Isparta Gülü
 

ISPARTA GÜLÜ ORİJİNİ (KÖKENİ)
VE BOTANİK ÖZELLİKLERİ

Soner KAZAZ
Süleyman Demirel Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü - Isparta


İnsanın günlük yaşamında çok özel bir yeri olan gül; aşkın, güzelliğin, sevginin ve saygının ifadesini en güzel bir şekilde bünyesinde toplayan bir çiçektir. Kuzey yarım küre bitkisi olan gülün orijini Doğu Asya'dır. Kesin olmamakla birlikte gül yağı ve gül suyunun ilk olarak İran veya Hindistan'da üretildiği, buradan Anadolu, Avrupa, Kuzey Afrika ve Doğu Asya'ya yayıldığı bildirilmiştir. (Widrlechner, 1981)

Yağ gülü (Rosa damascena Mill.), bitkiler aleminin Spermatophyta (tohunlu bitkiler) bölümünün Angiospermae (kapalı tohumlular) alt bölümünden Rosales takımı, Rosaceae familyası, Rosa cinsi içerisinde yer almaktadır. Dünyada yaklaşık 1350 Rosa (gül) türü tanımlanmıştır. Türkiye florasında 24 gül türü kayıtlı (Davis, 1972) olmasına rağmen gül yağı elde etmek amacıyla kullanılan tür kültürü yapılan Rosa damascena Mill'dir.

Yağ için ticari olarak yetiştirilen başlıca gül türleri Rosa damascena Mill., Rosa gallica L., Rosa alba L., Rosa centifolia L. ve Rosa moschata'dır. (Tucker ve Maciarello 1988). Günümüzde gülyağı eldesinde yaygın olarak kullanılan ve kültürü yapılan Rosa damascena Mill türünün Rosa moschata J. Herm ile Rosa gallica L.'nin melezi olduğu tahmin edilmektedir. Fakat bu türün çok eski dönemlerde Rosa gallica L. ile Rosa phoenica Boiss, türlerinden oluşmuş bir melez olduğunun kayıtlarına da rastlanmaktadır. (Baytop, 1990; Garnero, 1982). Sistematikte Rosa gallica var. damascena Voss., Rosa calendarum Borkh gibi bazı sinonimleri de bulunmaktadır. Rosa damascena türünün bir çok çeşidi olmakla birlikte özellikle "Trigintipetale" çeşidi başta Bulgaristan ve Türkiye olmak üzere Fas, Mısır, İran, Suriye, Hindistan ve Kafkaslar'da gülyağı elde etmek amacıyla yetiştirilmektedir (Widrlechner, 1981).

Rosa damascena; Isparta Gülü, Pembe Yağ Gülü, Yağ Gülü, Sakız Gülü ve Şam Gülü adlarıyla da bilinen pembe renkli, yarım katmerli ve kuvvetli kokulu, çok yıllık, dikenli ve kışa dayanımı yüksek bir bitkidir. Rosa damascena bitkileri, 1,5 - 3 m arasında boylanmaktadır. Gövde silindir biçimli, içi dolu, esmer renkli, çok dallı ve dallar çok sayıdaki irili ufaklı sert dikenlerle çevrilidir. Yapraklar yumuşak yapılı ve ince tüylerle kaplı, alternans dizlişli, saplı ve stipulalı (kulakçık), 5-7 foliolludur.

Folioller (yaprakçık) 3-4 cm uzunluğunda oval şekilli, basit dişli kenarlı ve alt yüzleri tüylüdür. Çiçekler hafifçe sarkık, az **** çok koyu pembe renklidir. Tek renkli olan çiçeklerde içteki taç yapraklar dıştakilerden daha küçük yapılı olup, çiçeklenme çalı formundaki bir bitkide görülen biçimdedir. Kaliks (çanak yapraklar), korollodan (taç yapraklar) daha uzun, çok parçalı 5 sepalden (çanak yaprak) ibarettir. Korolla çok petalli, petaller (taç yaprak) oval şekilli, soluk pembe renkli, kaideleri beyaz lekelidir.

Stamen (erkek organ) sayısı çoktur. Dişi organlar çanak şeklinde çukurlaşmış olan reseptakulumun (çiçek tablası) içinde bulunur. Stilus (boyuncuk) uzunca, stigma (tepecik) baş şeklindedir. Reseptakulum zamanla etlenerek kırmızımtırak bir renk alır. İçinde etrafı tüylerle kaplı nukslar vardır. (Baytop, 1963; Krüsmann, 1974; Kürkçüoğlu, 1988, 1995)

http://www.ispartaya.com/isparta/gulyagi/gul1.htm

Isparta / uluborlu
 

Uluborlu: Uluborlu, tarih öncesi devirlerden beri çeşitli medeniyetlerin hüküm sürdüğü yörede yer almaktadır. Uluborlu’nun 4000 yıl öncesi Hititler tarafından kurulduğu bilinmektedir. Bu döneme ait kalıntılara yörede hala rastlanmaktadır. Uluborlu, Türklerin fethi öncesinde Apolonia, Sozopolis, Mardion, Mardiyon, Mardiaion adlarıylada anılmıştır. 1070 yılında Türklerin egemenliğine girmiştir. Bu devirden sonra Uluborlu, Borgulu, Burgulu, Uluğborlu isimleri de almıştır.

