Zeytin (Olea)

[Özcan2007]

Zeytin Sineği
Ergin; 4-6 mm. boyunda, parlak kahve ve bal renklidir. Baş ve antenler sarı, göğüs üzerinde 3 adet açık kahve renginde bantlar vardır. Dişilerde karın daha geniş yapılı olup sonunda yumurta koyma iğnesi bulunur. Yumurta 0.7-0.9 mm. boyunda, mat beyaz renkli ve mekik şeklindedir.

Larva; ayaksız ve şeffaf beyaz renklidir. Baş ince, vücudu geriye doğru kalınlaşır, konik silindirik görünüştedir. Olgun halde 6-8,5 mm boyunda, 1.3-1.9 mm enindedir. Pupa; boyu 3.8-5 mm. eni 1.7-2 mm. kahve renkli ve fıçı şeklindedir.

Zeytin sineği çoğunlukla kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde geçirir. Erginler hazirandan itibaren topraktan çıkmağa başlar ve yumurta koyma olgunluğuna gelmek için bir süre civardaki tatlı maddelerle beslenirler. Meyvelerin yumurta konulmaya elverişli hale gelmeye başladığı 20 hazirandan sonra meyvelerde ilk yumurtalar görülür. Yumurta meyvenin 0.5-1 mm derinliğine bırakılır. Bir dişi 200-250 yumurta koyabilir. Yazın kuluçka süresi 18 Cde 2 gündür. Bu süre sonbaharda 6-10 güne kadar uzar. Yumurtadan çıkan larva meyve etinde galeriler açarak beslenir. 1,2,3, larva dönemlerini tamamlayarak olgun larva haline gelir. Larva gelişme süresi 15-16 gündür. Olgun larva meyvenin yüzeyine gelir, meyve zarını kemirerek inceltir ve 2-3 mm geri çekilerek pupa olur. Pupa mevsim basında meyve içinde, zarar periyodu sonunda toprakta veya ağaç üzerinde oluşur. Pupa süresi iklimle ilgili olarak 4-12 günden birkaç aya kadar devam edebilir. Egede 4-5; Marmarada 3-4, Güney Anadoluda 2-5, Karadeniz Bölgesinde 3-4 nesil vermektedir. Bir neslin gelişme süresi 30-40 gün kadardır.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Zeytin sineği larva döneminde ve meyve etinde zararlı olarak bulunur. Larva gelişme süresinde çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir. Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytin yağı miktarının azalmasına kısmende yağda asit çoğalmasına neden olur. Bilhassa sofralık zeytinlerde zararı daha önem taşımaktadır.

Zarar oranı normal yıllarda % 15-30, salgın yıllarda % 60a kadar ulaşmaktadır. Yılda % 30 kadar ürün kaybına sebep olduğu tahmin edilmektedir.



Akdeniz ülkelerinden Arjantine kadar yayılmış durumdadır. Ülkemizde Ege, Marmara, Güney Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi zeytinliklerinde de yaygındır.




KONUKÇULARI

Başta gelen konukçusu kültür zeytini adı verilen Oleae europaea L.dir. Yabani zeytin (Oleae oleaster L.) ve Akça kesme (Phyilyrea sp.) dede zararlı olmaktadır.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Ülkemizde zeytin sineğinin çeşitli doğal düşmanları saptanmıştır. Ancak bunlar zararlıyı kontrol altına alacak yoğunlukta olmadığından herhangi bir uygulama yapılmamaktadır.

MÜCADELESİ

1. Kültürel Önlemler

Pupaların imhası bakımından kış aylarında toprağın derince sürülmesi zarar periyodu boyunca 3-4 günde bir kurtlu zeytinlerin toplanarak zeytinlikten uzaklaştırılması öğütlenmektedir.

