Kuzu Göbeği Mantarı Üretimi
Morchella cinsi mantarlar makro mantar olup mikorrhiza sınıfına girmektedir. Bu mantarlar bazı ağaç türleri ile sıkı bir ilişki içerisinde olup ağaçların köklerinde mikorrhitik olarak yaşamaktadırlar. Bu özelliklerinden dolayı çok uzun yıllar üzerinde kültüre alma çalışmaları yapılmış ancak başarılı olunamamıştır. 1982 yılında Ower isimli araştırıcı bu mantarı laboratuar şartlarında kültüre almayı başararak ve üretim tekniği üzerine patent almıştır. Bugün bu mantar türünün inokulumları hazırlanarak doğal ortamlarda populasyonu artırma yönünde uygulamalar mevcuttur.
Misel Üretim Tekniği
Kurutulmuş Morchella askokarpları oda sıcaklığında 6-12 saat süreyle distile suda bırakılarak elde edilen askosporlar kullanılabilir. Mantar alkolle sterlize edilebilir, steril saf su içerisine bırakılır. 6-12 saat sonra askosporlar dökülür ve misel üretimi için kullanılacak duruma gelmiş olur. Spor çimlendirmesi %2 malt ekstrakt agarda yapılır.
Saf Kültür Üretimi
-PDAYE 1 litre saf suya 39 g PDA, 1.5 g yeast ekstract, 1 g pepton, 1 g flor.
-MEA 1 litre suya 20 g malt ekstract, 20 g bakto agar.
-CYM 1 litre suya 20 g destroz, 2 g pepton, 0.5 g MgSO4. 7H2O, 1 g K2HPO4, 0.46 g KH2PO4, 0.12 g kazamino asit, 20 g bakto agar, 1 g yeast ekstract.
Besi ortamlarının pH’ları 6.5′e ayarlanmalıdır.
Tohumluk Misel Üretimi
Çavdar, pepton, yeast ekstract, iz element solüsyonu, kazamino asit besi yerinde buğday taneleri kullanılır. Bu materyallerden karışım hazırlanır ve kavanozlara (250 ml’ lik cam kavanoz) 100′er gram ilave edilir.
Bunun üzerine zayıf besleyici ortam ilave edilir. 3 kısım A. bisporus örtü toprağı (humus, perlit, kum karışımı), 1 kısım yosun, 2 kısım su karışımı bulamaç haline getirilir. pH’sı 5.8′e ayarlanıp kavanozlara doldurulup 121 0c’de 30 dakika otoklavlanır ve aşılama yapılır.
Yetiştirme Tekniği
Bu mantar türlerinin üretimlerine yönelik yapılan çalışmaların sonucunda çeşitli üretim metotları geliştirilmiştir. Bu metotlara kısaca değinilecektir.
Üretim metodunda izlenen yol şu şekildedir.
1- Morchella spp. kültürü mantarların doğadan toplanmasıyla başlar. Doğadan toplanan mantarlar kısa sürede laboratuara getirilir ve steril kabinde besi ortamına mantarı salmak suretiyle spor aşılama işlemi gerçekleştirilir.
2- Aşılanan ortamlar 12.7-26.6 0c arasında inkubasyona tabii tutulur ve misellerin gelişmesi sağlanır. Gelişme sonrası alt kültüre alınarak tohumluk miseller hazırlanır. Bu amaçla en fazla pirinç, kenevir, cin darı ve kolza kullanılmaktadır.
3- Tohum üretimi için hububatların 24 saat suda bekletilmesi yeterli olacaktır. Kültür ortamı hazırlamada ise öncelikle 1 hacim turba toprağı, 5 hacim ıslak hububatla karıştırılır ve 110 ml’lik kavanozlara doldurulur. 121 0c’de bir saatlik sterlizasyon sonrası morchella ana kültüründen aşılama işlemi gerçekleştirilir.
4- Aşılanan ortamlar karanlıkta 20-21.6 0c ‘de 4-6 haftalık inkubasyona tutularak sclerotia gelişimi sağlanır ve tohumluk misel hazırlanmış olur. Üretim için kompost hazırlığında bir tepsiye suda şişkinleştirilmiş pirinç konarak üzeri kağıtla kaplanır. Bunun üzerine ise %50 talaş (dış budak, meşe, akçaağaç, kayın
vb.) %30 turba toprağı, %20 kum, %10 pirinç kauzu, %5 soya unu ,%5 sphagnum karışımı konur, sulanır. Söz konusu karışım 121 0c’de sterlize edilir. Yukarda açıklanan tohumun bu karışıma aşılaması yapılarak 4-6 hafta 18.3-21.1 0c’de inkubasyonu sağlanır. Misel gelişme sonrası ortam 3.3-4.4 0c’de iki hafta süreyle buzdolabında soğuk şokuna tabi tutulur. İki hafta sonra üretim odasına alınarak (nem %85-95, sıcaklık 22.7-25 0c, günde 8 saat aydınlatma, CO2 miktarı 900 ppm’den az) üzerine örtü toprağı serilir ve mantar oluşumu sağlanır.