Bitkilerin Çiçeklerin Yöresel adları
 

Sevgili arkadaşlar,
ne zamandır ters lale deyip deyip duruyorken sevgili Hocam100 e verdiğim siparişlerle kırmızı ters lale (Fritillaria Imperialis) ve mor ters lale (Fritillaria Persica) soğanlarına sahip oldum. Bizimkisi 3 m2 lik balkon bahçesi olunca da ancak 5 adetini saksılara dikebildim. Geri kalan soğanları da hastanemde hemşire kardeşlere dağıttım. Ancak dağıtacak soğan sayısı da az olunca bazı kardeşlere (çiçek ve bitki severlere) el altından verdim. Verirken de ne kadar şanslı olduklarını, böyle bir çiçek soğanını heryerde göremeyeceklerini vurgulayarak (vay benim cahilim diyorsunuz değil mi !!) dağıttım ve nasıl ekileceğini sevgili Hocam100 den aktararak anlattım. Bir de aşağıdaki fotoyu göstererek anlattım ki demeyin gitsin..
Bizim hemşire kardeşlerden biri Fritillaria Imperialis in fotosunu görünce başladı gülmeye; biraz bozuldum ama neden diye sordum. Öyle ya biz nadir soğanları taaa Denizli den getirtelim bir de seçmece hemşirelere verelim, o da bize gülsün...
Olayın aslını anlayınca cümbül cemaat güldük, "Doktor bey bu çiçeğin adı bizim orda Turşayil diye biliniyor (kendisi Eskişehir'li). Anneannemin tarlasında bolca vardı. Çocukluğum onların arasında geçti hala da varlar" dedi. Yarın size fotosunu getireceğim dedi.
İnanmadım ama bugün fotoyu da getirince tamam dedim. Bizimkisi yalancı çiçekcilik olunca böyle oluyor.
Kıssadan hisse sahip olmaya çalıştığımız çiçekler doğa da bir yerlerde hala varlar. Teklifim bu çiçeklerin yöresel isimlerinin de kalıcı olmasını istemek. Sitede bu başlık altında bulamadım ama heryer de dağınık olarak var aslında. Bunları bir başlıkta toplasak ve fotosunu da eklesek ya ! (Eğer varda ben bulamamışsam kusura bakmayın)

Fritillaria Imperialis: Gelin Çiçeği, Ağlayan gelin, Şahtuğ, Yayla Çanı, Yere Bakan Lale (Doğu Anadolu), Turşayil (Eskişehir)

Bitki veritabanından aramayı denediniz mi? Sanırım orada yerel adları da var.
http://www.agaclar.org/arama.asp

Asphodelus Aestivus :Çirişotu (Akdeniz) , Kiriş otu (Akdeniz), Beyaz çiriş, Sarı zambak,
Hıdrellez kamçısı (Balıkesir)

Bu kirişotu Egede dağda bayırda bol yetişir ve bir de komik hikaye anlatılır bizim buralarda. Müsaade ederseniz onu anlatayım.

Adamın biri pırasayı ilk defa görmüş ve köylüler yerken çok canı çektiği halde isteyememiş. Derken bir gün kırda gezinirken, henüz çiçeklenmemiş kiriş otlarını görmüş ve daha önce gördüğü pırasa zannederek başlamış yemeye.

Ama o da ne yedikçe ağzı köpürüyor.Yahu demiş kiriş otuna, hiç boşuna köpürme. Apırsan da yiyecem, köpürsen de.

Ben çirişotu nu ilk kez Efes harabelerinde görüp, fotolamıştım. En son foto Heybeliada dan çektiğim çirişotundan.
Çiriş otu gerçekten Anadolu insanımızın etinden sütünden faydalandığı bitkilerdenmiş.

-Yemeklerde kullanılması yanında, ayrıca Erzurum ve Erzincan yöresinde çiriş köklerinden zamk elde edilip ayakkabı sektöründe kullanılırmış.