Uluborlu’da yaklaşık 17 türde kiraz yetiştirilmektedir. Uluborlu kirazı Avrupa ülkelerinde çok tutulmaktadır. Ürünün büyük bir kısmı ihraç edilmektedir. İlçede Temmuz ayının ilk haftasında 2 gün süreli Altın Kiraz ve Yağlı Pehlivan Güreş Şenlikleri düzenlenmektedir.

www.uluborlu.bel.tr

Merhaba Ispartalı herbalist
Isparta da çektiğim bir acı çiğdemin fotosu benim fotolarımın arasında var.
Ispartaya çoook selam.

acı çiğdem
 

Erguvan Muhubbi abi size çok teşekkür ederim.
orkuş (kuşgözlem) gezimizde aynı bitki benimde dikkatimi çekmişti. Sizinki kadar iyi olmasada bende fotoğrafını çektim(telefonla çektiğim için bulanık). araştırdım ama bulamamıştım. sayenizde bende öğrenmiş oldum. yeniden ilginizden dolayı teşekkür eder çalışmalarınızda başarılar dilerim.

http://www.agaclar.net/gallery/agac.php?id=2064

Liliaceae familyasindan
Colchicum variegatum (Acı cigdem, guz cigdemi)adlı
türe ait olup,turun Akdeniz Bolgesinde genis bir
yayılışı vardır. Bu cinse ait Akdeniz Bolgesinde
yayılış gosteren butun Colchicum turleri, benim 2004
yilinda tamamladigim Doktora tezimde mevcuttur.

[QUOTE=Erguvan Muhibbi]Merhaba Ispartalı herbalist
ıspardada okuyorum. ama ıspartaya baya bi alıştım.
kastamonuluyum. türkiye florasına kastamonu ile ilgili baya bi ekleyeceklerim var. başarılar.

acı çiğdem
 

buda benim ıspartada çekmiş olduğum acı çiğdem

http://www.agaclar.net/gallery/agac.php?id=4046

Çok yakında bir iş görüşmesi için Isparta ya geleceğim.

ıspartaya geldiğinizde (eğer benim okul bitmez ise) görüşe bilirsek sevinirim. okulum bittiğinde kastamonuyada yolunuz düşerse beklerim.

arkadaşlar çubuktan gül yetiştirmek istedim,ama çok fire verdim işin esasını bilen varsa bana yardımcı olsun msn okyanus_1881@ hotmail.com

[QUOTE=inci gül;21964]*** inci gül bende ıspartada üniversitede yüksek lisans yapıyorum yağ gülü üzerine halen ıspartadaysan ve elinde yağ gülü ile ilgili dokuman varsa senden temin edebilirmiyim.
şu an araştırma aşamasındayım.
her hafta çarşamba ve perşembe günleri üniversite tarla bitkileri bölümünde olurum selamlar..

ısparta gülü şöyle yetiştirilir;yetişkin gül çalıları toprağın 5 cm altından kesilir.(genellikle keskin uçlu kazmayla)50-70 cm arık açılır.bunu su arığı olarak düşünebilirsiniz.gül çalıları bu arığa yatırılır.üzeri toprakla örtülür.biz böyle yaparız.

Denizli, İzmir'den gelip giderken Isparta'dan çok geçtim, gül ürünlerini çok aldım ama şimdi bir İsparta gülü dikmem lazım. Çoktan beri aklımda. Çelik bulursak dileriz inşallah.

Benim kızım İspartada okuyor. Bir tane saksıda al gel dedim bulamamış.

Hiç mi gül bahçesi yakınından geçmiyor. Bir dal koparıp çelik olarak köklendirin. Hiç mi budama yapmıyorlarmış. :p:o

Gerçek ismini bilmediğim, ama 7 veren ısparta gül diye adlandırdığım 3 çeşitim var. Pembe, açık kırmızı ve koyu bordo. 35 yıl öncesinde babamın köydeki tarlasında ısparta gülü vardı, biz ondan gül çayı yapar içerdik, baharda açar ve bir dahada açmazdı. Şimdi bende bulunanlar ilk baharla beraber açmaya başlıyor ve aşırı soğuklar başlayana kadar sürekli açıyor. 35 yıl önceki gül kokusu bu güllerle aynı.

Büyük çiçeklere sahip, zehir gibi gül kokan 2 cinsim daha var. Mor ve kırmızı, bunlarda 7 veren sürekli açıyorlar. Elimdeki 50 den fazla gül çeşitini ismlendirmede zorluk çekiyorum.

Şu bir gerçekki, bütün gül çeşitlerinin kendilerine özgü kokuları var, tür olarak kokuları ve çiçekleri birbirine benzemiyor.

http://www.agaclar.net/forum/showthr...amber+g%FCl%FC

Sn.Mutlu

linkteki peygamber gülü elinizde var mı?

