Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral, Özel, Mikrobiyal ve Enzim İçerikli
Organik Gübreler ile Toprak Düzenleyicilerin Üretimi, İthalatı, İhracatı, Piyasaya Arzı
ve Denetimine Dair Yönetmelik Kaynak :
http://www.tarim.gov.tr/Files/Files/...n_organik1.pdf
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bitkisel üretimde verimliliğin artırılması, toprakların fiziksel ve kimyasal yapısının
iyileştirilmesi, insan sağlığının korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla, Organik, Organomineral,
Özel, Mikrobiyal ve Enzim İçerikli Organik Gübreler ile Toprak Düzenleyicilerinin kullanımını yaygınlaştırmak,
tanımlamak, bunlara ait analiz metotlarını belirlemek ve bu ürünlerin ithali, ihracı, üretimi, piyasaya arzı ile kayıt
edilmesine ilişkin uyulması gereken usul ve esaslar ile bu usul ve esaslara uyulmaması halinde uygulanacak olan
yaptırımları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik, bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartları karşılayan ürünleri kapsar.
Ayrıca bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartlara uygun olarak üretilen veya ithal edilen gübrelerin organik
tarımda kullanılıp kullanılamayacağı "Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik"
hükümlerine göre belirlenir.
Hukuki Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri
Hakkındaki 441 sayılı Kanun Hükmündeki Kararname hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen ;
a- Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b- TÜGEM: Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü,
c- KKGM: Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,
d- TSE: Türk Standartları Enstitüsünü,
e- İl Müdürlüğü: Bakanlık il müdürlüklerini,
f- Yetkili Kurul: Bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartlara uygun olarak üretilen/üretilecek gübreler
için TÜGEM’e müracaatta bulunan firma taleplerini değerlendirmek üzere; Bakanlık koordinatörlüğünde, ilgili
TÜGEM Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında, ilgili Daire Başkanı ve Şube Müdürü, KKGM’den ilgili Daire
Başkanı, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı
Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Çevre ve
Orman Bakanlığına bağlı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara Etlik Merkez Veteriner Kontrol Araştırma
Enstitüsü ve TSE’den birer kişinin katılımı ile oluşturulan kurulu,
g- Analiz Kuruluşları: Bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen şartlara uygun olarak üretilerek veya ithal
edilerek piyasaya arz edilen ürünlere ait piyasa ve şikayet denetimlerinde alınacak numunelerin analiz ve
deneyleri, Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 16 ncı Maddesi hükmüne göre her yıl Bakanlıkça
yayımlanan Tebliğde belirtilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait laboratuarları,
h- Referans Kuruluşları: Analiz kuruluşları tarafından yapılan analizlere itiraz edilmesi halinde, hakem
kuruluş olarak görev yapacak laboratuarlar; KKGM’ne bağlı Ankara Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Sağlık
Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ile Türk Standartları Enstitüsü laboratuarlarını,
ı- Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu: Bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen şartları karşılayan ve ithal
edilerek piyasaya arz edilecek ürünleri, gümrük girişlerinde Bakanlık adına uygunluk değerlendirmesine tabi
tutan TSE’ yi,
j- Ağır Metal: Bakır (Cu), Kadmiyum (Cd), Nikel (Ni), Kurşun (Pb), Çinko (Zn), Civa (Hg) ve Krom
(Cr) gibi ağır metaller toprağa verildiğinde uzun süre topraktaki mevcudiyetini koruyan, insan ve hayvan
