Afrika Menekşesi (Saintpaulia ionantha) Ticari Üretim İçin Yetiştirme Kuralları

[mihrimah]

http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/EP/EP36000.pdf makalesinin tercümesidir.

Afrika Menekşelerinin (Saintpaulia ionantha) Ticari Üretimi için Yetiştirme Kuralları

Afrika Menekşeleri (Saintpaulia ionantha) tüketicinin gözdesidir ve 1894’te ABD’ye girmesinden beri çiçekli ev bitkileri olarak sevilmiştir. Bunlar kolaylıkla iç koşullara uyum gösterirler ve genellikle saksı bahçelerinde ve teraryum bitkilendirmesinde örnek bitkiler olarak görülürler. Bu makale; çoğaltma, zirai gereksinimler ve yaygın fizyolojik problemleri kapsayan, Afrika menekşelerinin ticari üretimi için rehberler sağlamak için tasarlanmıştır.
Şekil-1: Parlak çiçekleri ve kadifemsi oluşunun yanında çok çeşitli renk ve boyutları ile daima yeşil yaprakları, Afrika menekşesini tüketicinin gözdesi yapar.

Köken ve Tanımlama
Afrika Menekşeleri, Baron Walter von Saint Paul tarafından 1892’de doğu Afrikada keşfedilmiş ve O’nun onuruna cinsi Saintpaulia olarak adlandırılmıştır. İki türü, S. ionantha ve S. confusa, günümüzde mevcut hibrit cinslerinin çoğunun atasıdır. Kültür bitkisinin; kırmızılar, maviler, morlar, lavantalar, pembeler, beyazlar ve çift renkliler de dahil olmak üzere bir çok çiçek rengi mevcuttur (Şekil-1). Saintpaulia’nın bitki boyutları standart, minyatür ve tırmanıcı olarak değişir, bunların hepsi çok çeşitli yaprak şekil, desen ve rengi sergiler. Ticari üretim için kültür bitkileri tutarlı büyüme, düzgün dağılımlı çiçeklenme, safkan olma, en iyi iç mekan performası için seçilir. Çoğu yetiştirici, esnek tüketici seçenekleri için geniş bir çiçek rengi çeşitliliği sunar. Afrika Menekşeleri için öncelikli tatil pazarları Anneler günü, Paskalya ve Sevgililer günüdür.

Yetiştirme Kuralları

Çoğaltma

Çok az Saintpaulia kültür bitkisi tohumdan oluşur. En çok çoğalma aracı yaprak kesimi ve doku kültürüdür. Tohumlar son derece küçüktür: yaklaşık olarak bir onsta (1ons=28,3gr) bir milyon tohum vardır. Saintpaulia tohumlarını çok iyi, elenmiş, önceden sulanmış, düzgün yüzeyli torf (peat) substratının yüzeyi üzerine seyrek-ince bir şekilde serpin. İyi bir sisleme aleti ile buharlama şeklinde sulama yapın, böylece tohumlar ortama yerleşecekler. Üzerini daha fazla kaplamaya gerek yoktur. Buharlama veya sisleme ile yüksek nemli ortamı sürdürün. Direk sulamadan kaçının. 70 Fahrenheit derecedeki (70oF = 21oC) ortam sıcaklığında çimlenme yaklaşık 25 gün almalıdır. Elverişli üreme karakteristiklerine sahip çoğu kültür bitkisi ticari üretim için patentlenmiştir. Bu türlerin eşeysiz çoğaltılması, patent saylayıcıdan alınan üretici lisansı ve anlaşması olmadıkça yasaklanmıştır. Bu nedenle, bir tesiste çoğaltmaya karar vermek veya ticari bir kaynaktan liner satın almada dikkatli olunmalıdır.

