TIBBİ BİTKİLER ELDEN GİDİYOR!! - 06.02.2005
Bitki casusları Anadolu’da cirit atıyor
Dev şirketlere çalışan bitki casusları, stratejik bitkilerimizi kolaylıkla yurtdışına kaçırıyor. Devlet bu konuda gümrük tedbirlerini artırıyor.
Türkiye’de yetişen 3 bin 500 dolayındaki endemik (sadece belli bir bölgede ve iklim şartlarında yetişen tür) bitki yasadışı yollarla yurtdışına kaçırılıyor. Daha çok arkeolog ve gezgin turist kılığında dağlarda dolaşan bitki casusları, dev ilaç şirketleri ya da süs bitkisi endüstrisi adına faaliyet gösteriyor. Değişik yollarla elde ettikleri stratejik bitkileri ise yeterli denetim olmadığı için gümrükten rahatlıkla geçiriyor. Anadolu, flora açısından dünyanın en zengin bölgeleri arasında bulunuyor. Uzmanlar, hırsızlığın her geçen gün daha tehlikeli boyutlara tırmanmasının bazı bitkilerin neslini tükenme noktasına getirdiğine dikkat çekiyor. Türkiye’de uzun süre konunun önemi kavranamazken, yasal önlemlerin alınmasında da pasif kalındı. Ancak bitki casuslarının son dönemde faaliyetlerini artırması üzerine Abant İzzet Baysal Üniversitesi ve TÜBİTAK ortak bir çalışma yaptı. Projeyle gümrüklerde görevli memurların tamamının, yurtdışına izinsiz çıkarılması yasaklanan stratejik bitkiler üzerine eğitilmesi amaçlanıyor. İlk eğitim programı Şubatta başlayacak.
Terör örgütü PKK/Kongra-Gel, çok sayıda soğanlı bitkiyi para karşılığı Avrupalı şirketlere satarak eylemleri için kaynak oluşturdu. Ters lale konusunda araştırma yapan ve adının açıklanmasını istemeyen bir akademisyen, PKK/Kongra-Gel’in, 2003 yılında yurtdışına kaçırdığı 15 milyon adet ters lale soğanından 130 milyon dolar gelir elde ettiğini ileri sürdü. Halk arasında ‘ağlayan gelin’ olarak bilinen ters lale, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın ihracat iznini bekliyor. Anavatanı Hakkari’nin Şemdinli ilçesi olan bu bitki, ihraç izni çıkmadığı için üreticisini zor durumda bırakıyor. Ömürleri kısa olan ağlayan gelinler, kesimi yapılmazsa serada çürüyor. Konuyla ilgili Zaman’a açıklama yapan Hakkari Valisi Erdoğan Gürbüz, ters lalenin Hakkari’nin ekolojik özelliğinden dolayı başka bir yerde yetişmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Bazen turist kılığında götürülen bitkiler, bazen araştırma bahanesiyle gelen bilim adamlarınca dışarı çıkartılıyor. Çocuklara para karşılığında dağlardan çok çeşitli otları toplatanlar da var.Bunlardan kardelen çiçeği ilk sırada yer alıyor. Nesli tükenme tehlikesiyle koruma altına alınan tıbbi bitkilerinden biri de ‘Peygamber çiçeği(Centaurea cyanus).'
Türkiye, ilaç ve kozmetik sanayiinde kullanılan 10 bin 500'den fazla bitkiyi bünyesinde barındırıyor. Bütün Avrupa'nın bitki zenginliği 11 bin olarak açıklanıyor.
Türkiye’de bitkisel ilaç kullanımı yok denecek kadar az. Gümrüklerden, özellikleri ayrıştırılamadığı için bitkilerin ‘bitki' olarak rahatlıkla dışarı çıkartılıyor. Bunlara en iyi örnek sadece Adana ve Kadirli bölgesinde yetişen Digitalis purpurea. Kalp rahatsızlıklarında kullanılan ilaçların etken maddesi olan bu bitki özellikleri ayrıştırılamadığı için 'bitki' statüsünde gümrüğe bile tabi tutulmadan dışarı çıkıyor.
Yasadışı yollardan kaçırılan bitkilerin başında soğanlı türler geliyor: Ters lale (fritillaria imperialis), ağlayan gelin (fritillaria), tulipa humilis ve diğer tulipa (lale) türleri, galanthus (kardelen, gölsoğanı), narciscus, stenbergia(nergiz), cyclamen (topalak, yersomunu) türleri, muscari (arapsümbülü), ıris (süsen, zambak) türleri, Anemone (Manisa lalesi) türleri en fazla tercih edilenler. İkinci sırada ise tıbbi ve aromatik bitkilerbulunuyor. Ardahan, Kars-Arpaçay, Posof civarından Aconitum (kaplanboğan) yumruları sökülerek tıbbi amaçlarla Gürcistan'a götürülüyor. Aconitum anthorayı artık kaybetmek üzereyiz. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı ve TÜBİTAK Ulusal Biyo Çeşitlilik Veri Tabanı Koordinatörü Prof. Dr. Tekin Babaç, endemik türlerin kaçırılmasını en önemli sorunlardan biri gördüğünü belirtti. Aynı üniversiteden Doç. Dr. Ekrem Gürel, yabancıların Türkiye'den kaçırdıkları bitkilerle ilaç yapanların telif ödemesi gerektiğini kaydetti. Bitki kaçakçılığını önlemek için Abant İzzet Baysal Üniversitesi ve TÜBİTAK ortak bir çalışma yaptı. İlk eğitim programı şubatta başlayacak. TÜBİTAK Ulusal Biyo Çeşitlilik Veri Tabanı Koordinatörü Prof. Dr. Tekin Babaç, geliştirilen yazılımla gümrüklerde büyük oranda kontrolün sağlanacağına işaret ediyor. Babaç, Türkiye'de yetişen endemik türlerle ilgili veri tabanı oluşturduklarını belirtiyor.
http://ziraatci.com/editor/yazigoste...1bbi,%20Aromat ik%20ve%20Itri%20Btk.