[arodopman]

HER POLEN BİR BAŞKA DÜNYA

Nasıl ki her insanın parmak izi o kişi için özel ve değişmezdir, her bir polen de o bitki için bir parmak izidir. O bitkinin bütün genetik özelliklerini taşır ve yeni oluşacak bireye aktarır. Bu nitelikleri nedeniyle hava kirliliğinin saptanması, bitki popülasyonunun tanınması, balların nitelikleri, polen alerjisinin takip edilmesi gibi çok farklı amaçlarla polenler toplanır ve incelenirler. Mikroskobun keşfi ile başlayan bu çalışmalar botanik biliminin gelişmesi ile hız kazanmış ve Baltık ülkelerinde 1935 yılında sistematize edilmeye başlanmıştır. 1944 yılından itibaren de polen ve sporların etüdü anlamını taşıyan bir bilim dalı olarak karşımıza P a l i n o l o j i adıyla çıkmıştır. Palinoloji, ‘’Polen Morfolojisi’’, ‘’Polen Fizyolojisi’’, ‘’Polen Kimyası’’, ‘’Polen Analizleri’’ gibi alt dallara ayrılarak yapılan araştırmalarla her geçen gün polenler ile ilgili bildiklerimizin genişlemesine çalışmaktadır. Özellikle polen kimyası üzerinde yapılan çalışmalar, polenin sağlık açısından ne denli değerli bir ürün olduğunu göstermiş olduğundan polen taneciklerine haklı olarak mücize kürecikler adı verilmesine neden olmuştur.

Bu mucize kürecikler, intin ve ekzin olarak bilinen iki koruyucu tabaka ile çevrili canlı birer hücredirler. Ekzin (dış çeper) milyonlarca yıllık fosil formlar üzerinde bile varlığını devam ettirebilen çok dayanıklı karmaşık yapıda bir tabakadır. Ekzin tabakasının gösterdiği değişik şekiller türlere özel olup, her türün poleni farklı şekillerdedir.

Polen tanelerinin çapları 6 ile 200 µm. arasında değişiklik gösterir (genellikle birçok bitkinin poleni 25-50 mikron arasındadır). Her çeşit renkte, şekilde ve yüzey yapısında polene rastlamak olasıdır. Polenin rengi ve şekli her bitki türüne göre değişmektedir. Genelde sarı renkte olmasına karşın kırmızı, mor, pembe, eflatun, yeşil, siyah gibi çok değişik renkte polenlere rastlanabilir.

Polen atlaslarına bakıldığında çok farklı şekil ve renklerde binlerce değişik polene rastlanmaktadır. Mikroskop altında özel tekniklerle çekilen resimlerinde genellikle küre şeklinde görünenlerinin yanında yumurta gibi olanları, çok köşeli veya gürz gibi çıkıntılı olanları bulunabilmektedir. Aşağıdaki resimler Prof Dr. Burhan Aytuğ’ un ‘’İstanbul Çevresi Bitkilerinin Polen Haritası’’ kitabından alınmış birkaç örneği göstermektedirler.

(Devam edecek)