Yaprak kesimi kullanarak çoğaltmayı isteyen yetiştiriciler sağlıklı iyi cins bitkilerinden kesim yapmalıdır. Yaprak sapı budanmalı, köklendirme hormonuna batırılmalı ve çoğaltma ortamına koyulmalıdır. Kesme aletleri, hastalık yapıcıların yayılmasını önlemek amacıyla kesimlerden önce ve sonra sterilize edilmelidir. Çok farklı çoğaltma ortamı; torf, torf ve kum karışımı, vermikülit, torf ve vermikülit karışımı veya ticari olarak paketlenmiş büyüme karışımları kullanılabilir. Genellikle bir sis veya buharlama sistemi kullanılarak, köklenme sağlanana kadar kesilen yaprağı korumak için göreceli olarak yüksek nemlilik sağlanmalıdır. Kesimler aralı olmalıdır böylece yapraklar birbirine değmez ve ortam çoğaltma süresince, bakteriyel ve mantar çürümeleri gibi hastalık yapıcı etmenlerin gelişimini desteklediği için suya doyurulmamalıdır.

Kesilmiş yapraklar 70oF’de (21oC) iki hafta ila üç haftaya kadar köklenir. Genç, küçük bitkiler yaprak sapının tabanından, kök gelişimini takiben altı ila sekiz haftaya kadar ortaya çıkar. Çoğu yetiştirici “ana yaprağı”, yeni oluşan yaprakları gölgelemesini önlemek için bu safhada ortadan kaldırır. Yeni bitkiler bu aşamada sulandırılmış sıvı gübre ile gübrelenebilir. Ortam değiştirmeyi sağlayacak (her bir taç bitkide 3 ila 5 yaprağın elde edildiği) toplam çoğaltma zamanı yaklaşık olarak 14 ila 16 haftadır.

Mikro çoğaltma çoğunlukla yeni kültür bitkilerini hızlıca çoğaltmak veya yaprak kesimiyle üretilemeyen chimeralar çoğaltmak için kullanılır. Lisanslı ticari doku kültürü laboratuarları hücre dolgu tablalarında (cell plug trays) linerleri tedarik etmektedir. Bunlar her bir tablaya 188, 98 veya 72 hücre gelecek şekilde küçük, orta ve büyük boyutlarda derecelendirilmiştir. Doku kültürü linerleri kolayca hücrelerden çıkarılır ve son saksılarına direkt dikilir.

Üretme

Saintpaulia genellikle 4, 4.5 ve 5 inçlik (10 – 12.5 cm) saksı boylarında sonlandırılarak saksılara dikilirler. Saksılama esnasında bitki taçlarının veya doku kültürü linerlerinin aşırı derinde olmaması için önlem alınmalıdır. Saintpaulia’nın kökleri çok iyi, hafif, havalandırılmış, iyice suyunu çekmiş substrata ihtiyaç duyar. Substrat; çam ağacı kabuğu ile ıslah edilmiş torf, kuruma çiçeklenmeyi ve büyümeyi baskıladığından yeterli su tutma kapasitesi sağlamak için vermikülit ya da incitaşı (perlit) karışımından olmalıdır. Substratın pH’ı 5.8-6.5 aralığına ayarlanmalıdır.

Afrika menekşeleri göreceli olarak düşük besin ihtiyaçlarına sahiptirler. Yeni saksılanmış bitkiler kök gelişimi iyice tamamlanıncaya kadar gübrelenmemelidir. Bu aşamadan sonra bitkiler dengeli bir sıvı gübre kullanılarak örneğin yıllık olarak her bir akr’a (bir İngiliz dönümü = 4047 m2) 100-125 ppm or 1,000 lbs (453 kg) azot içerecek şekilde 15-15-15 ya da 20-20-20 oranlarında N-P2O5-K2O gibi gübrelenmelidirler. Mikro besinler substrata ya da gübreleme programına eklenebilir. Substratın elektrik iletkenliği (EC) en azından aylık olarak, bitkilerin aşırı gübrelenmediğinden emin olmak için gözlemlenir. Tavsiye edilen EC okumaları 1.0 dS/m ila aktif bitki büyümesi sırasında en fazla 1.7 dS/m civarındadır. Tablo-1’de yaprak analizine göre Afrika menekşeleri için tanımlanmış uygun gübreleme rehberi verilmektedir.