-Çiriş bitkisi çok eskiden beri tedavi amacıyla da kullanılmaktaymış, bilimsel çalışmalarda antimikotik (mantarlara karşı) ve antibakteryel özellikleri gösterilmiş.

Sardunya (Pelargonium)
 

Size yeni bir bilgi daha.
Sardunya ya Kahramanmaraş bölgesinde "LÖKKE" diyorlar. Lökke nin anlamını internette epey aradım Muhacir dilinde lökke kocaman, ağır, hantal demekmiş.
Ayrıca misket oyunu çeşidi (veya misket çeşidi; ikisi de var) içinde lökke deniyor.

Yani;
Pelargonium-Sardunya=LÖKKE (Kahramanmaraş yöresi)
Pelargonium-Sardunya=MIŞKATA (Eskişehir yöresi)
Pelargonium-Sardunya=CANAN (Aydın yöresi)

Aydın da buna CANAN diyolar.

Teşekkürler Orkunkırcı,
Sardunya başlığı altına katkınızı ekledim.

Aydın da ceylangözü sardunyaya da Kelebek denir.Adı aklıma gelmedi şimdi şu diğer sardunyaya da sakızcanan diyolar. Ayrıca galla çiçeğine de Yoğurt kepçesi deniyor. Şimdilik bu kadar. :)

Helleborus Orientalis
 

Helleborus Orientalis:Bohça Otu, Danakıran, danabağırtan, karaca otu, Çöpleme, Marulcuk, Noel gülü, Çöplemecik, Harbak

Kozak yöresinde bitki adları
 

Begonya - Çavuş jandarma
Eklenti 382740
İpek çiçeği - semizlik çiçeği,kedi tırnağı
Eklenti 382741
Çuha çiçeği - marul çiçeği
Eklenti 382742
Avatarım için küçültmüştüm.

İzmir'de ailemden öğrendiğim çiçek isimleri burada çok farklı adlandırılıyor. Mesela bizde "ağlayan gelin" aşağıda olan çiçeğe denir. Netten baktığımda bildiğimiz ters lale. Farklı bir örnekte "Şakayık" bizdeki Şakayık alttaki ikinci resimde olan ağaç olandır.
Hele Latince isimlere hiç girmiyorum :)

Ağlayan Gelin
Eklenti 382757

Ağaç Şakayık
Eklenti 382763

Ağaç Şakayık
Eklenti 382763

Bu çiçeğe yöremizde yasemin denmekte.

Yasemin alttaki çiçek. Şakayık ise ikinci resimdeki. Belki ikisini karıştırmış olabilirsiniz :)

YASEMİN
Eklenti 382833

ŞAKAYIK
Eklenti 382834

Merhaba,evet üstteki yaseminden benim de var.Ama,hani konumuz yöresel isimler ya,alttaki çiçek burada yasemin olarak bilinmekte.Saygılar.

Not:Laf aramızda bizim yaseminin aslında şakayık olduğunu,şimdi öğrendim.Şakayık ismini duyuyorum ama bir kere de nasıl birşey olduğunu merak etmemişim :)

Evet o da var haklısınız :)

Bence iyice karıştırdık burada ve genelde şakayık denen çiçek alttaki resim. Bizde bilinen şakayık benim yukarıda paylaştığım :)

Eklenti 382989

Evet ben de şakayıklara bakıyordum.Maalesef bizim çiçek şakayık da değilmiş.Araştırmaya devam.

Sizin şakayık değil dediğiniz hangisi ki? Yaseminse bildiğim kadarıyla her yerde yasemin o :)

14.mesajdaki 2.çiçek.Hani sizin şakayık,benim yasemin olarak tanıdığım çiçek.Az önce doğrusunu buldum.Adı -filbahri- imiş.İlgili başlığa bakabilirsiniz.

Filbahri mi? ilk defa duydum. Gerçekten arama motoruna yazdığımda bizim şakayık ağacı çıkıyor.