bünyesinde birikim yapmak sureti ile sağlığı olumsuz yönde etkileyerek çevre kirliliğine neden olan elementleri,
k- Organik Azot: Kimyasal yöntemlerle üretilen organik azot dışında, bitkisel veya hayvansal menşeli
ürünlerden oluşan veya mineralizasyon prosesine tabi tutulmadan direkt olarak bu ürünlerden türeyen azotu,
l- Organik Madde: Hayvansal ve bitkisel orijinli gübrelerde biyolojik kaynaklı organik karbonu, toprak
düzenleyicilerde ise doğasından kaynaklanan yapıyı,
m- Organik Gübre: Bitki besin maddelerini bünyesinde organik bileşikler halinde bulunduran, asıl amacı
toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını düzelterek bitki besin maddelerinin alımını kolaylaştıran, canlılara ait
(bitki, hayvan
vb) atıklardan veya yan ürünlerinden hazırlanan ürünleri,
n- Organomineral Gübreler: Bir veya birden fazla organik ürünün bir veya birden fazla tekli, kompoze,
ikincil veya mikro bitki besin maddeli kimyevi gübreler ile reaksiyonu veya karışımı ile elde edilen gübreleri,
o- Özel Gübreler: Kimyevi gübrelerin fosil esaslı organik materyallerle kaplanması veya karışımı sonucu
elde edilen gübreler, vinas ve sıvı deniz yosununu,
p- Toprak Düzenleyiciler: Asıl amacı toprağın fiziksel veya kimyasal yapısını iyileştirmek olan organik,
mineral veya organomineral formdaki materyalleri,
r- Mikrobiyal Gübre: Bitki için gerekli olan bitki besin elementlerinin topraktan alınmasında rol oynayan
canlı mikroorganizmaların tarımsal üretimde kullanılmak üzere hazırlanan ticari formülasyonlarını,
s- Enzim İçeren Organik Gübreler: Bitki hücre duvarlarında bulunan proteinleri, yağları, nişastaları,
selülozları v.b parçalayarak bitki tarafından alınmasını kolaylaştıran ürünleri,
t- Bitki Besin Maddesi (BBM): Bitkilerin beslenmesi için gerekli olan azot, fosfor ve potasyum gibi
birincil, kalsiyum, magnezyum, kükürt ve sodyum gibi ikincil, demir, çinko, bakır, mangan, bor, molibden ve
kobalt gibi mikro bitki besin maddelerini,
u- MPN (most probable number): En muhtemel sayıyı (EMS),
v- cfu/ml (colony forming units/ml): Mililitrede koloni oluşturan hücre sayısını,
y- Simbiyotik: Simbiyotik ortak yaşamda karşılıklı fayda sağlanan beraberliği,
z- Asimbiyotik: Simbiyotik olmayan beraberliği,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Esaslar
Ağır Metal Sınırları
Madde 5 — Çevre, insan ve hayvan sağlığını korumak amacı ile bu Yönetmelikte ifade edilen organik
muhtevadaki ağır metal oranları kuru maddede mg/kg (ppm) cinsinden aşağıdaki değerleri geçemez.
Kadmiyum (Cd) : 3
Bakır (Cu) : 450
Nikel (Ni) : 120
Kurşun (Pb) : 150
Çinko (Zn) : 1100
Civa (Hg) : 5
Krom (Cr) : 270
Yukarıda belirtilmeyen ve zararlı olabileceği bilimsel verilerle sonradan ortaya konan ağır metaller için
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak kodeks alimentarius
kriterlerine uyulur.
Sağlık Parametreleri
Madde 6 — Hayvansal orijinli hammaddeler kullanılarak elde edilen organik gübrelerdeki zararlı
mikroorganizma seviyeleri aşağıdaki değerleri geçemez.
Dışkı mikrobu : 1.0x103 hücre/g
Toplam bakteri (Anaerop, Mikroaerofil) : 1.0x103 hücre/g
Toplam aerobik mikroorganizmaları : Yok (5cfu/ml)
Enterobactericea grubu bakteriler : <3cfu/ml
Toplam laktoz pozitif bakteriler : <1cfu/ml
Escherichia coli : Yok
Clostridium spp : <2cfu/ml
Salmonella spp : Yok
Mycobacterium spp : Yok
Staphylococcus aureus : Yok
Bacillus anthracis : Yok
Bacillus cereus : Yok
Toplam flaman fungus ve mayalar : <3cfu/ml
Hayvansal orijinli organik gübrelerin mikrobiyolojik içerikleri analiz edilerek, potansiyel risk taşıyan
mikroorganizmaların seviyeleri belgelenecektir.