Saintpaulia üretimi için genellikle alttan sızdırmalı sulama metotları, damarlı saksı altlıkları ve hidrofonik gel-git sistemi, veya damla sulama sistemi kullanılır. Eğer üstten sulama kullanılırsa, sabahleyin erkenden uygulayın, böylece bitki yaprakları gün boyunca kuruyabilir. Bitki yaprakları gece boyunca ıslak bırakılmamalı aksi takdirde yapraklarda lekelenme oluşabilecektir. Su sıcaklığı kritik öneme sahiptir. Sulama suyu çok sıcak ya da çok soğuk olursa, yaprak hasarı oluşacaktır. Bu durum Florida’da sulama suyunun çok soğuk olduğu kış mevsiminde çok yaygındır. Açık yeşil veya sarı benekler yaprakların üst yüzeyinde belirebilir. Denin kuyu suyu genellikle yaklaşık olarak 70oF’de (21oC)’dir ve sulama borularında, hortumlarda ya da dışarıda gübreleme tanklarında kalmadığı müddetçe nadiren problemlere yol açar.

Saintpaulia 50% ila 70% arasında bağıl nemde iyi yetişir. Floridada ilkbahar ve sonbahardaki düşük nem çiçek taç yaprağında yanıklara neden olabilir. Nemlilik, nemlendirme yolları ve hortumla sulanan ve altta bulunan banklar vasıtasıyla arttırılabilir.

Kaliteli Saintpaulia üretmede ışık yoğunluğu çok önemli bir faktördür. Işıkla ilgili tavsiyeler kültür bitkisine ve mevsime göre değişir, fakat 800 den 1,200’e kadar foot-candle (1 lux = .0929 foot-candle) aralığı yeterlidir. Kış boyunca sıcaklık çok soğuk ve doğal ışıklanma saatleri çok kısa olduğundan, üreticiler gölgeleme yapılarını ya da seraları kaplayan boyaları, içeride daha yüksek ışık yoğunluğuna ulaşmak için ayarlayabilirler. Yazın üreticiler, daha düşük ışık yoğunluğu ve ısı kontrolüne yardım etmek için ek gölgeleme yapıları ve cam kaplamalar eklerler. Işık yoğunluğu Saintpaulia’nın yaprak görünümünü etkiler. Açık yeşil yapraklı türler daha az ışık seviyesi istiyorken, koyu yeşil yaprak ve uzun yaprak sapı oluşturan kültür bitkileri daha yüksek ışık yoğunluğuna ihtiyaç duyuyor olabilirler. Çok çok fazla ışık alan bitkilerin genellikle büyümesi duracak, kısa saplı ve açıkrenkli-ağarmış ince yapraklar üretecektir. Aslına bakarsak çok kısa süreliğine bile olsa aşırı ışık hem çiçekleri hem de yaprakları yakabilir. Seralara gölgeleme Florida’da özellikle marttan ekime kadar ışık yoğunluğunu azaltmak için uygulanabilir. Bu uygulama ekim ayında kaldırılmalıdır. Paktleme ve nakliyat esnasında da aşırı ışık yoğunluğunu kontrol etmek için önlemler alınmalıdır.

77°F’lik (25oC) Ortalama gündüz sıcaklığı en yüksek bitki büyümesi oranını sağlar. Gündüz sıcaklığı 85°F’yi (29,5oC) geçtiğinde bitki büyümesi ve çiçeklenme durur. Florida’da Saintpaulia üretiminde soğutma sistemleri gereklidir. Saintpaulia için gece sıcaklığı, hızlı bitkisel büyüme için ılık (68-70°F = 20-21oC) olmalıdır. 65°F’lik (18oC) gece sıcaklığında bitki büyümesi yavaşlar ve hatta 60°F’de (15oC) ve altında durur. Bank yüzey ısıtması ya da bank altı ısıtma boruları Afrika menekşelerinin büyümelerini arttırmak için etkindir. Sıcaklık, mahsul sona yaklaştığında çiçek geliğimini yavaşlandırmak ya da hızlandırmak için üreticilerin kullandığı ana faktördür. Yazın, aşırı üretim sıcaklıkları, çiçeklerin düşmesine veya tam olarak açmamasına neden olabilir. Hastalıksız bir mahsul sağlamak için en önemli faktör temizliktir. İçeri sokulan maddelerin izolasyonu ve sera temizliğinin devamlı sağlanması hastalık ve haşere problemlerini önlemek için en önemli kontrol faktörüdür. Tüm saksılar, yüzeyler, banklar, ortamlar, aletler ve Saintpaulia ile temas edebilecek tüm diğer maddeler temizlenmelidir. Hastalıkları önlemek, onları tedavi etmekten daha kolaydır.

