[malina]

Fındık üreticisi için bu yıl kayıp

Bu yıl fındık üreticisi için kaybolmuş bir yıldır. Artık hükümet de bir şey yapamaz, Fiskobirlik de...
Sondan başlayarak anlatayım. Gerçekleri anlatacağımdan üreticiler üzülecek ama ne yapayım... Gerçekler bekleyişlere çok ters düşmüş durumda...

• Üreticinin fındığını istediği fiyata satma şansı yok. Fiyatı talep belirliyor.
• Bizim fındığın tüketicisi Avrupa'nın çikolatacıları, pastacıları. Son on yıldır her yıl ortalama 220 bin ton iç fındık ihraç ediyoruz. İçeride de yaklaşık 30 ton dolayında iç fındık tüketiyoruz.
• 2 kg kabuklu fındıktan 1 kg iç fındık elde ediliyor. Demek ki, kabuklu fındık talebi yılda 500 bin ton dolayında.
• 2001'de 705 bin ton, 2002'de 600 bin, 2003'de 480 bin, 2004'de 350 bin, 2005'de 522 bin ton kabuklu fındık üretildi. Bu yılın üretim tahmini 643 bin ton.
• Bizde fındık üretimi 250 bin ton iç fındık talebini karşılayacak miktar olan 500 bin ton kabuklu fındık miktarını aştığında, o yılın fındığı başa bela olur. Depolarda kalır. Ya yakılır, ya yağ haline getirilir.
• Eskiden bu satılamayan fındıkları Fiskobirlik satın alır, her yıl 100 milyon dolar dolayında zarar eder, zararı da devlet karşılardı. 2003 yılından bu yana Fiskobirlik "özerk" hale geldi. Artık devlet Fiskobirlik'e ne para veriyor ne zararını karşılıyor.
• 2003 yılında don oldu. 2003 ve 2004 yıllarında kabuklu fındık üretim rakamı 500 bin tonun altına düştü. İşte bu nedenle ihracat fiyatları arttı. 2002 yılında fındığın tonunun ortalama ihraç fiyatı 2.290 dolar iken, 2003 yılında 3.750 dolar, 2004 yılında 10.490 dolar oldu. 2005 ürünü fındıklar 6.000 dolardan alıcı buldu.
• Her yıl yaklaşıl 450 bin ton kabuklu fındığın içini ithal eden Avrupalı alıcı, Türkiye'deki üretim miktarını bizden iyi izliyor. 2006 yılında 700 bin tona yakın kabuklu fındık üretildiğini gören yabancı alıcı biliyor ki, bunun sadece 500 bin tonuna talep olacak. (İç fındık olarak 220 bin ton dış talep, 30 bin ton iç talep). Kalan 200 bin ton kabuklu (100 bin ton iç) fındık elde kalacak.
• İşte bu ürün bolluğu nedeniyle alıcılar fiyat düşürdü. Alıcı biliyor ki satıcı (elinde fındık kalmasın diye) fiyat ne olursa olsun satmaya mecbur.
• Şu günlerde, iç fındık ürününün eylülde teslimi vaadiyle, Avrupalı alıcı tonu 3.500 dolardan mal topluyor. Tehlike, bu fiyatın 3.000 dolara kadar gerilemesi.
• Avrupalı alıcıya tonu 3.500 dolardan mal ihraç eden tüccarın, fındık üreticisine kabuklu fındık için kilo başına 2.20 YTL ödemesi gerekiyor. (Hesap şöyle: Kabuklu fındık 2.20/İç fındık 4.40= Ton başı iç fındık ödemesi 3.000 dolar + 200 dolar nakliye = 3.200 dolar ). Tüccar kabuklu fındığa 2.20'den fazla öderse ihracat yapamaz.
• Peşin alımlarda ,Giresun fındığı 2.70 YTL. Düzce ve Trabzon fındığı 2.20 YTL.
• İyi de Fiskobirlik'in kilo başı 7.45 YTL fiyatı nereden çıktı? 2003'de don nedeniyle fındık üretimi düştüğünde, fındık fiyatları anormal yükseldiğinde Fiskobirlik depolarındaki fındığı satarak 200 milyon dolar gelir sağladı. Bununla eski borçlarını ödedi. Kasasında 100 milyon dolar nakit kaldı. 2005'de ürünün gene az olacağı ve fiyatların yüksek kalacağı bekleyişiyle kilosu 7.45 YTL'den fındık topladı. Ancak parası yetmedi. Yüksek fiyatla topladığı fındıklar depoda kaldı. Çiftçiye 100 bin milyon dolar geçen yıldan borcu var.

Fındık üreticisi (1) Fiskobirlik'in 2005 ürününden borcu olan 100 milyon doları ödemesini, (2) 2006 yılı ürününü de 7.45 YTL'den satın almasını, bunun için hükümetin Fiskobirlik'e desteğini bekliyor.

Bu bekleyişin gerçekleşmesine imkân yok. Üretici için bu yıl kayıp bir yıldır.

Güngör Uras / Milliyet