Doğal deterjan (Soap nut)

[Selahattin Yılmaz]

Akşam yemekten sonra sıvı sabunla ellerimi yıkarken aklıma geldi böyle bir konunun tartışılması ve alternatiflerinin ortaya konulması ihtiyacı. Tertemiz suyu inanılmaz bir şekilde kirlettim resmen. Geçenlerde televizyonda 1 litre zeytin yağının bir milyon ton suyu kirlettiği yazıyordu.

Deterjan fabrikalarının dünyanın kirletilmesinde inanılmaz bir fonksiyonu var. Sırf temizlik maddeleri fabrikasyon yöntemde deterjan şeklinde üretilebiliyor diye ya da her neyse.

Peki eskiler neler yapıyordu, deterjan, sabun vs temizlik maddelerinin alternatifleri neler acaba görelim?

[Todor]

Bulaşıklar dere kumunda yıkanırdı.

[berduray]

Bire bir ölçüde saf odun külü ve suyu karıştırırsınız.

Külün biraz dibe çökmesini beklersiniz, su bir süre sonra berraklaşır, bununla çamaşır ağartır, hijyen sağlarsınız.

Bulantısı olan hamilelere (az miktarda olmak kaydıyla) bulantı kesmesi için içirirlermiş eskiden.


Bilgiler 21 sene önce 82 yaşında vefat eden "Rahmetle andığım Babaannem Ayşe Sultan'dan "alıntıdır.

[üzüm]

Sayın YILMAZ, meşe külünü çamaşır yıkamada kullandıklarını biliyorum. (beyazlar için galiba ağartıcı özelliği var). Annem çamaşır yıkamada bir bitkinin yaprağını (suda köpürüyormuş) kullandıklarını söylemişti. Kendisine bitkiyi tarif ettirmeye çok uğraştım ama bir sonuç elde edemedim. (Bilen varsa bu bitkinin adını öğrenmek isterim).

[cemo]

Ben kazana doğrardım beyaz hacışakiri, fokur fokur kaynardı kızımın bezleri.Kar gibi asardım sonra ipe. Mis gibi de kokardı o bezler.

[Ferda Ülkümen]

Orijinal Mesaj Sahibi uzum

Sayın YILMAZ, meşe külünü çamaşır yıkamada kullandıklarını biliyorum. (beyazlar için galiba ağartıcı özelliği var). Annem çamaşır yıkamada bir bitkinin yaprağını (suda köpürüyormuş) kullandıklarını söylemişti. Kendisine bitkiyi tarif ettirmeye çok uğraştım ama bir sonuç elde edemedim. (Bilen varsa bu bitkinin adını öğrenmek isterim).

Temizleyici madde olarak kullanılan bitki ; Çövenotu (Gypsophila arrostii)

Kullanılan kısımları kökleridir. (Radix saponariae albae)

[praecox]

Orijinal Mesaj Sahibi Ferda Ülkümen

Temizleyici madde olarak kullanılan bitki ; Çövenotu (Gypsophila arrostii)

Kullanılan kısımları kökleridir. (Radix saponariae albae)

Evet hatırladım... saponin'ler sabun da adını bu içerik sınıfından alır.
Eskiden müdril olarak da kullanılırdı. şimdilerde helvada var yanılmıyorsam.

[OĞUZKAAN]

Orijinal Mesaj Sahibi praecox

Evet hatırladım... saponin'ler sabun da adını bu içerik sınıfından alır.
Eskiden müdril olarak da kullanılırdı. şimdilerde helvada var yanılmıyorsam.

Bilgi doğrudur.

[Filiz]

Orijinal Mesaj Sahibi Ferda Ülkümen

Temizleyici madde olarak kullanılan bitki ; Çövenotu (Gypsophila arrostii)

Kullanılan kısımları kökleridir. (Radix saponariae albae)

Bu linkte çöven köklerinin satışı vardır.

[murathanoglu]

Orijinal Mesaj Sahibi uzum

Sayın YILMAZ, meşe külünü çamaşır yıkamada kullandıklarını biliyorum. (beyazlar için galiba ağartıcı özelliği var). Annem çamaşır yıkamada bir bitkinin yaprağını (suda köpürüyormuş) kullandıklarını söylemişti. Kendisine bitkiyi tarif ettirmeye çok uğraştım ama bir sonuç elde edemedim. (Bilen varsa bu bitkinin adını öğrenmek isterim).

Sayın üzüm sizin bahsettiğiniz benimde Annemden öğrendiğim kadarıyla "çivit" denen bir kök. Bu kökü kaynatıp sabun yaptıklarını söylerdi.