2. Kimyasal Mücadele

a. İlaçlama Zamanının Tesbiti

Ergin çıkış zamanları iklim, toprak karakteri, çeşit v.b. etkenlere bağlı olarak değişmeler göstermektedir. Bölge farklılıkları dikkate alınarak sürvey yönetiminde belirtildiği şekilde ve meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde vuruk sayımları yapılarak yeterli vuruk saptandığında ilaçlamaya geçilir. Ergin artışlarının tesbitinde içinde % 2 oranında diamonyum fosfat mahlülü bulunan Mc.Phail tuzakları kullanılır. Ancak eylül ayı ortalarından itibaren Mc.Phail tuzaklarının yanısıra sarı yapışkan vertikal tuzakların da devreye sokulması gereklidir.

b. Kullanılacak ilaçlar ve Dozları

Kaplama ilaçlamada

Etkili Madde ve Oranı Formülasyonu DOZU(100 lt suya)
Methidation 400 g/l EC C 100 ml
Eenthion 500 g/l EC C 100 ml
Dimethoate 400 g/1 EC C 100 ml
Phoshamidon 500 g/l EC C 100 ml
Monocrotophos 400 g/l EC C 100 ml
Trichlorphon 800 g/l EC C 125 ml
Ethoate - methyl 400 g/l EC C 150 ml
Triazophos 400 g/l EC C 150 ml
Formathion 330 g/l EC C 150 ml
Delthamethrin 25 g/l EC C 25 ml
Beta cyfulthrin 25 g/l EC C 30 ml

Zehirli yem kısmi ilaçlamada

Etkili Madde ve Oranı Formülasyonu DOZU(100 lt suya)
Malathion % 25 + WP 4.5 Kg
Protein hidrolizat % 85 WP 4 Kg
Fenthion % 50 + EC C 500 ml
Protein Hidrolizat % 85 EC 1 lt
Dimethoate % 40+ EC 750 ml
Protein Hidrolizat % 85 EC 4 lt
Malathion % 95+ ULV 200 ml
Protein Hidrolizat % 85 EC 800 ml
Phosphamidon % 96+% 4 + SCW 300 ml
Protein Hidrolizat % 85 EC 1700 ml
Deltamethrin % l .5 + ULV 300 ml
Protein Hidrolizat % 85 EC 700 ml
Deltamethrin % 0.5 + ULV 1 lt
Protein Hidrolizat % 85 EC 1 lt


c. Kullanılacak Alet ve Makinalar

Kaplama metodunda yüksek basınçlı motorlu pülverizatörler en uygun ilaçlama aleti olup, sıfır No. meme kullanılır.



Zehirli yem kısmi ilaçlamada düşük basınçlı ve içinde karıştırıcısı bulunan sırt pülverizatörleri kullanılmalı, 2-3 No. meme ile mahsulün iri damlalar halinde yaprak ve meyvelerde tutunması sağlanmalıdır.

ULV Bait - spray tekniğine göre havadan yapılacak ilaçlamalar da TC.ZHO tescili işaretli, 500 lt. depo kapasiteli paper - pawne 235 TC - ZUY tescil işaretli 1500 lt. depo kapasiteli Thrushocmmander 600 gibi ULV tekniğine göre ilaçlama yapılabilecek şeklide özel olarak hazırlanmış uçaklar kullanılır.

d. ilaçlama Tekniği

Kaplama metodunun amacı meyve içindeki genç larvaların öldürülmesini hedef almaktadır. Bunun için ağaçlar içten dışa, dıştan içe olmak üzere tam bir kaplama sağlanmalı, bilhassa meyvelerin ıslanmasına dikkat edilmelidir. Zehirli yem kısmi ilaçlama metodunda ise amaç erginleri belirli bir doğu yönlerinde l m2 lik alana 150 - 200 cc. gelecek şekilde atılır. Bu yöntemin etkili olması için, dış bulaşmaların olmayacağı bir zeytinlik seçilmeli ve ilaçlamalar her 10 günde bir tekrarlanarak hasada 20 gün kalıncaya kadar devam edilmelidir, kurak ve yağışsız denemelerde ilaçlama aralığı ergin ve vuruk segmelerine dayanılarak uzatılabilir.

