İç bahçe ya da dış mekan mutfağı
 

Yaklaşık 5 dekarlık bahçemde, yıllardır atıl duran 300 metrekarelik bir alanım vardı. burayı iç bahçe, misafir alanı aynı zamanda dış mekan mutfağı olarak değerlendirmek istiyordum.

ağırlıklı taş yapılardan oluşan bir mekan tasarladım. yaklaşık 6 ay aralıklarla uğraştım. hatta çiçeklerimi geçen kıştan aldım ama halen yerlerine nakledemedim. etrafı doğal çalılarla kaplı bir iç bahçe planladım.yapabildiklerim, planlamalarım, yapamadıklarım, yapacaklarım ve diğer şeyler için bu paylaşımı açtım.

önce detaylı planlamalarımı yaptım. taştan oturma alanı, fırın, mangal, doğal havuz-şelale, çiçeklerin ve ağaçların seçimi, çim planlaması ve otomatik sulama, malzeme seçimi, taş ustası arama (en zoru buydu), fırın ustası arama (fırını neredeyse birçok yerini ben yaptım) v.s. detaylara girmeden resimler ve kısa notlar. kalıcı olsun. benim için de...

takipteyiz sizi...

son resimlerden bir kaç örnek ekleyeyim.

müsait olunca ilk halinden bahçenin tam düzenlenmiş son haline kadar eklemeler yapacağım.
fırın dizaynı, yalıtımı, malzemeleri
taş ustalığı, taş mekan yapımı
bitkilerin seçimi, çim alanı, ağaçlar
ışıklandırma
daha sonra yapacağım doğal derecik
tecrübelerim
hatalarım...
yapılması gerekenler

Kolaylıklar dilerim Sn. inch, projenizin evre evre gelişimini yansıtan paylaşımlarınızı merakla bekliyorum.

fırını 3 gündür yakıyorum. bugün bacasını ve derzini yaptırdım. bence güzel oldu

iç bahçe yaklaşık 16x18 metre. yıllardır atıl vaziyette duruyordu. senelerdir gerek internetten, internet yok iken ya da yaygın değilken mecmualardan, kitaplardan küçük bir bahçe yapma dileğimiz vardı. oturma alanı çok büyük olmamalı, derli toplu olmalı, etrafı kapalı olmalı, dört mevsim kullanılmalı, toprak, hava, su ve ateş dörtlüsünü barındırmalı, bütün malzemeler (pişirme, sunum, hazırlama) bir arada olmalı, çeşmesi olmalı, çim alan içermeli, bolca çiçekleri olmalı, etrafında büyük ağaçları olmalı, misafirini ağırlarken onları mutlu etmeli, çocuklar eğlenebilmeli v.s.

eski tarz evlerde mutlaka eyvanlık, haremlik seramlık bölümleri ve iç bahçeler olurdu. dedemin evi böyleydi. teknoloji artıp modern (!) yapılara taşınınca her şey yok oldu. o yüzden bu bahçe modernlikle beraber eski tarz yaşam biçimini de içermeli diye düşünüyorum. bir düğme ile bahçeyi sulamanın yanında odun ateşinde nar ekşisi yapmak hele de kendi fırınında dilediğin pişirimleri hazırlamak...
işin felsefi kısmından sonra matematik kısmını dilim döndükçe anlatayım.

malzeme seçimi:

1-) taş
avantajı: dayanıklılık, bakım istememesi, doğallık
dezavantaj: işçiliğin zorluğu ve buna paralel pahalı maliyet

2-) ahşap-ağaç
fırın malzemesi ayrı başlık konusu.
taş için bir çok köyü hatta dağı gezdim. taş beğendiğim çoğu terde ocak yoktu. bir çok ocak da yıllar önce kapanmıştı. taş bulmak için yaklaşık 2 ay uğraştım.

