Hoyaların topraksız ortamlarda yetiştirilmesi

[Hydrosuccess]

Bitkiler Aleminin (Kingdom) Alt Alemi (Division) olan çiçekli bitkiler (Angiospermae-Magnoliophyta) halen tanımlanmış yaklaşık 250 000 tür içermektedir.Çiçekli bitkiler büyüyüp yetiştikleri ortamlara göre taxonomik sınıflamaya bakmaksızın

terrestrial toprakta köklenenler
epiphyte ağaçların dal ve gövdeleri üzerinde konaklarına zarar vermeden köklenenler
lithophyte taşların çatlaklarında köklenenler
hydrophyte suda köklenenler
aerophyte ağaçların üzerinde havada köklenmeden yaşayanlar olarak gruplanabilir.

Çiçekli bitkiler çoğunlukla terrestrialdır.Tüm epifitik bitkilerin % 89'u (yaklaşık 24 000 tür) çiçekli epifitik bitkidir.Çiçekli epifitik bitkiler tüm çiçekli bitkilerin % 10'undan azını oluşturmaktadır. Apocynaceae ailesine (Family) bağlı bir cins (Genus) olan Hoya halen bilinen 200-300 tür (Species) içermektedir.Hoya türlerinin çoğu Güneydoğu Asya'nın tropikal yağmur ormanlarında yaşamakta olup çoğu epifit daha az oranda litofit ve terrestrialdır.

Tüm çiçekli bitkilerin yaşayıp gelişmek için ortak temel gereksinimleri vardır.
Bu gereksinimler;
Su
Mineral besinler
Karbondioksit (Yaprak bölgesinde)
Oksijen (Yaprak ve kök bölgesinde)
Işık (Türe ve gelişim aşamasına göre süre/yoğunluğu değişen, fotosenteze uygun dalga boyunda)
Sıcaklık (Türe ve gelişim aşamasına göre değişen belirli sınırlar arasında)

Bahsedilen temel gereksinimler tam olarak karşılandığında çiçekli bitkileri herhangi bir ortamdan bahsetmeden yaşatmak mümkündür.Daha önceden gruplanan yaşam ortamları (topraktan havaya kadar...) sadece bitkilerin doğada yaşayıp gelişmeleri ve dünyaya yayılmalarını sağlayan bir uyum yeteneğinin sonucudur. Hoyalar da tropikal yağmur ormanlarında çoğunlukla epifitik bitkiler olarak ağaçların üzerlerinde kendilerine yer bulmuşlar ve bu yaşam tarzına uyum sağlayacak şekilde (temel gereksinimlerinde bir değişiklik olmadan) yapısal farklılıklar göstermiştirler.

Toprak; kayaların ve organik maddelerin çeşitli derecedeki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar topluluğu barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan ve katı yer kabuğunun, uzun zaman içerisinde belirli özellikler kazanan en üst kısmını saran doğal, dinamik bir yapıdır.

Toprak;
% 40 oranında inorganik madde
% 10 oranında organik madde
% 25 oranında su
% 25 oranında hava içermektedir.

Bu kompozisyondan da anlaşıldığı gibi terrestrial çiçekli bitkiler toprakta köklenerek temel gereksinimlerini karşılayabilmektedir.Ayrıca toprak, yapısı nedeniyle bitkinin köklerini çevreleyip korumakta,bitkiyi sabit tutmakta ve dik durabilmesini sağlamaktadır.

Bitkiler doğada olduğu gibi kültivasyonda (insan elinde yetiştirme koşullarında) da da topraksız ortamda yetiştirilebilir.Kültivasyonda, toprağın bitkiye sağladığı temel gereksinimler başka yöntemler ile sağlandığından terrestrial olanlar dahil tüm bitkiler toprak olmaksızın başarı ile yetiştirilip büyütülebilir.Hoya türleri, çoğu epifitik olduğundan topraksız yetiştirme yöntemleri için doğal olarak uygun bitkilerdir.

Topraksız bitki yetiştirme yöntemleri Eski Mısır uygarlığından beri bilinmekle birlikte yaygın kullanımı 20. yüzyılda ve tarımsal üretimde olmuştur.Çiçekli bitkilerin ticari üretimi ve evlerde yetiştirilmesi daha çok tarımsal üretim yöntemlerinin ev,üretici sera koşullarına adaptasyonu ile geliştirilmekte olup henüz yeterli düzey ve yaygınlıkta değildir.

Topraksız yetiştirme topraksız kültür (soilless culture) olarak da adlandırılmaktadır.

Topraksız Kültür yöntemleri;

Çözelti Kültürü (Solution culture)

Bu yöntemde bitki kökleri sadece gerekli mineral besinleri içeren su ile temas etmektedir.Bu yöntem 3 farklı teknikle uygulanmaktadır.

1. Durgun su kültürü (Static solution culture) Bu teknikte bitki kökleri devamlı olarak mineral besinleri içeren suyun içindedir.Köklerin aerasyonu (oksijen gereksinimi) çoğunlukla hava pompaları ile sağlanmaktadır.

2. Akan su kültürü (Continuous flow solution culture) Bu teknikte bitki kökleri sürekli akan mineral besinleri içeren su içindedir.Köklerin aerasyonu kısmen hava pompaları kısmen de köklerin hava ile doğrudan teması ile sağlanmaktadır.

3. Aeroponik (Aeroponics) Bitki kökleri sürekli veya belirli aralar ile mineral besinleri içeren su zerrecikleri ile temas ettirilir.Kökler havada olduğundan aerasyon problemi yaşanmaz.

Katı Ortam Kültürü (Medium culture)

Bu yöntemde bitki kökleri toprağın yerini tutan ve kökler ile etkileşime geçmeyen katı bir materyal içinde olup sürekli veya belirli aralar ile mineral besinleri içeren su ortama verilmektedir.Kullanılan materyalin tanecikli yapısı nedeniyle köklerin aerasyonu genellikle problem oluşturmamaktadır.

Tarımsal üretimde yaygın olarak ve başarı ile kullanılan bu yöntemler ne yazık ki ev koşullarında hobi amaçlı bitki yetiştirmek için pratik değildir.Örneğin hiç bir evde 30 ayrı kavanoza uzanan hortumlar ile 24 saat hava pompalarını çalıştırmak veya 200 litrelik bir depodan mineralli suyu 3 mt uzunluğunda akan su kanalına göndermek ve sadece 10 bitkiyi büyütmeye çalışmak kabul edilebilir ve pratik olmaz.

Yine de tüm ev bitkilerini bahsedilen yöntemler ile ideal koşullarda yetiştirmenin mümkün olduğu da bir gerçektir.
Ancak bu yöntemleri ev koşullarına adapte etmek mümkün olup Hoyalar da dahil çoğu ev bitkisinin tropikal çok yıllık olması bize bir fırsat tanımaktadır.Bu bitkiler yavaş metabolizmalı olduğundan temel gereksinimlerin sağlanmasında yapılan tasarruflara yaşamlarını yine de sürdürecek şekilde uyum sağlayabilmektedir.

Teorik olarak topraksız tarım yöntemlerinin tümü ev bitkilerinin yetiştirilmesine adapte edilebilir.Günümüzde ev bitkilerinde en sık kullanılan katı ortam kültürüdür.Daha az oranda da durgun su ve modifiye aeroponik yöntemleri kullanılmaktadır.Hoyalarda ise topraksız yöntemler çok sınırlı olarak kullanılmakta ve sadece katı ortam tekniği uygulanmaktadır.