Aynen şakayıkta olduğu gibi,filbahri ismini de duymuş ama kendini görmemiştim.Sonuçta ikimiz de bu güzel çiçeğin adını öğrenmiş olduk :)

Bizde de çiçeklerin yöresel isimleri baya farklı ;)
Normal sardunya - Kanarya
Sakız sardunya - Balanya
Ceylan sardunya - Hanımefendi
Filbahri - Filye
Ağlayan gelin-Göl soğanı - Eğri boyun
Euphorbia milii - Sabriye
Karides çiçeği - Dede sakalı
Paskalya kaktüsü - Yaz yılbaşı
Yılan kaktüsü - Kedi kuyruğu
Kaynana dili kaktüsü - Sığır dili
Yumrulu begonya ( ince tırtıklı yapraklılar ) - Şekerpare
Yumrulu begonya ( kalın büyük yapraklılar ) - Şekerlale

Daha vardır ama aklıma gelenler bunlar ;)

Kozak'ta bazı bitkilerin adları
 

Sardunya - alçiçek
Ceylangözü - üçgüzel
Biberiye - kuşdili
Itır - gülya
Yıldız çiçeği -dalle
Kohleria - Sibel Can küpesi
Süsen - mavrız
Nergis - zellangade
Zakkum - ağıdalı
Parlak mustafa - parlak ismail
Şebboy - mantı
Acem borusu - boru çiçeği
Mor telgraf - arap kızı
Üçüz çiçeği - gelin duvağı

En yeni isim bu sanırım :)

Merhaba,arap kızı ile gelin duvağı da buralarda birkaç yıldır çoğalan ve isim uydurulan çiçeklerden ikisi :)

Sanırım sayemizde bu konu kapanacak. Çünkü gördüğüm kadarıyla ailemden öğrendiğim çiçek adları İzmir içinde bile farklı kullanılabiliyor.
Şebboy nasıl mantı adını almış? :)

İsim konusundaki yaratıcılığımız bitkilerle sınırlı değil.Henüz fotoğraflayamadığım, yöremize özgü,bir sürü iğne oyası örneği var ki,isimleri evlere şenlik.Asmalı konak,ömre bedel,dudaktan kalbe gibi birçok dizi,isim haklarını bizim oyalara devretmiş durumda :)

Örgüden anlamam da çiçek isimleri ömre bedel :) Sibel Can küpesi ve Mantı favorim :)

Bence sayemizde bu konu canlanıyor.Aslında yöre olarak İzmir'den çok Balıkesir'e yakınız.İklimimiz bile İzmir'e benzemez.Hava durumu bülteninde İzmir'e bakarsak yanılırız.Ama yeni bütünşehir kanunuyla İzmirli oluveedik gaari :)

Ben bildim bileli mantı olduğu için,bence mantı şebboy olmuş sanki :)Bir de hem mantı hem de diğer çiçekler için geçerli olan bir lafımız daha var.Katmerli çiçeklere -katlı-,katmersizlere -yalkı- denir.Katlı karanfil,yalkı karanfil gibi..

Yalkı terimi katmersizler için tabii ki mantıklı. Bunları öğrenmekte bence fayda var.
Başka bir örnek japon elmasına hurma diyorlar. Benim bildiğim hurma hactan getirdikleri hurma. Ya da Frenk elmasına muşmula diyorlar.

Evet hurma hacdan gelen hurmadır.Muşmulada da sorun yok.Yalnız muşmulaya beşbıyık da denebiliyor.

Muşmulaya bizde töngel derler ;)

Yöremizde olgun bademe -payam- denir.Yeşiline -çağla- denir.

Ayrıca fıstık çamı kozalağına -kozak-,içinden çıkan kabuklu fıstığa -küner- deriz.

Töngel daha iyimiş muşmuladan.

Ortak bir tane olmaz mı isim. Elma, Armut ne?

Bizde badem yaygın olduğu için,onun çağlasını yeriz.Ama örneğin kayısının bol olduğu yerlerde,olmamış kayısıya çağla dendiğini duyduğumda,epey şaşırmıştım.

Çağla badem de mutabıkız. Belki olmamış kayısıya benzetme amaçlı "daha çağla" denilebilir ama yenmez.