Son İşlem, Nakliyat ve
İç Mekan Peyzajı

Bitkiler genellikle ilk 5-6 hafta esnasında bitkisel büyüklük için saksıdan saksıya alınarak yetiştirilir. En iyi ışık, sıcaklık ve gübreleme bu aşamada düzgün biçimlilik için önemlidir. Çiçek tomurcukları göründüğünde bitkilere her bir square foot’ta yaklaşık 4 saksı (1 square foot = 0.09290304 m2 = yaklaşık 30cm x 30cm’lik bir alan) gelecek şekilde yer açılır. Yaprak kesiminden en son 4 inçlik saksılara kadar toplam üretim zamanı, yıl içindeki farklı zamanlara bağlı olarak 32 ila 36 haftadır. Son bitkiler, özel bitkilerin resimlerinin eklendiği bilezik kartonlar ile paketlenmeli ve hazırlanmalıdır, nakliyat için uygun kutulara bu kartonlu bitkiler yerleştirilmelidir. Karton bilezik zorunludur, çünkü bu bitkinin yaprakları çok kırılgandır. Afrika menekşeleri uzun mesafe nakliyatları için soğutuculu taşıyıcılarla 60’dan 65°F’ye (15-18°C) kadar sıcaklıkta nakledilmelidir. Nakliye sıcaklığı 50°F’nin (10°C) altına 12 saatten daha fazla düşecek olursa donma hasarları oluşabilir. Nakliyattan sonra son hedeflerine ulaştıklarında, bitkiler 150 foot candle veya daha fazla ışık seviyesindeki iç mekana yerleştirilmelidir. Afrika menekşeleri sık sık ofislerdeki masalara veya masa üzerlerine yerleştirilir. Kültür bitkileri bina içlerinde çiçeklenmede değişiklik göstermesine rağmen, çiçek üretimi ilk üç aylık periyotta azalacaktır. Bitkinin nadiren çiçeklenmesi, yaşlanmış yaprakları ve yaşlı çiçekleri uzaklaştırmayı gerektirir. Çözünebilir tuz değerleri 0.8 dS/m’nin altında olmadıkça bikri gübrelenmemelidir. İç koşullarda, ortam hafif nemli tutulmalıdır. 68-75°F’lik (20-23°C) sıcaklık en uygun sıcaklıktır.

Fizyolojik Problemler

Afrika menekşelerindeki yaygın fizyolojik problemler Tablo-2’de listelenmiştir. Önerilen tedaviler problemlerin ortaya çıkışını azaltmaya yardımcı olabilir.

Tablo 1. Afrika menekşelerinin üretimin için düşük, orta ve yüksek olarak değerlendirilen, erişkin yapraklardaki besin konsantrasyonları.

Besin	Düşük	Orta	Yüksek
Azot (N) (%)	<2.5	2.5-4.0	>4.0
Fosfor (P) (%)	<0.2	0.2-1.0	>1.0
Potasyum (K) (%)	<2.5	3.0-6.0	>6.0
Kalsiyum (Ca) (%)	<1.0	1.0-1.5	>1.5
Magnezyum (Mg) (%)	<0.5	0.5-1.0	>1.0
Sülfür (S) (%)	<0.3	0.3-0.8	>0.8
Demir (Fe)(ppm)	<70	70-300	>300
Manganez (Mn) (ppm)	<35	30-300	>300
Çinko (Zn) (ppm)	<25	25-80	>80
Bakır (Cu) (ppm)	<5	5-30	>30
Boron (ppm)	<30	30-200	>200

Tablo 2. Afrika menekşelerinin üretimi sırasında çeşitli fizyolojik problemlerin nedenleri ve etkileri.

