Fosfat (PO4) Giderimi
Atıksu arıtma tesislerinde fosfat kimyasal (demir ve alüm tuzları kullanılarak) veya biyolojik yollarla giderilir. Kimyasal yönteme önceki bölümlerde değinilmişti.
Fosfat giderimi için kullanılan bütün biyoteknolojik yöntemlerde
anaerobik ve aerobik kademeler kullanılır. Anaerobik şartlarda serbest bırakılan fosfor, aerobik ortamda hücre içine alınır.
Anaerobik/Oksik (A/O) proses
A/O prosesi, klasik aktif çamur prosesinin modifiye bir şeklidir. Klasik aktif çamur havuzundan önce bir anaerobik tank (bekleme zamanı 0.5-1 saat) kullanılması ile oluşturulmuştur.
Anaerobik şartlarda fosfat
hidroliz sonucunda serbest bırakılır. Bu yolla oluşturulan enerji ortamdan organik madde (BOİ) almak için kullanılır. Aerobik ortamda ise, çözünmüş fosfat bakteriler tarafından alınarak fosfatlar sentezlenir ve bu işlem için gerekli enerji organik maddelerin oksitlenmesinden sağlanır.
Sistemin performansının yüksek olması için
çamur yaşının düşük ve organik madde konsantrasyonunun yüksek olması gerekmektedir.
UCT (University of Capetown) Prosesi
UCT prosesi
anaerobik, anoksik ve aerobik tanklar içerir. Ayrıca, sistem sonunda birde çökeltme tankı mevcuttur. Anaerobik tankta, kesin anaerobik koşulların olması için, çamur çökeltme tankından direk olarak anaerobik tanka verilmez ve önce anoksik tanka verilerek nitratın giderilmesi sağlanır.
PhoStrip Prosesi
PhoStrip prosesi bir sidestream prosesidir. Burada fosfat biyolojik ve kimyasal olarak giderilir. Bu proseste geri devir çamuru anaerobik fosfat bırakıcı denen bir anaerobik tanka alınır. Bu tankta çamurdan fosfat salınır ve fosfor açısından zengin olan üst durusu kirec ile muamele edilerek, fosfat kimyasal olarak çöktürülür. Anaerobik tankta bekletme zamanı genellikle 5-20 saattir. PhoStrip prosesinde fosfat aerobik tankta bakteriler tarafından hücre icine alınır. Bunun icin aerobik tankta oksijen konsantrasyonu 2 mg/L nin üzerinde olmalıdır. PhoStrip prosesi ile düşük (12-15) BOİ5/P oranlarında bile yüksek fosfat giderimi mümkün olup fosfat konsantrasyonu genellikle <1 mg/L’dir.
A2/O Prosesi
Bu proseste hem fosfat hem de azot giderimi mümkündür.
Not: Son 4 mesajdaki yazıların hazırlanmasında Harran Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkan Şahinkaya'nın Çevre Mikrobiyolojisi ders notları (Gabriel Bitton'un Wastewater Microbiology kitabından bire bir çevrilmiş.) ve Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. İzzet ÖZTÜRK, Dr. Hacer TİMUR ve Dr. Ufuk KOŞKAN'ın ATIKSU ARITIMININ ESASLARI kitaplarından yararlanılmıştır.