taş ustası: bu daha zor ve zahmetli bir süreçti. artık taş ev yapan usta olmadığı için düz duvar yapan ustaların peşine düştüm. ilginç şekilde bazı köyler taş işleri ile uğraşıyorlardı. ama bunların çoğu iş olursa il dışında hatta bir köy sadece kıbrısta çalışıyordu. bunlar da bir kaç iş yapıyorlardı. çiftçilik, iş olursa taş yapılar (duvar, kıbrıs gibi yerlerde amelelik), biçercilik. suriyedeki savaştan kaçan halepli taş ustaları ile bile görüştüm. hiçbiri gelmedi. gelemedi. sözlerinde durmadı. velhasıl tesadüfen gezmeye gittiğim bir dağda kültür bakanlığının yamaç paraşütü için yaptırdığı 55 metrekarelik 7-8 tane evcik yapan işçilerle karşılaştım. onlarla anlaştım. onlar da aslında düz duvar ustaları. taşları düzüp bağlıyorlar. kubbe, kilit taşı, matematik hesapları bilmiyorlar. iyi yanları söyleyince anlıyorlardı. ben anlattım onlar yaptı, onlar yaptı ben anlattım.

plan:
1) yarım daire şeklinde oturma alanı
2) oturma alanına merkezlenmiş ateş çukuru
3) fırın
4) fırına 45 derece açılarla oturtulmuş tezgah ve mangal
5) sert zeminde beton kullanılmadan, taş tozu ile sıkıştırılmış taşlar
6) kubbeli, kantarmalı taş kapı
7) yeşil alan
8) adım taşları (alanları birbirine bağlayan)
9) bahçenin diğer bölümüne geçişi sağlayan taş sütunlar ve kapı
10) bahçeden iç bahçeye akan derecik ve iç bahçede küçük bir havuz (yapılacak)

kabaca plan.

resimlere devam.
oturma alanı: yükseklik 50 cm. iç çapı yaklaşık 3 metre olan yarım daire.
toplam derinlik yaklaşık 75 cm (her biri 25 cm'den oluşan 3 sıra taş) oturum derinliği (popo gelen kısım) yaklaşık 50cm. sırt kısmı derinliği yaklaşık 25 cm. sırt kısım yüksekliği 35 cm.

devam

...

yarım daire olan oturma alanının merkezine bir su borusu dikip, taşları bu boruyu pergel gibi kullanarak döşedik.

oturma alanını yaptıktan sonra, 55 cm çapında sac kestirip (bu sac yuvarlak olup şekil vermek için), oturma alanını merkezleyecek şekilde ateş çukurunu yaptık.

daha sonra fırın ve mutfak-mangal kısmına geçtik. fırın konusu başlı başına bir konu. meyvelitepe kendi blogunda güzel anlatmış. benim fırın iç çapı 120 cm olacak şekilde ayarlandı. taş duvar kalınlıkları ile beraber tüm yalıtımı da içine alacak şekilde planlanınca 220x240 cm'lik bir oturma alanına sahip oldu. fırın merkezlenecek şekilde, sol tarafa mangal kısmı, sağ tarafa tezgah kısmı oluşturuldu. 45 derece açıyla birleştirildi.
bu arada fırının aydınlatma lambaları düşünülerek duvar aralarına elektirik boruları döşendi.
odunluk kısmına 60 cm tabanlı kubbe planlandı. taş ustalarım becerikliler ama sadece duvar örmüşler. kubbe yapımını ben anlattım :) kilit taşını beraber yaptık. bir kez gösterince devamı geldi.

devam

daha sonra iç bahçeye girmek için dev bir kapı yapalım dedik. planda yoktu. bu kapıyı ahşaptan yapacaktım. korkunç fiyatlar çıkardılar. zaten istediğim modeli verebileceklerinden de emin olmayınca taşa döndüm. zemini yaklaşık 50 cm kazıp taş döşettim. üzerine beton attırdım. demir koymadım. taşlar yeter. duvar kalınlıkları 60 cm. kapı genişliği 120 cm. buraya daha sonra çift kanatlı demir kapı gelecek. uzunluk 140 cm.
yükseklik kubbe ile beraber 240 cm.
bu arada fırının üst betonunu 12 cm olacak şekilde döktüm.