Bulgu: Sarılık
Yapraklar sarı kenarlı, açık yeşil veya orta yeşil renktedir.

Muhtemel Neden: Besin eksikliği veya yüksek ışık yoğunluğu.

Tedavi: Gübre seviyesini arttırın ya da; çiçeklenme tatmin edici düzeyde ise ışık seviyesini azaltın. Ayrıca saksı karışımına veya gübreye mikro besinler karıştırılıp karıştırılmadığını kontrol edin. Bazen yan yana yetiştirilen farklı kültür bitkilerinden biri süper bir kalitede olurken, farklı besin ve ışık ihtiyaçları nedeniyle diğerinde renk eksikliği olabilir.

Bulgu: Yaprak beneklenmesi
Dairesel, açık sarı veya açık yeşil benekler yaprakların üst yüzeylerinde belirir.

Muhtemel Neden: Yaprak yüzeyinden daha soğuk bir su ile sulanması beneklenmeye yol açar, ve en çok da Florida eyaletinde kış aylarında yaygındır.

Tedavi: 70°F (21oC) civarında derin kuyu suyu, dışarıda tanklarda depolanmadığı müddetçe nadiren problemlere neden olur. Yukarıdan sulamada su sıcaklığının yaprağın yüzey sıcaklığı ile aynı olduğundan emin olun.

Bulgu: Uzun yaprak sapı

Yapraklar, bitkiye istenmeyen bir görünüm veren uzun yaprak sapında oluşur.

Muhtemel Neden: Düşük ışık ve yüksek gübre oranı genellikle bu problemi ortaya çıkarır.

Tedavi: Işık seviyesini arttırın ve/veya gübre seviyesini azaltın. Kültür bitkilerinin uzun yapraklar üretme eğilimine sahip olmadığını göz önünde bulundurun.

Bulgu: Hiç çiçeklenmeme ya da eksik-az çiçeklenme

Muhtemel Neden: Düşük ışık.

Tedavi: Düşük ışıkta üretilen bitkiler bolca çiçeklenmezler, ve bu nedenle en azından 1,000 foot candle ışık gereklidir. Aşırı ışık bitkide sararma, bodurlaşma ve çiçeklenmede azalmaya neden olacaktır. Yazın üretimdeki aşırı sıcaklıklar çiçeklerin düşmesine veya tam olarak açmamasına neden olabilir. Bu problemin tek kontrolü sera sıcaklığını düşürmek veya farklı kültür bitkileri seçmektir.

Bulgu: Çok taçlı bitkiler

Muhtemel Neden: Genç bitkiler substrata çok derin dikilmiştir.

Tedavi: Kuzey Amerika’da genellikle pazarlarda çok taçlı bitkilere göre tek saplı bitkiler tercih edilmektedir. Çok taçlı bitkiler genç bitkiler substrata çok derin dikildiğinde gelişirler, bu da sonradan gelen filizlerin(yavruların) gelişimi ile sonuçlanmaktadır.

[maki01]

Emeğinize sağlık. Çok güzel bir kaynak sağladınız bize. Tablo-2 yi de çevirecek misiniz? Çeviriye devam edecekseniz sonuçlandığında bu başlığın ilk mesajı olarak taşınmasını önereceğim. Böyle kalacaksa yine ilk mesaj olarak 1. sayfaya taşinmalı diye düşünüyorum. Mesajlar arasında kaybolmasın.

[mihrimah]

Tercümeye tabloları da ekledim, şekillerini tablodan yazıya çevirmek biraz zor oldu. Aslında sitenin fotoğraf bölümü gibi bir dosya paylaşım bölümü var mı bilmiyorum, varsa pdf formatında oraya yükleyebilirim.
Mesleki terimlerde hatalarım olabilir. Yanlış çevirdiğim yerler için uyarırsanız sevinirim. Sürçü lisan ettiysek hem affola, hem de düzeltile.
Umarım herkese faydası olur.

