[arodopman]

IHLAMUR’ UN KULLANIMI

Ihlamur, genellikle sürekli içtiğimiz çay, ayran, su gibi ilaç değerini önemsemeksizin tükettiğimiz içeceklerimizden birisi haline gelmiştir. Onu evimizde hazırlarken, dışarıda kahvede veya misafirlikte isterken sağlık açısından yararlarını pekte düşünmeyiz. Onun için buraya aktaracağım etkilerine pek te şaşırmayınız. Hele hele bir kaç bardak ıhlamur içerek yazıldığı tüm yararlıkları göreceğinize hiç sanmayınız. Ihlamurunda tüm diğer bitkisel kökenli ürünler ve doğal gıdalar gibi yaşamımızın bir parçası halinde getirildiğinde etkisini göstereceği hiç unutulmamalıdır.

Bu açıklamayı İLAÇ AĞAÇLAR konusunda ele aldığımız ilk bitkimiz olan ıhlamurun kullanım şekilleri ve yararlarını yazmadan önce yapmak istiyorum. Yıllar süren çalışmalarım sırasında karşılaştığım kişiler bu konular açıldığında hep benden mucize bitkiler ve o bitkilerden ilaçlar sormuşlardır. Ne yazık ki pek çoğuna beklediği yanıtı verememiş ve çoğu kez şu yanıtı vermişimdir. ‘’Doğada bir kere kullanımla mucizeler yaratabilecek , tüm hastalık ve dertlerinizi giderebilecek bir bitki yoktur. Böyle bir arayış içerisinde iseniz çok hayal kırıklıklarına uğrarsınız. Bitkiler ancak bilinçle, sabırla ve uzun süreli kullanılmalarıyla yararlı etkilerini gösterebilirler. Bunda da sizinde en az bitki kadar iyi niyetli olmanız ve sağlığınızı korumak veya yeniden kazanmak için azimli olup mantıklı davranmanız gerekir’’.

Ve beni çok etkileyen bir örnekle de söylediklerimin karakatürünü çizmeye çalışayım. Bir toplantıda yoğurt ile ilgili övgülerle dolu bir sunum yaptıktan sonra, yoğurdun ömrü uzatacağı ve sağlık kazandıracağı sözlerinden heyecanlanan bir yabancı konuğun, bizlerin beslenmemizde ana öğelerden biri olan yoğurdu bir gençlik iksiri olarak algılayıp, hemen bir kase yoğurt aldırıp, yedikten sonra da artık ölümsüzlüğü yakaladığını sanmak istemesini hala unutamam.

Bitkisel droglarıda, tıpkı bir kase yoğurt yemekle ömrünü uzatacağını sanan dostumuzun düşündüğü gibi, yazıldıkları, söylenildikleri her derde deva gibi görme eğiliminde hiç olmayınız. Bu uygulamaları yaşamınızın bir parçası haline getirebiliyorsanız zaten pek çok sorunu ortaya çıkmadan çözmüş olacaksınızdır demektir. Yok bir şekilde kullanmak zorunda kalmışsanız da, etkilerini gösterebilmeleri için onlara yeteri kadar zaman ve imkan tanımanız gerekir.

Böyle uzun bir giriş yaptıktan sonra gelelim ıhlamurumuzun faydalarına. Ihlamur çayı, yayıldığı her coğrafyada olduğu gibi ülkemizde de ıhlamur çiçeği ve yapraklarının karışımından hazırlanır. Ancak ıhlamur çiçekleri sakinleştirici etkiye sahip bileşiklerce zengin olmasına karşın yaprakları göğüs yumuşatıcı etkiye sahip bileşiklerce zengindir.

Çiçeklerin etkili maddeleri, ilk demleme sırasında kaynama suyuna geçtiği halde yapraklardaki etkili maddeler düşük ateşte uzun süre kaynatıldıklarından sonra ancak suya geçerler.Buna göre ıhlamur çayı; eğer sakinleştirici etkisinden yararlanmak için içilecekse çay, çiçekten hazırlanmalı ve ilk demlendiği zamanki sarı renkli halde iken

Ve en kısa zamanda içilmelidir. Çaydan eğer göğüs yumuşatıcı olarak faydalanılacak ise o zaman yapraklardan hazırlanan çay uzun süre kaynatılarak kırmızı rengi alıncaya değin beklenilmesi gerekir. Ancak böylece yapraklardaki müshilaj kaynatma suyuna geçebilmekte ve etkisini gösterebilmektedir. Bu nedenle, çiçeklerden hazırlanan hazırlanan bir ıhlamur çayının göğüs yumuşatmak amacıyla kullanılamayacağı gibi yapraklardan hazırlanan çaydan da sakinleştirici olarak yararlanılamayacağı anlaşılmaktadır. Özellikle kahvehanelerde soğuk algınlığından kaynaklanan öksürük, boğaz ağrısı ve göğüs üşütmelerinde ‘’Yap bir çiçek’’ sesiyle üç beş ıhlamur çiçeği üzerinden geçirilen kaynak suyla hazırlanmış bir bardak içeceğin sadece sizi biraz teskin etmekten başka bir işe yaramayacağının da bilincinde olmalısınız.

Ihlamurun sakinleştirici et5kisinden yararlanmak için 0.5 litre kaynatılmış su, 2-3 gram çiçeğin üzerine dökülüp, üzeri kapatılmış vaziyette 5-10 dakika süreyle demlendirilir ve daha fazla bekletilmeden(henüz sarı renkli iken) içilir.

