Alıntı:
Orijinal Mesaj Sahibi Dogasever
Sn Epsody
Bence soruyu biraz daha açık biçimde sormanızda fayda var. Bitkinin besin maddelerini köklerinden nasıl bünyesine aldığını yukarda Sayın Emre bir yere kadar açıklamıştı. (Ozmotik basınç vb.). Somut şekilde gözlemlemekten kastınız nedir? Toprağı açıp köküne bakarak mı? Yoksa kökü mikroskop altında inceleyerek mi? Soruyu lütfen tam spesifik olarak sorunuz? Şu anda bence soru çok geniş. Biraz daraltabilir misiniz? |
Köklerdeki ozmoz olayını ilk keşfedenin adı verilen Turgor olayını; henüz odunlaşmamış gövdesi olan bir bitkinin gövdesini demir tel gibi esnemeyen bir cisimle sıktığınızda gövdede şişme gözlenir. Şişen bölge toprak yönünde değil üst kısımda oluşur. Açıklaması ise köklerden yukarı basılan suyun gövdenin merkezinden gidip, yüzeye yakın yani kabuğa yakın bölgeden aşağı dolaşım sistemlerinin olması.
Geri dönemeyen suyun basıncı ile sıkılan bölgenin üst tarafı şişer.
Ben bunu 11-12 yaşımda öğrenmiştim. Bilgi şimdi değişmiş ya da yeni teknolojiler ile ölçümler yapılıp daha gelişmiş olabilir.
Köklerdeki ozmotik basınç olayı ise; bir membran ile ayrılmış yoğunluğu farklı sıvılarda yoğun sıvıdan daha az yoğun sıvıya membran moleküler boşluklarından sıvı geçişidir. Membrandan geçebilen maddelerin molekül büyüklükleri membranın moleküler boşluklarına bağlıdır.
Bizim derimiz de bir membrandır yani zar. Kanımız ve lenf sıvılarımızın yoğunluğu deniz suyundan dahi fazladır. ellerimiz suda uzun süre kaldığında buruşur. Nedeni sıvı kaybı ve dolaşım sistemimizin kılcal damarlar bulunan bu bölgelere kayıp hızında pompalama yapamaması. Derimiz de esnek olduğundan hacmi küçülülerek atmosfer basıncı ile buruşur. Bunun adı da çamaşırcı kadın eli.
Topraktaki suda mineraller eriyik durumunda ve dolayısı ile kök sıvısından yoğundur. Selüloz içeren hücreleri nedeniyle kök memranı bizim parmaklarımız kadar esnek değildir. Topraktan köklere geçen sıvı köklerin içerisinde basıncın yükselmesine neden olur. Köklerin (parmaklarımızın tersine) hacım büyümesi sert yapıları nedeniyle gerçekleşmediğinden aynı hacımda daha fazla madde basıncın artmasını sağlar. Ve bu eriyikler belli bir düzeye kadar yükseklir. Bırakın sekoyanın tepesine ulaşması kayısı ağacının yapraklarına ulaşabilecek basıç oluşmaz aslında. Turgor olayı yüksek bitkilerin dolaşım sisteminde yardımcı sistemdir. 20 metrelik bir ağacın tepesine kök basıncı ile suyun yükselmesi için 2 bar kök basıncı gerekli. Reverse osmos su arıtma sistemleri 60-70 bar basınç farkı ile çalışır fakat bu insana ait bir teknoloji ve gerekli enerji de yine insanın ürettiği elektrik ile sağlanır.
Bitki sıvısının yukarılara, tepelere çıkmasını sağlayan sistem sadece turgor olayı değildir.
Ağaçlarda dolaşım sistemi nasıl çalışır?