyor. Satıcının yüzüme ne diyor bu dercesine baktığını bilirim.

Siz hiç duydunuzmu lahananın kelem olduğunu?

Karadeniz'in bazı yörelerinde Pancar, Karalahana, Kelem de derler.
Birde sanırım İzmir bölgesinde Domatese Domat diyorlardı Karadenizde Kırmızı patlıcan da derler.

[berduray]

Karadeniz'de bildiğim kadarıyla pancar değil, mancar deniyor.

[izzeterisen]

Dalaman-Ortaca (Muğla) yöresinde çınara kavak, kavağa selvi, güzelyurt Köyünde dişbudağa çınar diyorlar.
Herkes diline ne kolay geliyorsa öyle.

[Kudret]

Bolu'da yaşıyan yaşlı akrabalarım domatese kırmızı patlıcan, bildiğimiz patlıcana ise mor patlıcan derler. Bildiğim kadarıyla domates ile patlıcan akraba bir bitki. şimdi doğru kullanımmı yanlış kullanımmı karar veremiyorum.

Ayrıca Kelem=Lahana yanlış sayılmaz değilmi. Sonuçta eşanlamlılar.

[MSaygin]

Orijinal Mesaj Sahibi Filiz

Ziraat terimleri ile halk söylemleri farklı olabiliyor. Doğrusunu çok az kişi biliyor. Mandarin' e mandalina diyoruz. Hıyar'a da salatalık. Varsa başka bildikleriniz hep beraber öğrenelim derim.

Burada bir düzeltme gerekiyor sanırım.
Mandalina Türkçe bir kelimedir ve doğrusu budur, bilimsel adı Citrus reticulata. Mandarin aynı meyvenin İngilizce'de yazılış şeklidir, aynı zamanda Mandarine olarak da yazılabilir.

Mandarin Türkçe'de de kullanılan bir kelimedir ama bahsettiğimiz meyveyi değil aşağıdaki anlamı tanımlar;

Avrupalıların Çin devlet memurlarına verdikleri ad.

Kaynak: www.tdk.gov.tr
http://en.wikipedia.org/wiki/Mandarin_orange
http://tr.wikipedia.org/wiki/Mandalina

[MSaygin]

Bir başka yanlış kullanılan sebze adı ise karnıbahar, doğrusu karnabahar.
Yakın bir zaman kadar ben de yanlış kullanıyordum

[murathanoglu]

Badem=Çağla Halbuki çağla Badem, Kayısı, Şeftali, Erik gibi meyvelerin olmamış haline denir.

[Güler]

Şimdiye kadar yazılmış olanlarla kendimi test ettim.
Mandalina - doğru
Hıyar - doğru
Çeltik pirinç ayrımı - doğru
Selvi - yanlış
Sarmısak, kullanıyordum, imlâ kılavuzundan her ikisinin de kullanıldığı yazıyor.
Kıvırcık -- doğru
Salata --doğru
Badem - doğru
Çağla - doğru
Karnabahar- doğru
Lahana, havuç, patates, semizotu, - doğru.
Lahanaya kelem dendiğini de biliyorum.
Bayağı iyiymişim, geçer not aldım buraya kadar olanlardan.
Bir de bizim bir arkadaş vardı Trabzonlu. Kırmızı pancara, çukundur derdi.

[sinaninci1]

Bizim oralardada
Domatese, frenk
Maydanoza, bahteniz
Patlıcana, balcan
Bibere, İsot
Semizotuna, pirpirim
Derler

[Todor]

Orijinal Mesaj Sahibi MSaygin

Burada bir düzeltme gerekiyor sanırım.
Mandalina Türkçe bir kelimedir ve doğrusu budur, bilimsel adı Citrus reticulata. Mandarin aynı meyvenin İngilizce'de yazılış şeklidir, aynı zamanda Mandarine olarak da yazılabilir.

mandalina ~ İt mandarina turunçgillerden Çin kökenli bir meyve / Fr mandarine a.a. < Fr mandarin Çinli yönetici sınıfına mensup kişi < Hind mantri danışman, müsteşar < Sans mantrá öğüt " mantra
———————
• Eski Çin yönetici sınıfı üyelerinin giydiği portakal rengi giysiden ötürü adlandırılmıştır. Güney Çin kökenli meyve Avrupa’da 1770 dolayında tanınmış ve 1805’ten itibaren yetiştirilmiştir.