Göğüs yumuşatıcı olarak kullanılacak ıhlamur çayı için ise 0,5 litre su kaynatılır(bu soğuk suda olabilir) ve üzerine 3-5 gram yaprak ilave edilip hafif ateşte 15-20 dakika kaynatılmaya devam edilir. Bu süre içerisinde, yapraktaki etkili maddeler suya geçer ve suyun rengi gittikçe koyulaşarak kırmızı bir renk alır. Bu çay artık göğüs yumuşatıcı ve balgam söktürücü etkinden yararlanılabilecek bir içecek olarak afiyetle tüketilebilir.

İnfüsyon şeklinde % 1-2 veya % 5 lik hazırlanan çaydan günde 3-5 bardak içilebilir. Yan etkisi yoktur. Ihlamurdan elde edilen içeceklerin etkili olduğu söylenilen diğer durumları sıralayacak olursak; sinirleri yatıştırdığı, cinsel isteği azaltığı, terlemeyi sağladığı, bağırsak kurtlarının düşürülmesinde yararlanıldığı, bağırsak sancılarını giderdiği, öksürüğü kestiği, gribe iyi geldiği, hazımsızlığı giderdiği, mide üşütmesini geçirdiği,
uyku getirdiği pek çok yayında belirtilmektedir.

Ihlamurun bazı yayınlarda rastlanan diğer yararlarını da şu şekilde sıralamakta fayda var sanırım. Her ne kadar kesin bilgilere ulaşamasak ta, kansızlığı giderdiği, damar kireçlenmesini önlediği, böbrekleri ve mesaneyi temizlediği, idrar söktürdüğü, kum dökülmesine yardımcı olduğu, taş oluşumunu önlediği, kabızlığı ve barsak spazmını giderdiği, boyun ve yüze güzellik verdiği, burkulma ve ezilmelerde ağrıyı kestiği, saç dökülmesini önlediği, çiçeklerinden elde edilen ıhlamur çayı yüze sürüldüğünde çilleri giderdiği ve gençleştirdiği,başa sürüldüğünde saşları gürleştirdiği ve baş ağrısını giderdiği, kabuklarından elde edilen merhemin iltihaplara ve yanıklara iyi geldiği belirtilmektedir.

Bu kadar içeceğinden söz ettiğimiz ıhlamurun birde yemeğine değinsek nasıl olur? Hemen hemen hepimiz ıhlamur çayını biliriz de, o güzelim yapraklarından yapılan zeytinyağlı yaprak dolmasından haberdar değilizdir. İşte benden size bir de yemek tarifi. İlk yazda daha kızgın güneş ışınlarıyla kavrulmamış, şehrin isi, kiri ile pislenmemiş ıhlamur yapraklarıyla yapabileceğiniz hoş bir dolma. Şimdiden ellerine sağlık yapanların, afiyet, şifa olsun yiyenlere.

ZEYTİN YAĞLI IHLAMUR YAPRAĞI DOLMASI

Gereken Malzeme: 50 tane kadar ıhlamur yaprağı, 1 bardak pirinç, 6 adet kuru soğan, 1 bardak kuş üzümü, 4 tatlı kaşığı toz şeker, 1 bardak zeytinyağı, 1 çay kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı tuz

Yapılışı: Özenle toplanan ıhlamur yapraklarını kaynayan suya atıp çıkarın. Süzülmesi için bekletin. Zar şeklinde doğradığınız soğanların üzerine karabiber ve tuz atıp ovun. Üzerine yıkanmış pirinçleri, kuş üzümünü, toz şekeri ve zeytinyağını atıp karıştırın. ıhlamur yapraklarını parlak kısımları tezgahın üzerine gelecek şekilde koyun. Yaprağın içine bir kaşık dolma içinden koyup iki yanını içe katlayın. Dolmaları tencereye sıralayın. 2 bardak sıcak su koyun. Dolmaların üzerine bir tabak kapatın. Kısık ateşte 35 dakika pişirin.

Neredeyse her derde deva olan bir drog olarak karşıma çıksa da ben ıhlamuru sadece bir ağaç olarak çok seviyorum. Bahçemiz de babamdan yadigar kalan ıhlamur ağacım yirmi beş yıldır çiçek açıp ürün vermese de ben onu yine çok seviyorum. ‘’Dostlar kes o kısır ıhlamuru’’ deseler de ne elim ne dilim varıyor kesmeye. O da alabildiğince büyüyür da büyüyor işte . Yaz gecelerinde çiçeklerinin kokusunu alamasam da dost sıcaklığını hissediyorum altında oturup gecenin nemli serinliğini duyumsadıkça. Kimi kez sabahlara değin derdimi, düşüncemi paylaşıyorum, kimi kez kalın gövdesine sırtımı dayayıp anılarımı tazeliyorum. Babam küçücük bir fidan olarak getirmişti, birlikte dikmiştik. Çok bekledi çiçek açar diye, olmadı, çiçeklerini göremedi. Şimdi ben bekler oldum çiçeklenmesini. Gerçi o kadar büyüdü ki, artık çiçekte açsa ulaşılabilecek gibi değil dallarına. Belki de beklemek ve özlemek, çiçeklerini kaynatıp suyunu içmekten daha fazla mutluluk veriyordur bana.

Ahmet Rodopman