[üzüm]

Orijinal Mesaj Sahibi murathanoglu

Sayın üzüm sizin bahsettiğiniz benimde Annemden öğrendiğim kadarıyla "çivit" denen bir kök. Bu kökü kaynatıp sabun yaptıklarını söylerdi.

Sayın murathanoglu, kökü değilde yaprakları kullanılan bir bitki imiş. Galiba annemin bahsettiği Ferda hanımın bu mesajında resmini koyduğu bitki.

[alice]

Geleneksel yöntemlerle temizlik nasıl oluyordu sorusuna herkes katkıda bulunmuş benimde çorbada tuzum olsun düşüncesiyle rahmetli babaannemin anlattıklarından aklımda kalanları paylaşmak isterim. Mesela, deterjandan önce çamaşırlar nasıl yıkanırdı?

Dedemin sadece çamaşır yıkamak için kullanılmak üzere bir miktar kil alır ve bu killer kurutulur.
Kirli çamaşırlar akşamdan bir kat kirli çamaşır bir kat kil konularak bir küfeye dizilir üstüne örtü (külü süzmek için) serilir , bu örtünün üstüne de odun külü konulur ve üstüne kaynar su dökülerek sabaha kadar bekletilir.
Sabah ise akşamdan hazırlanan içi çamaşır dolu bu küfe çeşme veya dereye götürülerek yıkanır/durulanır.

Birde kalaylı bakır kaplar kül ile kalaysızlar kaplar ise kum ile ovularak yıkanırlardı.

[Oğuz Karsan]

Merhaba.

İşe yarıyor olsalar da verdikleri zararlar sağladıkları faydadan daha çoktur. Doğa artık kendisine verilen zararı telafi edememektedir. Dolayısıyla bundan çıkaracağımız sonuç, işlerimizi görürken bizden sonrakileri de düşünmek olmalıdır.

Modern yaşamın vazgeçilmez unsurları doğaya kalıcı zararlar vermektedir. Bu zararları önlemek ancak feragat ve sağduyu ile olabilir. Bilgisayar huraları, pil, buzdolabı motorları, asbest ve petrol türevleri de doğaya en az deterjan kadar kalıcı zararlar vermektedir.

Kullandığımız kimyasalları asgariye indirmekle bizden sonrakilerin şansını arttırmış olacağız. Deterjan kullanırken bir daha düşünelim ve hiç olmazsa kullandığımız miktarı azaltalım derim.

Saygılar.

[cagatayu]

MERHABALAR;
zannediyorum bahsettiğiniz bitkiyi biliyorum ısparta çevresinde hinnap **** ünnap denilen meyvesi iğde ve hurma arası olan bir bitki

[chambre]

Deterjansız temizlik adına 1 haftadır denemeler yapıyorum evde. İşte elde ettiğim sonuçlar ve soru(n)lar;

Çamaşır sodası (toz değil, parçalı, buz görünümlü vermişti aktar, tozunu da alıp tekrar denemek istiyorum) ve rendeleyip ocakta az su ile jelleştirdiğim kalıp sabun ile koyu renk çamaşırlarda memnun kaldım, ön yıkamalı uzun bir program ve 60 derecede, ama gömlek yakaları ve beyaz çamaşırlardaki lekeler gitmedi. Toz çamaşır sodası ile beyazları bir daha denemek istiyorum. Önerilere ihtiyacım var.

Bulaşık makinesine boraks ve karbonatı eşit miktarlarda koydum. Elma sirkesi zaten yıllardır parlatıcı gözünde kullandığım bir şey. Sonuç: Bulanık ve iyi yıkanmamış bulaşıklar. Bu konuda da önerilere ihtiyacım var.

Evde yer silme, tezgah-lavabo-cam temizliğinde, her tür toz alma işinde arap sabunundan çok çok memnunum, tabi camları sonra sirkeli kağıt ile siliyorum. Lavaboyu limon ya da sirke ve karbonat ile temizliyorum. Bunlarda sorun yok.
Tuvalet tıkanmıştı: boraks ve sirke bu konuda birlikte gayet etkili. Arap sabununun en iyi markası hangisi acaba, bir de doğala en yakın olduğundan güveniyorum ama bu konuda bilgisi olan paylaşmak isterse sevinirim.

Limontuzu ve parça halindeki çamaşır sodasını biraz su ile karıştırıp fayans aralarında etkili bulanlar da olmuş, deneyeceğim balkonun yerleri için.

Bu konularda denemeleri olanlar lütfen önerilerinizi yazar mısınız, özellikle bulaşık ve çamaşır makinesi için. Şimdi forumdaki enzim başlığını okumaya gidiyorum, Meyvelitepe de bu ay bloğunda bu konuyu yazmıştı, o yazıyı da bir daha notlar alıp okuyacağım.

Sevgiler...

