Ağaköy'ün ağalığı 'Deveci armudu'ndan
Bursa'daki Ağaköy, gerçekten 'ağa' köy! Çok zengin. 140 haneli köyde 140 otomobil, 200 civarında traktör var. Ağaköy'ün geliri 'deveci armudu'ndan. Köy kooperatifinin soğuk hava depoları, kamyonları, minibüsü, marketi var. Arabistan'a bile armut ihracatı yapmış. Köyden göç yok, genç evlilerin en fazla iki çocuğu var. Bursa Ovası'nın bu en zengin köyünün ekonomisi Deveci armudu etrafında dönüyor. Çok verimli, lezzetli, sulu bir armut. Tanesi 300 gram ağırlığında ama bir kiloya kadar çıktığı bile oluyor
140 haneli bir köy. 140 otomobil, 200 civarında traktör var. Kadastrolu arazisi 2 bin 800 dönüm. Zaman içinde çevre köylerden satın aldıkları ile 3 bin 500 dönüme çıkarmışlar. Göç eden yok. Genç evlilerde iki çocuktan fazla olan yok. 15 yıldır hiç bir polisiye olay olmamış. Evlerin yüzde 30'u kaloriferli, yüzde 70'inde güneş enerjisi kullanılıyor. Her evde içme suyu ve kanalizasyon var. 20 üniversite mezunu, 70 lise mezunu var. Halen 100 çocuk il ve ilçe merkezinde okuyor... Bereketli Bursa Ovası'nın en zengin köyü, adı bu zenginliğini vurguluyor; Ağaköy!
Bu zenginliği nereden geliyor dersiniz? En başta armuttan! Ağaköy, aslında armudun ağası! Ağaköy'ün 'deveci armudu' meşhur. Bu cins armut, Türkiye'ye 35 - 40 yıl kadar önce, Samsunlu girişimci Lütfü Deveci tarafından geliştirilmiş. 'Deveci armudu' adı da Lütfi Deveci'den kalma.
Görüntüsü, iriliği ve lezzeti ile tüm diğer armut çeşitlerinden farklı. Lezzetli ve çok sulu bir armut. İrice, tanesinin ortalama ağırlığı 200 - 350 gram. Bugüne kadar rastlanan en irisi, 2 kilo 867 gram olarak literatüre girmiş. Ağaköy bahçelerinde bir kiloya kadar Deveci armudu yetişiyor.
Her yerde yetişmiyor
Çok da verimli. Yetişkin bir santa - maria ağacı, yılda 200 - 300 kilo armut verirken, Deveci ağacı 350 - 400 kiloya kadar çıkabiliyor. Bir dönüm araziye 40 Deveci armudu dikiliyor. Yetişkin bir bahçeden ağaç başına 150 kilodan dönüme 6 ton armut alınıyor.
Deveci, maalesef her yerde yetişmiyor, yetişse de belirgin özelliklerini ortaya çıkaramıyor. Deveci armudu bahçelerinde en iyi sonuçlar, Samsun ve Bursa ovalarında alınıyor. Ekim ayında hasat ediliyor ve yedi ay depolama ömrü olduğu için çok makbul sayılıyor. Bahçede dalında, sebze - meyve hal'inde veya manav reyonunda her zaman için en yüksek fiyatla satılan bir armut çeşidi. İstanbul İncirli semtinde Snoppy marketteki Frenk armudu 1 milyon 750 bin lira, Ankara armudu 1 milyon 950 bin lira, Deveci armudu 3 milyon 250 bin lira. Bu yıl Deveci armudunun kilosu 700 - 800 bin lira idi. Yani bir dönüm deveci armudu bu yıl ortalama 4 - 5 milyar liraya satıldı.
Süleyman Metin getirmiş
Deveci armudunu Ağaköy'e 30 - 35 yıl kadar önce, köy halkından Süleyman Metin getirip dikmiş. Ağaköy'de yeni bir dönem başlamış. O tarihe kadar şeftali, kiraz, elma, erik, ayva gibi meyve bahçelerine sahip olarak meyvecilikte, fidancılıkta uzmanlaşan Ağaköy'ün uyanık ve çalışkan halkı, bu yeni armut çeşidinin özelliklerini kavrayıp dört elle işe koyulmuş. Sebze ve hayvan yetiştiriciliğini bırakmış, meyvecilikte, özellikle armutta uzmanlaşmış.