ULV Bait - Spray metodunda da erginlerin öldürülmesi esastır. Bu amaçla uçakla kaplama ilaçlama uygulanır. Yağ temin başarı oranını artırmada üzerinde hassasiyetle durulması gereken hususlar aşağıda verilmiştir.

Tuzaklara giren ergin sayımlarını muntazam aralıklarla ( 3-4 gün) yaparak ilaçlama zamanını iyi tesbit etmek.

Uçak firması ile gerekli anlaşmayı önceden yapmak ve ilaçlamaya karar verilince hemen başlamak.

İlaç ve cezbedici 4 ilaçlamaya yetecek miktarda önceden elde hazır bulundurmak.

Kalibrasyonun ilaçlamaya yakın günlerde ve tatbikata yapılacak ilaç cezbedici karışım ile yapılmasını sağlamak.

Uçağın hız gösterge saati ile ilaçlama süratini yerden kontrol etmek.

Mayi ilaç püskürtme sistemim yerde ve havada kontrol etmek.

Uçağın pülverizasyon basıncı kontrol edilerek değişik basınçlarda (P.S.İ.) meme vedi ortalamaları alınarak uygun meme verdisini veren basıncı saptamak.

Kullanılmayan meme yerlerini damlatma yapmayacak şekilde köretmek.

İlaçlama şiddeti, zerre dağıtımı ve birim yüzeye düşen damla adedini solventlere hassas kromemote kağıtları kullanılarak saptamak.

İlaçlama mahsulününün süzülerek uçak deposuna konulmasını sağlamak.

Kalibrasyonda saptanan değerlerin ilaçlama anında değişmemesi, verilerdeki küçük değişikliklerin ilaçlama normunda büyük farklılıklar doğuracağını pilota bildirmek.

İlaçlama sırasında meydan pilot ve firmacı tarafından iyi bir anlaşma sağlayarak ilaçlanmamış saha bırakılmamasını sağlamak gibi hususlara dikkat edilmelidir.

UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ



Değerlendirmeler önerilen kaplama, zehirli yem kısmi ilaçlama ve ULV Bait-spray metodları ile ayrı ayrı yapılır. Kaplama metodunda uygulamanın değerlendirilmesi amacı ile ilaçlamadan 20 gün sonra ilaçlı ve kontrol zeytinliklerden ve değişik ağaçlardan 100- 120 adet yeni vuruklu meyve toplanır. Bunlar binoküler altında açılarak 1.2. dönem larvaların ölü, canlı toplamları 25 adet oluncaya kadar sayıma tabi tutulur. Aynı sayım kontrolda da uygulanır. Elde edilen yüzde canlı larva oranlarına göre değerlendirme yapılır.

Zehirli yem kısmi ilaçlama metodunu yerden uygulamanın değerlendirilmesi için programa alınan zeytinlik değişik karakter gösteren 4-5 üniteye ayrılır. Her ünitenin merkezinde o üniteyi temsil edebilecek 5-10 ağaç sayım için işaretlenir. Bu ağaçların her birinin dört yönünden 50şer, toplam 200 meyve temiz ve vuruklu (tahribatlı) olarak sayılır ve vuruk adedi saptanır. Bu şekilde hareket edilerek birinci ilaçlamadan bir gün önce sayım, son ilaçlamadan 10 gün sonra ilaçlama sonrası sayım olmak üzere 2 sayım yapılır. Aynı sayım kontrol zeytinliğinde de yapılır. Elde edilen vuruk adetleri arasındaki farka Abbot formülü uygulanarak etki oranı bulunur.
Alıntıdır.http://www.gidacilar.net/zeytin-sinegi-t306.html