[chambre]

Arap sabununun halılarda ve koltuklarda da çok işe yaradığını ekleyeyim. Sabun kalıntısı olmasın derseniz en son sirkeli su ile silin. Ayrıca halılara karbonat serpip süpürdüm, parladılar ama temizlik anlamında tam olarak ne kadar işe yaradığını bilmiyorum.

[berduray]

Beyaz pembemsi köpüren bir çiçekse ben biliyorum, ama benim bildiğim kök değil çiçekleri köpürüyor

[Ferda Ülkümen]

Orijinal Mesaj Sahibi berduray

Beyaz pembemsi köpüren bir çiçekse ben biliyorum, ama benim bildiğim kök değil çiçekleri köpürüyor

Bahsettiğin çiçek bende var berduray;

Babam bu çiçeğin adının sabun çiçeği olduğunu, çocukken köpürterek ellerini yıkadıklarını anlatır.

Bir de forumda Saponaria officinalis var.
http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=1256

İkisi aynı çiçek mi bilmiyorum?

[üzüm]

Annemle konuştum. Beyaz çiçekli bir bitki olduğunu, yapraklarını kilim yıkamada kullandıklarını söyledi. Resimdeki bitki Batı Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişiyorsa herhalde annemin bahsettiği bitkidir. Teşekkür ederim.

Orijinal Mesaj Sahibi Ferda Ülkümen

Bahsettiğin çiçek bende var berduray;

Babam bu çiçeğin adının sabun çiçeği olduğunu, çocukken köpürterek ellerini yıkadıklarını anlatır.

Bir de forumda Saponaria officinalis var.
http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=1256

İkisi aynı çiçek mi bilmiyorum?

[iyibirinsan]

Orijinal Mesaj Sahibi Ferda Ülkümen

Bahsettiğin çiçek bende var berduray;

Babam bu çiçeğin adının sabun çiçeği olduğunu, çocukken köpürterek ellerini yıkadıklarını anlatır.

Bir de forumda Saponaria officinalis var.
Saponaria officinalis (Sabun otu - Sabun çiçeği) - agaclar.net

İkisi aynı çiçek mi bilmiyorum?

bizide bu sabun çiçeği ile ilgili temin edilecek yer konusunda bilgilendirebilirmisiniz

[Ferda Ülkümen]

Evet doğru preacox, drog'un bir adı da 'Helvacı Çöveni'
Memleketimizin ihraç maddelerindenmiş.

[berduray]

Evet bu benim çocukluğumda karadut yedikten sonra delilleri parmaklarımdan, dirseklerimden yoketmekte kullandığım suçortağım.

Ne güzel günlerdi, kaygısız, tasasız...

Yaprak çizimleri aynı sitedekiyle...aynısı olmalı.

[Mehmet Ali Aşık]

Eskiden bizde çamasirlar kazanda kaynatilir içine kesilmis zeytinyagli sabun katilirdi.Birde tahtadan sadece bu is için yapilmis tokmaklar vardi çamasirlari doverlerdi bu yassi tokmaklarla.
Odun külü bulasiklari temizlemektede kullaniliyor. Bir zamanlar kamp yaparken bulasiklari sadece odun külü ile yikamistik.Mintak'tan daha iyi temizliyor !

[kuzen38]

Bu konuda çok bilgi sahibi olmasam da sodalı sudan bahsetmek istiyorum. Nasıl oluşur, çoğaltılabilir mi bilmiyorum. Askerliğimi Van gölüne sıfır bir tugayda yapmıştım. Kısa dönem oldugum icin yaz mevsimini tam anlamıyla göremedim ama birkaç anımı aktarayım.

Sodalı suyun temizlikte kullanıldıgını daha önce duymuştum. Birgün göl kenarında birini gördüm, elinde beyaz bir gömlek vardı, epeyde kirliydi. Gölün bazı yerleri kumsal gibi, bazı yerleri kayalık. Kayalık olan yerlerinden biriydi, adam kayanın üstünde durdu gömleği suya soktu. Eliyle çitiler gibi bir hareket yaptı, hic deterjan olmamasına ragmen bir anda köpürdü su. Gölegi 2 dakika sonra bir çıkardı kar beyaz... Baska söze gerek yok.

Ayrıca bana oranın insanları yazın göle girdiklerini ve saclarının sraadıgını, ciltlerinin ise beyazımsı bir ten rengine kavustugunu söylerlerdi. Bende meraktan mayıs ayı ortasında askerliğim bitmeden suya girdim. Tabi orda o mevsim hala kış sayılır. kafamı soktum diyelim. Aksamında siyah sacım oldu mu kızıl renk. Biraz fazla kalsaydım sanırım kırmızı olucaktı sonra sararacaktı saclar. Yüzüm ise cilt temizliyicilerle yıkadıgımdan daha pırıl pırıl hale gelmişti.

