Bundan 200 yıl kadar önce bir İngiliz botanikçi tarafından Çin’den getirilen kumquat, hem tadı hem de güzel görünüşüyle tam bahçenize layık.
1800′lü yıllarda, İngilizlerin sömürgecilik zamanlarında, Robert Fortune isimli bir botanikçi Hong Kong - Çin’de araştırmalar yapmak üzere görevlendirilmiş. Çok maceralı geçen uzun bir dönem sonucu İngiltere’ye geri gelen bu zat - ı muhterem, bugün afiyetle içtiğimiz çayı ilk kez Avrupalılara tanıtmış. Çay dışında da çok ilginç bitkileri yanında getirmiş. Uzun zamandır ithal fidanlıklarda aradığım “kumquat” meğer Robert Bey’in getirdiği mallardan biriymiş.
Latince ismi Fortunella Margarita. Turunçgillerden olan bitki ülkemizde pek tanınmıyor. Limon şeklinde, portakal renginde küçük meyveler. 2 - 3 cm. kabuğu ve içi bir bütün halinde soyulmadan yeniyor. Tadı çok güzel. İngiltere’de lüks marketlerde marmelatları var. (Bizde de olur inşallah!) Meyve salatası, kek, pasta yapımında da kullanılabiliyor. Aynı mandalina gibi kokulu, daimi yeşil yaprakları var. Bitki en fazla 4 metre uzayabiliyor. Tüm Akdeniz ikliminde ve kısa süreli kar yağan bölgelerde rahatlıkla yetişebiliyor. - 5 dereceye kadar yaşayabiliyor.
Sorunsuz saksı bitkisi de olabiliyor.
Turunçgiller toprakta biraz asit, demir ister. Bu sebeple dikimde Rhododendron torfu ya da kestane toprağı; hiçbiri yoksa çam iğneleri, çürümüş yapraklarla karıştırılmış gazete kağıtlarıyla dikim yapın. (Bitkiler bilgili olsun!) Turunçgiller bol güneş, kuytu alan ister. Kumquat da öyle. Ben araştırdım, buldum. 60 cm.’likleri 15 milyona satılıyor. Özellikle İtalya’yla da iş yapan seralarda bulunabilir. Küçük bahçelere, tür sevenlere tavsiye ederim.
Aslında kumquat dışında Türkiye’de pek bilinmeyen bir de “lime” var. O var ya, işte o, ah keşke bol olsa da tatlısını yapsalar. Margarita içkisini sevenler lime’dan yapılmışı içince bizdeki o dandik limonlulara ağızlarını bile sürmez, iddiaya girerim…
Murat Pilevneli
http://bahcevan.com/?p=83