[malina]

Geçen yıl işte bu ve bunun benzeri pek çok çevre sorununa mucizevi çözümler sunan bir bitki ile karşılaştım dutu araştırırken.İsmi VETİVER (Vetiveria Zizanioides l.Nash).

Hindistan’ın doğal bitkilerinden olan vetiver yamaç korumada ve esansiyel yağ üretiminde geleneksel olarak kulanılmış. Dünya Bankası bu geleneksel kullanımlarından yola çıkarak Vetiver Otu Teknolojisi (Vetiver Grass Technology-VGT) nin sistematik geliştirilmesi amacıyla bir çok projeler yapılmış. Şimdi dünyada 160 kadar ülkede Vetiver çeşitli sorunların çözümü ve bir refah vasıtası olarak kullanılmaktadır. Tayland Kralı bu bitkiyi özellikle desteklemektedir ve bununla ilgili başarılı çalışmaları ödüllendirmek amacıyla bir vakıf kurmuş ve fon oluşturmuştur.

Dünyada Çin Vetiver Ağı (Chine Vetiver Network),İtalyan Vetiver Ağı (Italian Vetiver Network),Uluslar arası Vetiver Ağı(International Vetiver Network),Avrupa—Akdeniz Vetiver Ağı(Euromediterannian Vetiver Network),Pasifik Kuşağı Ağı (Pasific Vetiver Network) gibi çeşitli ağları oluşturulmuştur. Doğal kaynakları korumak ve toplumları güçlendirmeyi amaçlayan global bir teknolojidir.

Buğdaygillerden olan saz görünümlü bitkinin uygun şartlarda boyu 2 m.'ye kökleri ise 3-4 m.'ye inebilir. Saç görünümlü,dikey olarak, masif bir şekilde inen kökleri bilinen iyi yüzey tutucu bitkilerden biri olarak tanımlanmasını sağlar.Hatta isimlerinden biri “living soil nail”dir.Yani “Yaşayan Toprak Tırnağı”.Kendisine “Mucize”,”Eşsiz”,”harika” bitki gibi isimler yakıştırılmaktadır.

Geleneksel kullanımı, yurdumuzun da en ciddi sorunlarından biri olan erezyonu önleme amaçlıdır.Çok iyi setler oluşturarak suyun ve toprağın tutulmasını sağlar.Kökleri çeliğin 1/3 kadar kuvetli bir tutuculuk sağlar.Böylece yamaçların stabilizasyonunda %60’a kadar varan dik eğimlerde toprağı tutar.

Diğer bitkilerin yaşayamadığı aşırı asitli, tuzlu,alkali ve diğer problemli toprakların iyileştirilmesinde kullanılır.

Maden yataklarında ,çöp ve çeşitli atıklarla doldurulmuş alanlarda mevcut olan ağır metallerle ve zehirlerle kontamine olmuş toprakların rehabilitasyonunda kullanılır.

Pestisitlerle ve aşırı kullanılmış zirai ilaçları topraktan çeker.

Evsel atıklarla, zırai ilaçlarla ve kısmen de sanayi atıklarıyla kontamine olmuş suların temizlenmesinde kullanılır.(Örn.Mavi-yeşil algleri temizlediği gösterilmiş).

Kolay yanmadığı için orman yangınlarına karşı yangın şeritleri oluşturmada kullanılmaktadır.

Heyelan önlemede ve sel baskınlarını önlemede önemli bir güce sahiptir.

Böcek ve haşaraları uzak tutucu etkisi ile zararlılarla biyolojik mücadele unsuru olarak kullanılmaktadır.

Köklerinden parfüm, sabun ve aroma terapi alanında ;yine kök ve saplarından süs eşyaları yapımında faydalanılır.

Taze yaprakları yem bitkisi olarak kullanılır.

Daha sayamayacağım başka kullanım alanları ile bu vetiver’cik aynı bizim dutumuz gibi son derece kalender; -15 ila 55 derece arasında ve yılda 300mm.yağış üzerindeki her türlü iklim ve toprak şartına adapte olma potansiyeline sahip; ama aynı zamanda haddini bilen,yabancı türlerin korkulan özelliği olan yayılmacılık özelliği olmayan; sorunlara basit,ucuz ve etkin çözümler sunan; suyu seven ama kuraklığa da dayanıklı olan gerçekten harika bir bitki.

Kemaliye de kivi yetişmişse vetiver de rahatlıkla yetişir ve özelikle erezyondan tutun da bakır madeninin bıraktığı ve ileride altın madeninden arta kalabilecek arseniğin temizlenmesine kadar çeşitli çevre sorunlarının çözümünde kullanılabilir.

Şu anda çok fazla bilinmese de bitki hali hazırda Türkiye’de mevcuttur ve üzerinde 2 tanesi TUBİTAK destekli olmak üzere çeşitli projeler yürütülmektedir.

Kırsal Çevre yahoo grupta G. Esma Gürler'in yazdığı bir yazı... Konu hakkında bilgisi olanlar var mı?