Yukarıda belirtilmeyen ve zararlı olabileceği bilimsel verilerle
bilahare ortaya konan mikroorganizmalar ve seviyeleri için Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak kodeks alimentarius kriterlerine uyulur. Ayrıca hayvansal orijinli organik
gübrelerin üretiminde kullanılan hammaddelerde ve mamul ürünlerde kurşun ve kalay bulunamaz. Bu durum
kimyasal analizler ile belgelenir.
İthalatçı firmaların ithal edilerek piyasaya arz edecekleri hayvansal orijinli organik gübrelerin "BSE’ den
ve ihbarı mecburi salgın, bulaşıcı ve paraziter hayvan hastalıklarından" ari olduğuna dair onaylı belgeyi,
ihracatçı ülkenin yetkili makamlarından temin ederek TÜGEM’ e vermek zorundadırlar.
Mikrobiyolojik Parametre
Madde 7 — Organik gübreler herhangi bir zararlı mikroorganizma içermemeli ve bu durum
mikrobiyolojik analizlerle belgelenmelidir. Hayvansal orijinli organik gübrelerde mikrobiyolojik analizler
yapılırken 6’ncı maddedeki parametreler esas alınmalıdır.
Organik ve mikrobiyal gübrelerde simbiyotik (Rizobium spp.) ve zararlı olmayan asimbiyotik (serbest
yaşayan bakteriler, mavi yeşil algler, mikoriza mantarları vb.) bulunabilir. Üretilerek veya ithal edilerek piyasaya
arz edilen ürünün içeriğindeki mikroorganizmaların cinsleri ve miktarları beyan edilmelidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Üretim
Üretim İzni
Madde 8 — Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünleri üretmek isteyen firma üretim izni
alabilmek için, bir dilekçe ekinde aşağıda belirtilen belgelerle TÜGEM’ e müracaat eder.
a) Ayrıntılı Üretim Prosesi: Gizliliği muhafaza edilmek kaydıyla, üretim metotları, kullanılan
hammaddeler ve üretimde yapılan fiziksel, kimyasal ve ısıl işlemler ile varsa mikrobiyal katkılar ayrıntılarıyla
belirtilecektir.
b) Sanayi ve/veya Ticaret Odasınca düzenlenen kapasite raporu. Sanayi ve/veya Ticaret Odasınca
kapasite raporunun düzenlenememesi halinde ilgili il müdürlüğünün uygun görüşü.
c) Gayri sıhhi müessese açılma ruhsatı veya ÇED olumlu raporu. Sağlık Bakanlığı, Mülki İdare Amirliği
veya Belediye Başkanlıklarınca düzenlenen GSM belgesi, bu belgenin alınamadığı Organize Sanayi
Bölgelerinde bulunan işyerleri için ise Organize Sanayi Bölgelerinin yönetim birimlerince verilen belge veya
Çevre ve Orman Bakanlığınca düzenlenen ÇED olumlu raporu.
d) Deneme Raporları: Varsa, ürünün verimlilik denemeleri için yapılmış çalışmalar, testler ve uygulama
süresince edinilen deneyimler ile bunları yapan kuruluş hakkında bilgi verilecektir. Eğer denemelerin sonuçları
yayınlanmış ise bu yayının bir örneği müracaat formuna eklenir. Genel kural olarak ürünün verimli ve doğru
kullanım süresi, uygulama dozları, tarımsal işlemlerin belirtilmesi ve başarılı olmuş tarımsal denemelere uygun
olarak belirlenmiş toprak işleme yöntemleri de belirtilir.
Yönetmelik ve eklerinde verilen şartlara uygun olarak üretilen/üretilecek ürünlere ait belgeler
değerlendirilmek üzere Yetkili Kurul’a sunulur. Yetkili Kurul’ca düzenlenecek rapora istinaden TÜGEM
tarafından üretim izni verilir.