[maki01]

Ellerinize sağlık. Forumda tablo kullanılabiliyor, yakın bir tarihte başlık olmuştu. Biraz arandım ama bulamadım. Onunla tabloyu hazırlayabilirsiniz. Kullanan arkadaşlardan yardım almaya çalışacağım.
Ayrıca sitemizde fotoğraf çalışmalarının yayınlandığı http://www.agaclar.net/galeri/ galeri bölümü var. Buraya eklenebilirse de tablo hazırlamayı öğrenip, aynı başlıkta yayınlamak daha doğru olacak gibi geliyor.
Tüm Afrika Menekşesi sevenler adına tekrar teşekkürler...

[malina]

Bu konuyu ayırdım. Böylece diğer başlıktaki kargaşadan kurtardım
Tabloyu da düzelttim...
Tekrar gerekirse buraya bakabilirsiniz: Tablo (table) kullanımı (yazılarınızı hizalı yazmanız gerekirse)

Çeviri için çok teşekkür ederiz

[Faruk]

Sayın Mihrimah çeviri için emeğinize sağlık. Afrika menekşesi ile ilgili birçok ana noktayı belirten başarılı bir çalışma...

[katmer]

Sayın Mihrimah, bu güne kadar bu bölümü nasılb farketmedim şaşırıyorum... Ellerinize sağlık. Çok aydınlatıcı bilgiler içeriyor. Kendi yorumunuzu katmadan gerçek bilgiler taşımışsınız foruma. Kendi adıma çok teşekkür ediyorum.

[Nesrin Sarı]

Ellerinize sağlık. Bende diyorum benim menekşelerin alt yapraklarının dalları neden uzun. Az ışık ve fazla gübredenmiş

[Ayhan Yüksel]

Orijinal Mesaj Sahibi nesrin sarı

ellerinize sağlık. Bende diyorum benim menekşelerin alt yapraklarının dalları neden uzun. Az ışık ve fazla gübredenmiş

elinizde ceşit menekşe var ise kırsalda calıştıgım icin bir cicek sever olarak ceşitlerini bulamuyorum bir cok cicek celigi yapmama nazaran hic menekşe türü yok bu konuda bana gönder bileceginiz celik türleri varmı şimdi
den saygılar sunarım

[fofurtr]

Konu ve açıklayıcı bilgiler için çok teşekkürler.
Yaprak saplarındaki uzama benimde rahtsız olduğum bir konu
Ancak yukarıda belirtiğiniz üzere fazla gübre ve ışık yetersizliği demişsiniz.
benim menekşelerimde farklı (renlerde) mor ve pembe'de istedim yaprak ve çiçeklenmeyi alıyorum. aynı toprak kalitesi ve aynı ışık ortamında açık pembe menekşem çok az çiçek çok uzun yaprak boyuna sahip bu olumsuzluğu düzelte bilmem için daha başka nelere dikkat etmeliyim.

[ARER]

Merhabalar
Yaprak saplarında uzama ışık yetmez ve fazla gübre de karşılaşılır. Ancak tecrübem odur ki, çoğu pempe menekşe uzun sapa sahiptir.(Bilhassa katmerli olmayanlar) Herşey aynıyken pembeler uzar gider.
Çözüm olarak en aydınlık yere alıp, genç ve bodur yaprakların çıkması ile uzunları ayırmak ve köke gitmesi için derin saksıya almak ve üstten sulamamak söylenebilir.
Saygılar

[fofurtr]

öneriniz ve yorumunuz için teşekkür ederim. Açık pembe menekşemde yaprakta seyreltme , saksı değişimi ve daha aydınlık bir yerdeğişimini deneyeceğim.
Sonçları burada değerlendiririz.

[menekşecibaba]

çok güzel bir çalışma teşekkür ederiz.

[m_akif]

emeğinize sağlık benim gibi yeni başlayan meraklılar için çok bilgilendirici bir çalışma.

[recah81]

Merhabalar bır sure once sıteye uye oldum tesadufen sızlerı okudum benımde menekselerım var ve fakat sureklı yukarı dogru uzuyorlar ve cıceklerı cok kucuk acıyor sızınkı gıbı canak gıbı degıller ve cıceklerı ortadan degılde ordan burdan acıyorlar lutfen yardımcı olurmusunuz?