[MeyveliTepe]

Epeydir yazmıyoruz ancak Fukushima ile ilgili haberler gelmeye devam ediyor. Endişe ile izliyoruz.

Santraldeki sızıntı durdurulamıyor. Aylarca durdurulamıyacağı açıklandı. Şu ana kadar dahi toprak, su ve deniz kirlendi. Hava yoluyla etraftaki topraklara yerleşti. 80 km yarıçaptaki bölgenin 50-100 yıl boyunca kapatılması konuşuluyor. İnsanlar su içemez, bir şey yiyemez hale geldi. Kirlenmenin etkileri ve yayılımı henüz bilinmiyor. Yiyecek zincirindeki yayılma git gide genişliyor. Hatta, santral çevresinde erişilemeyen, radyasyon sebebiyle mahsur kalan insanların varlığından söz ediliyor.

Felaketi durdurabilmek için gösterilen çabalar çoktan prosedür dışı. Birinin aklına geliyor, şöyle yapsak durdururmuyuz diye, yapıyorlar ama durmuyor. Ertesi gün başka bir şey deniyorlar.

Bunu neden söylüyorum. Determinist prosedürler her şeyi önceden görmeyi ve buna göre yapılacakları belirlemeyi esas alır. Bu yüzden nükleer santrallerin prosedürleri çok ağırdır. (gördüğüm bir tanesinde 20bin+ prosedür olduğunu yazmıştım daha önce). Eminim Japonlarınki de öyleydi. Oysa doğanın insan deterministliğiyle alakası yoktur. Prosedür yazmışlar, ona göre felaket yaratayım demez, kendi kafasına göre davranır.

Bir dostumuz, blogdaki yazımıza şöyle bir yorum bırakmıştı:

"Bir sistem tasarlanirken iki turlu yaklasilabilir:
1. fail-safe (olasi bir cokusu onlemeye calisan bir sistem)
2. safe-fail (cokusten kolayca ayaga kalkabilecek bir sistem)
Dogada sistemler, organizmalar safe-fail'dir, sistemlerin illaki cokecegi kabul edilir ama tahribatin etkilerinden kolayca ayaga kalkabilecek sekilde evrilir. Mesela ayagi kopan bir orumcek, kuyrugu kopan bir kertenkele hayatina devam edebilir. Ama insan yapisi sistemlerde nedense enerji olasi felaketleri onlemek icin harcanir. Ben doganin yaklasiminin hayatta kalma acisindan daha dogru oldugunu dusunuyorum.
Bugun konusuluyordu, eger tsunami sirasinda gelen dalgalar icin yapilan duvar 1.2 m daha yuksek olsaymis bu felaket onlenebilirmis. Bir sonraki tsunaminin 1.3 m'lik dalgalar yaratmayacaginin garantisi nedir?
Kisaca demem o ki, onceligimiz safe fail sistemler yaratmak olmali, eger yaratamiyorsak o sistemi insa etmemeliyiz. Bir nukleer santralin safe fail seklinde insaat edilebilecegine dair inancim ise pek zayif."


Bu yorum aradaki farkı çok güzel açıklıyor. Her türlü tedbiri alacağız diye böyle bir şey yapılamaz, çünkü eninde sonunda bu tedbirler bir şekilde, er ya da geç işe yaramayacaktır. Çünkü doğanın kanunlarına aykırı.


Yorumda ifade edildiği gibi, felaket gerçekleştiğinde kimse zarar görmeden, en azından etrafa ve nesillere sirayet etmeden kolayca sıyrılabilmenin bir yolu olursa doğa ile uyumlu bir sistem tasarımı yapılmış olur ki, içinde radyasyon olan bir şeyde bu söz konusu değil. Onun için de bu konunun grisi yok, siyah ve beyaz kadar net.