devam.
iç bahçe ile ana bahçenin kuzey parçasını ayıran alana 120 cm yüksekliğinde 50x50 cm çapında 2 adet kule (2. resim) yapmaya başladım. buraya da basit ahşap bir kapı yapacağım.

devam. biraz resimlere boğuyor gibiyim, ama benim gibi amatör adamlar için görselliğin bolluğu önemli oluyor.

resimde görülen kişi amcam. mühendis. epey konuda pratik bilgileri ile yardımcı oldu.

fırın tabanına 2 cm lik taş yünü plakası koydum. üzerine 5/1 oranında (5 ölçü vermikülit-1 ölçü çimento), 12 cm kalınlığında vermikülitli harç attım. üzerine 2 cm kalınlığında şamot harcı (1 ölçü şamot 1 ölçü kireç 1 ölçü çimento 3 ölçü elenmiş dere kumu) döşeyip, onunda üzerine 5 cm kalınlığında ışıklar tuğlanın ateş tuğlalarını şaşırtmalı bir şekilde döşedim.
ayrıca kubbe örümü için (yarıçapı 60 cm) mastar hazırladım. internette bir sürü profesyonel örneklerinden esinlendiğim aleti şu şekilde yaptım:
kamyoncuların "kasa işkencesi" dediği kasaları sıkıştıran, iki ucu ayarlamalı aleti sanayiden aldım. bir ucuna başka bir yerden aldığım, 360 derece dönebilen sandalye tekerleğini kaynak ettirdim. diğer ucuna 5x5 cm lik birbirini 90 derece kesen sac eklettim. resimde daha iyi anlaşılıyor.
oturma alanının üst döşemesini siyah bazalt taşlardan alıp kestirdim. hesapların hepsi daire hesabı olacak şekilde, ön uçları dar arka uçları geniş kestirdim. kesen adam, ateş çukurunun ön ucunu 8 cm yerine kafasına göre 8,5 cm 9 cm filan kesmişti (işçilerle ve ustalarla uğraşmak zor. ne zaman başında olmadığım iş olsa hatalı oluyor.) 22 taşta 1er cm oynayınca 22 cm eder. 55 cm'lik çukur çapı da 77 cm ye çıkar. aralarından 6 taneyi seçip, ön ucunu 1 cm, arka kenarını 13 cm yaparak simetrik şekilde döşetip hatayı kapattım.

zemine kayrak taşı döşeyecektim. ancak taşı bulup getirtmek hem zordu hem de pahalı. ben de elimdeki taşları döşettim. zemini önce bir bel küreği boyu kazdırıp kum attırdım. sonra taşları döşettim. aralarına da daha önce aldığım beyaz taş tozlarını serdirdim. taşlar zamanla sıkıştı. prensip olarak betona karşıyım :) bu arada tüm inşaat süresince en çok taş, zeminde harcandı.

devam

fırın iç ağzı genişliği 50 cm. yükseklik 35 cm
dış ağız genişliği 60 cm. yükseklik 40 cm.
baca genişliği30 cm.
baca derinliği 20cm.
baca yüksekliği zeminden yaklaşık 130 cm.
fırın çapı 120 cm.
kubbe çapı 60 cm.
fırın iç ağızdan dış ağız son noktası mesafesi (mangal yeri) 50 cm.

devam

...
son resimde oturma alanı üzerinde görülenler, fırının iç ve dış ağız kalıpları.

devam.
kilit taşlarından örnekler

fırın kubbesi içerisine 3 adet çengel astım. kubbe örümü bitince yaklaşık 5 cm şamot harcı ile kapattım. üzerine seramik yünü koydum. seramik yünü miktar olarak az gelince enine ikiye bölüp kapladım ve üzerine 3-4 cm lik taş yünü koydum. onun da üzerine yaklaşık 10 cm lik vermikülitli harç attım. sonra taş malzeme ile ördüm.