İstanbulda eskiden büyük cekmece gölünün de suyunun sodalı oldugu söylenirdi, ama gölü baraj haline getirdikten sonraki durumu bilmiyorum.



Bence el yıkama işini fazla dert etmeyelim. suyu aslında afedersiniz öyle gerizekalıca ziyan eden bir milletiz ki, yaptıgımız sacmalıkların yarısını yapmasak zaten sorun kalkar. Akarsualrımızı nasıl kirlettigimizi, tarımda nasıl sulama yaptıgımızı, belediyelerimizin su yok derken nasıl abuk subuk zamanlarda yol yıkadıgını, araba yıkarken harcadıgımız suyun ne kadar abartılı oldugunu, patlak ve kalitesiz su borularımızı, en büyük mevcut su havzalarımızın üstünü nasıl beton hale getirdigimizi (bakınız Bakırköy) ve bir ton seyi hepimiz zaten biliyoruz.

Varsın ellerimizi kirli kalsın, biz bunları böyle yaptıkca herseyin en kötüsünü hakediyoruz.

[Tamtutulma]

Buradaki yaşlı teyzeler kille çamaşır yıkadıklarını anlatıyorlar. Ama nasıl yaptıklarını öğrenemedim.

[nagidos]

merhaba,
Eskiden odun külü bir kovada ıslatılır bir süre sonra kül kovanın dibine çöktükten sonra yüzeyinden duru su alınır ve çamaşırda , banyoda kullanılırmış. Tabi bu küllü suyu dozunda kullanmak gerekirmiş. Fazla kullanmak tahrişe sebep olabiliyor.Belli bir oranda seyreltilip kullanmak gerekir.

Bulaşık konusunuda kanal kenarlarında çıkan latince ismini bilmediğim halkk arasında yarpuz denilen bir bitki kullanılırmmış.

[eylems]

Bizim köyde de eskiden çöğen otu ile halı kilim yıkarlarmış halam anlatmıştı. Meşe odunun külü ile beyazların kaynatıldığına da tanık oldum. Tahriş edici olduğu doğru, parmak uçlarım delinmişti.

[Selahattin Yılmaz]

Demeyeyim demeyeyim diyorum ama, temizlik adına sularımızı kirleten yegane şey deterjan. üstelik kimsenin dokunmak istemediği ve hatta adını bile anmadığı bir materyal. Zira bir eve su girdiğinde onsuz çıkmadığı tek kimyasal. Düşünsenize mutfakta deterjan, banyoda deteryan, lavaboda deterjan. Tuvaletteki insan atıkları bile bu deterjandan daha temizdir bence. Bir ülkenin suyu alınıp evlere taşınıp kirletilip geri çıkıyorsa akıllara zarar bir oranla bu kirlenmenin sonuçlarını yaşarız. Bu memlekenin suyu çok fazla sürmez içilemez hale gelir. Daha şimdiden büyükşehirlerin suyu içilemez durumda varın Anadoluyu siz düşünün. Alternatif temizlik arayışlarına ne giriliyor nede tercih ediliyor, varsa yoksa kimya sanayi.

[OĞUZKAAN]

Orijinal Mesaj Sahibi Selahattin Yılmaz

Demeyeyim demeyeyim diyorum ama, temizlik adına sularımızı kirleten yegane şey deterjan. üstelik kimsenin dokunmak istemediği ve hatta adını bile anmadığı bir materyal. Zira bir eve su girdiğinde onsuz çıkmadığı tek kimyasal. Düşünsenize mutfakta deterjan, banyoda deteryan, lavaboda deterjan. Tuvaletteki insan atıkları bile bu deterjandan daha temizdir bence. Bir ülkenin suyu alınıp evlere taşınıp kirletilip geri çıkıyorsa akıllara zarar bir oranla bu kirlenmenin sonuçlarını yaşarız. Bu memlekenin suyu çok fazla sürmez içilemez hale gelir. Daha şimdiden büyükşehirlerin suyu içilemez durumda varın Anadoluyu siz düşünün. Alternatif temizlik arayışlarına ne giriliyor nede tercih ediliyor, varsa yoksa kimya sanayi.

Sayın yılmaz, siteye yeni girdim. ama haklı endişenizi görünce cevaplandırayım dedim. Tasalanmayın, zira deterjan yerine ondan daha güzel fonksiyonu olan doğal bir temizlik malzemesiyle tanıştım. Reklam olmasın diye e-mailimden öğrenebilirsiniz. Selamlar

[MeyveliTepe]

Sirke, karbonat ve arap sabunuyla başlayabilirsiniz. Hiç de küçümsenmeyecek bir para da cebinize kalır.