Bu gül den babamın bahçesinde hala var, ankarada 35-40 yıldır hala yaşıyor, dip sürgünlerinin ilerlemesinden dolayı komşu bahçelere bile sıçramıştı, en son 3 yıl önce bakmıştım. Sadece baharda 15-30 gün arasında açık kalıyor, 7 veren değil.

Bendeki 7 verenlerde aynı kokuya sahipler.

Peygamber gülü ile ilgili yazılanları okuyorum. Bende komşumun getirdiği çeliklerden yetiştirdiğim, baharda açan ,güzel kokan , bazı güllerin içinden yeni gül tomurcukları çıkan pembe renkli, isparta gülü var. Komşular peygamber gülü diyorlar. Şu an tam olarak ne cins olduğunu soylemem mümkün değil. Baharda bir sefer açtığı için bahçeye diktiğime pişman olmuştum. Çünkü 7 veren değil. Baharın gelmesıni sabırsızlikla bekliyorum.

Bahar gelince bulunan tüm gülerimin resimlerini tanıtacağım. Bende öğrenmiş olacağım.

Forma yüklenen resimlere bakmaya doyamıyorum. Arkadaşlara teşekkür ediyorum. Sizin gül resimlerinizi sabirsızlıkla bekliyoruz. Kolay gelsin.

Isparta gülünün kulaklarını bugünlerde çok çınlatmışken;

Bu aralar rosa damascena nın yani pembe altının tarlalarda açma vakti olduğunu belirtiyim.

Isparta dan foruma üye olan arkadaşlar varsa resimlerini isteriz.

Eklenti 78691

Başka hiçbir gülde bu kokuyu bulamazsınız.Bu güller Fransa'ya gidiyorsa elbet bir sebebi vardır.

Eklenti 78692

Bilmiyoruz bir sebebi var mı? Görmek nasip olmadıki:(

Sizin çardağa ve olursa benim çardağa bir Isparta gülü yakışır...:)

Bu arada bir de Isparta gülü sirkesi tarifi de vereyim:

Gül sirkesi:

1lt’lik bir şişeye Gül çiçeklerinin taç yaprakları doldurulur ve üzerine kalitelisinden sirke ilave edilir ve de sirke taç yapraklarını tamamen kapatmalıdır.

Pencere önünde 4-6hafta bekletildikten sonra süzülerek Gül sirkesi elde edilir. Gül sirkesi gargara yapmak için, göze damlatmak için ve dahilen günde 3-4defa 1 tatlı kaşığı alınarak kullanılır

Bizim buralarda başka güller yok maalesef. 7 veren gülleri kıskanır dururdum. :oBahçemizdeki gülün çiçekleri birkaç günde dökülüyor diye. Ama 7 verenlerin de kokusu böyle olmuyormuş. Isparta gülleri 2 gündür açmaya başladı.

Isparta gülünü görmek de koklamak da toplamak da nasip oldu bana.

Kuşluk vakti kalkıp yola düşülür. Gün doğmadan güllüğe varılır ve toplamaya başlanır. Sabah çiyi, güllerin üzerindedir ve asılan her bir gülle birlikte çiy taneleri de dökülmeye başlar eteklerinize. Derken günün ilk ışıkları görünür. (Bu, zamanla bir mücadeledir aslında. Hava çok ısınmadan toplama işlemi bitmelidir. Yoksa güller sıcakta kilo basmaz.) Bülbüller ötmeye başlar bahçede. Bunun bir nedeni vardır: Bülbül güle yapar yuvasını. Mayıs ayında da her bir yuvada 3-4 yumurta vardır. Bu nedenle bülbül terk etmez yuvasını. Şakımaya başlar etrafınızda. Dem çeker. İçli içli öter durur. Derken arkanızdan sabah güneşi vurmaya başlar sırtınıza. Önceleri ısıtır içinizi. Sabah çiyinden ıslanmış bedeninizi kurutur. Sonraları da yakmaya başlar sizi. Bitsin istersiniz, bitsin de gideyim.

Bu da benim Isparta'lım.
İki yıl önce, Samsun-Çarşamba- Kızılot Köyü' ndeki bahçeme, İstanbuldan getirmiştim. Bugünlerde habire açıyor. Nefis kokusuyla da, mesthediyor.
Üstelik tüm mantari hastalıklara karşı, en dayanıklı gül olduğu gibi bir tesbitim var!;)


Eklenti 146646

Çok güzel görünüyor Orhan bey, içi katmer katmer muhteşem.

Sayın Orhan bey gerçekten görüntüsü muhteşem, kokusununda bir okadar güzel olduğu belli. Mantar hastalığına karşı gerçekten dirençlimi, öyle ise nereden bulabilirim bilmiyorum ama araştırayım. Saygılar

Orhan bey,çok güzel görünüyor eminim reçelide bir o kadar güzel olur, acaba nerden temin etmiştiniz?