Araçlar

Bookmark and Share




Anıt Ağaç Nedir?

ANITSAL AĞAÇLARIN BİLİMSEL TANIMI VE AYIRICI ÖZELLİKLERİ

Yurdumuzda ve dünyanın değişik ülkelerinde anıtsal niteliği ile ünlenmiş ağaçların kendilerini anıt yapan özellikleri irdelendiğinde "Anıt Ağaç" tanımının şöyle olması gerekmektedir:

Yaş, çap ve boy itibariyle kendi türünün alışılmış ölçüleri üzerinde boyutlara sahip olan; ilginç kök, gövde ve dal formu nedeniyle izleyenlerin belleğinde kimi simgeler çağrıştıran; yöre folklöründe, kültür ve tarihinde özel yeri bulunan, geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında iletişim sağlayabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlar anıt ağaçlardır (ASAN 1992).

Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, bir ağacı anıt yapan özelliklerin üç grupta ele alınması gerekmektedir ki bunlar, şöyle gruplanabilir...

-Fiziksel boyutlar
-Görsel ayrıcalıklar
-Moral ve kültürel değerler


Fiziksel boyutlar
Birinci grup içinde çap ve boy gibi doğrudan göze hitap eden fiziksel özellikler bu konuda en etkin belirleyicidir. Ancak, izleyenlerde takdir ve hayranlık duygusu uyandırmak suretiyle birey ve toplum psikolojisini etkilese de, bu iki ölçüt, yani çap ve boy, bir ağacı anıtlaştırmak için yeterli değildir. Çünkü anıt ağaçların kuşaklar arasında bağ kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olması da zorunludur.

Salt bu zorunluluk nedeniyledir ki, Kavak, Söğüt, Kızılağaç, gibi ağaçlar ne denli hacimli ve görkemli olursa olsunlar anıt sayılmamaktadır. Diğer taraftan, çalı ve bodur ağaç formunda olan -Örneğin Kermes Meşesi ya da Şimşir gibi - ve ne kadar yaşarsa yaşasın, çap ve boy gibi görsel ölçütler yönünden doyurucu olmayan, yöre kültürü ve tarihi açısından herhangi bir anlam taşımayan yaşlı ağaçlar da, bilimsel açıdan ne denli önemli olursa olsun anıt ağaç sayılmazlar.

Çünkü, eğer albenisini arttıran renkli çiçekleri veya ilginç bir yaprak oluşumuna sahip değilse, kendisini izleyen sıradan insanlar için betonlaşan çevrede yeşili ve doğayı anımsatan canlı bir varlık olma dışında hiçbir anlam ifade etmezler.

Görsel ayrıcalıklar
Ağaçlara anıtsal nitelik kazandıran ikinci gurup özellikler ise; genetik bozukluklardan veya kök, gövde ve dallarında böcek,mantar, hayvan ve insan zararları ile oluşan ve zaman içinde ortaya çıkan ilginç görünümlerden ötürü, ağaçların her insanın belleğinde ilk bakışta aynı simgeleri çağrıştıran patalojik veya genetik farklılıklarıdır.

Örneğin, genetik farklılıktan ötürü Bolu-Güvemköy'deki Uşaklı Çam ın ilginç dal oluşumu ve İngiltere'deki bir Meşede insan ve hayvan zararları sonucu oluşan yara dokularının zaman içinde öküz başına benzer bir görüntüyü ortaya koyması gibi.

Moral ve kültürel değerler
Ağaçları anıt yapan üçüncü grup özellikler ilgili ağaçlara atfolunan moral ve kültürel ayrıcalıklardır. Fiziksel boyutlar yönünden olağanüstü sayılmasa da, yöre kültüründe olumlu veya olumsuz, gerçek veya hayal ürünü, mistik veya folklorik bir öyküye sahip olmak , ya da yöresel veya ulusal tarihte kimi olaylar ile özdeş hale gelmek ve onlara tanıklık etmek de ağaçlara anıtsal nitelik kazandırmaktadır.

Bugün cami, mescit ve türbe avlularında karşılaşılan devasa Çınarlar, Serviler ve ıhlamurlar, hep bu mistik kültürün bizlere armağan ettiği birer doğal mirastır.

Anıtsal nitelik taşımasalar da, yerleşim alanlarının içinde ve hemen bitişiğindeki yeşil doku üzerinde bulunan, doğal peyzajı bütünleyerek estetik etkisini yükselten, tek veya sıra ve guruplar halindeki ağaçların özellikle büyük şehirler ve metropoller için hayati önem taşıdığı kuşkusuzdur.

Toplum sağlığı ve çevre etiği yönünden, bu ağaçların da koruma altına alınmasının gereği tartışmasızdır. Ancak, salt korunmalarını garanti altına alabilmek amacıyla, böyle ağaçları anıt ağaç statüsü içine sokmanın teknik ve bilimsel açıdan yanlış olacağı da ortadadır. Bu bağlamda, anıt ağaç ile korunması gereken ağaç kavramlarını birbirine karıştırmamak gerekmektedir.

Prof Dr. Ünal Asan
03-05-2005
Eski 14-05-2016, 15:03  
kadirsitki
Yeni Üye
 
Giriş Tarihi: 12-05-2016
Şehir: denizli
Mesajlar: 0
bizim kasabamizdada vardi bir tane. cali.kizil kok odununun govdesi. cevresi 3 m civarinda azad derdik.gumussu pinarbasinda 900m rakimda gorkemli dev bir gorunumu vardi.bes alti sene once icinden bal alcam diye saf/ahmak bir koylu kesmis cok uzulduk pitoreks olusumunun en guzel ornegiydi bence. yasini kimse bilmezdi ama cok yaslilar Alaaddin Keykubat altinda sofra kurdurmus birkac gun kalmis derlerdi..- cevremizdeki bu tur agaclari korumak icin resim / film ile gerekli mercilere belgeletmek cok iyi olur..

kadirsitki Çevrimdışı Kurallara Aykırı Mesajı Bildir IP  
Yazılım vBadvanced CMPS, Forum vBulletin Version 3.8.5 Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Search Engine Optimization by vBSEO 3.6.0
agaclar.net © 2004 - 2024