Kaynak : Nişanyan etimolojik sözlük.

mandalina İt. mandarino
is. (mandali’na) bit. b. 1. Turunçgillerden, ılıman iklimlerde yetişen ve portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın turuncu renkli, tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi.
mandalina İng. mandarin, tangerine Lat.Citrus nobilis Alm. Mandarine Fr. mandarine
Turunçgiller (Rutaceae) familyasından, doğal olarak Tropik, Subtropik ve Doğu Asya'da yayılış gösteren, ülkemizde meyveleri için kültürü yapılan bir tür.
mandalina İt..mandarina
1. Turunçgillerden, portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). 2. Bu ağacın tatlı, kokulu, lezzetli meyvesi: § “Zaten portakal ve mandalina o kadar yiyoruz ki, su içmeye hacet de kalmıyor.” -Ziya Gökalp, Ziya Gökalp’ın Mektupları, s.261. § “Yerlerde mandalina kabukları…” -Necip Fazıl Kısakürek, Cinnet Mustatili, 23.

Kaynak : TDK Büyük Sözlük

[Ali H. ALI]

Kibrislilar, simdilerde mandalina kelimesini kullaniyorlarsa da, Kibris agzinda mandalina icin kullanilan ismi YUSUF ve ya YUSUFCUK'tur. Nicin bu isimle soylendigini bilmiyorum. Belki meyvenin sekli, rengi ve tadinin YUSUF gibi guzel olmasindan

[Minem]

Kırmızı pancar- Çükündür
Maydanoz- Bahteniz
Patlıcan-Balcan
Domates-Tomatos
Kayısı- Mişmiş

Diyorlar..

[Ferda Ülkümen]

Kayısı'ya da kaysı denildiğini çok duydum.

[Güler]

Sevgili Ferda ben onu da doğru biliyorum. Kayısı derim. Ama sizlere sormak istediğim bir şey var; biz, daha doğrusu ben, ekmeğin köşesini yemeği çok severim. Francala tipini ele alalım. Bu kare birşey değildir ki köşesi olsun. Ama lâf arasında konuşurken de ''bir köşede otur'' tabirini de çok kullanırız, bu demek değildir ki git bir köşe bul da otur.
Benim, ekmeğin köşesi dediğim kısma, pekçok kişinin; ekmeğin kıyısı, ekmeğin topuğu, guduk(yine Trabzonlu arkadaştan duyduğum bir tabir) dediğini biliyorum.

[cybel]

Orijinal Mesaj Sahibi Tekin

Birde sanırım İzmir bölgesinde Domatese Domat diyorlardı .

Evet hala öyle deniyor. "İki kilo domat çeksene" gibi. Yerel ağız da da
maydanoz- merdinoz
limon- iliman
patlıcan- badılcan.

Tabii birde benim hala yanlış kullandığım "muşmula" ve "yeni dünya" var. Arasında ki farkı hala çözemedim. **** ikiside aynı meyvemidir bilmiyorum.

[Ferda Ülkümen]

Orijinal Mesaj Sahibi Guler

Benim, ekmeğin köşesi dediğim kısma, pekçok kişinin; ekmeğin kıyısı, ekmeğin topuğu, guduk(yine Trabzonlu arkadaştan duyduğum bir tabir) dediğini biliyorum.

Biz de ekmeğin kenarı deriz nedense?
Topuğu dendiğini de duydum.

[Güler]

Bir de şunu belirtmek istiyorum. Manyas'da hıyar'a salatalık da derler, yeşillik de. Bazen bu durumlarla karşılaştığımda şöyle düşünürüm. Bir nesneyi tanımlamak için bir isim takılır. Bu ismi üç kişi kullanıyorsa yani hıyara kullanımda üç kişi hıyar diyorsa mı doğru, yoksa 100 kişi salatalık diyorsa mı doğru? Demek istediğim, bazı kelimelerin kullanımı o kadar yaygın oluyor ki, bu kullanım yanlış bile olsa doğruya geliyor. Ama bu benim düşünce tarzım.