Ağaköy armudu Arabistan'da
Ağaköy, armut işini epey ilerletmiş. 1970'li yıllarda Suudi Arabistan'a ihracat yapmış. Köyde armut yüklenen TIR'lar Arabistan'a armut taşımışlar. Ağaköy'ün ihracatçılığını Körfez Savaşı bitirmiş. Armut taşıyan TIR'ları sınır kapılarında takılmış kalmış.
Bursa merkeze 13 kilometre mesafede olan Ağaköy, diğer tüm ova köyleri gibi, her türlü sebze ve meyvenin yetiştiği verimli ve sulak bir araziye sahip. Ama Ağaköy'ün diğer köylerden farkı şu; birleşmesini bilmiş.
1930'lu yıllarda Bursa Ovası ıslah edilip sulama kanalları yapılınca Ağaköy, ilk atılımını yapmış ve 1940'lı yıllarda hububatın yanı sıra sebze - meyve yetiştirmeye başlamış. 1950'li yıllarda sebzeden, meyveden para kazanmaya başlamış. 1958 yılında 'Ağaköy Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ni kurmuş. 1960'lı yılları çok bereketli geçirmiş. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük tüketim merkezlerine yakınlık avantajını da kullanarak, kooperatif aracılığıyla ürününü kolay pazarlamış.
İki soğuk hava deposu yapmışlar
Ağaköylüler, 1976 yılında temelini attıkları soğuk hava deposunun inşaatını 1977 yılında bitirmişler. Yetiştirdikleri meyveyi, sebzeyi dalından topladığı gün satmak zorunda değiller. Ürünü soğuk depoda saklayarak, en uygun zamanı bekleyebiliyorlar. 1997 yılında ikinci soğuk hava deposunu inşa etmişler. Bugün toplam 4 bin 200 tonluk iki soğuk hava deposu bulunuyor.
1994 yılından beri Ağaköy Kalkınma Kooperatifi'nin başkanlığını yapan Uludağ Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü'nden mezun Rıdvan Özdemir'in çalışmalar hakkında verdiği bilgi şöyle:
"Bütün bu işleri devlet yardımı ile yaptık. Bakanlık ve Tarım il Müdürlüğü her zaman yanımızda oldu. Devleti hiç istismar etmedik. Devletden aldığımız 5 lirayı 15 lira yaparak devletin 5 lirasını ödedik. 10 lira da bize kaldı. Türkiye'deki fukaralığın sorumlusu devlet değil. Halkımız isabetli yönetici seçmiyor. Devlete 12 yıl vadeli, 600 milyar lira borcumuz var. Geçen yıl 22 milyar lira ödedik. Bu yıl 100 milyar lira ödeyeceğiz. 140 haneli köyden 220 kişi kooperatife ortak. 1994 yılından beri yeni ortak kabul etmiyoruz. Ancak 2002 yılında 25 yeni ortak aldık. Bunlar adam başı 500 milyon lira ödeyerek ortak oldular. Ortak başına
5 milyar liralık mal varlığımız var. Ortaklarımızın sandığını, sepetini, mazotunu, ipini, ilacını biz temin ederiz. Daimi personel sayımız 23 kişi."
Ağaköy'de bakkal yok. Çünü tüm köy halkı kooperatife bağlı marketden alışveriş yapıyor. 3 personelin çalıştığı Ağaköy Kalkınma Kooperatifi Marketi sabah 7 den gece 21'e kadar çalışarak köyün tüm ihtiyaçlarını karşılıyor.
Ağaköy Kooperatifi, 31 kişilik minibüsü ile Ağaköy - Bursa arasında ulaşımı sağlıyor ve öğrencileri okula götürüyor. Kooperatif yine kendi malı olan iki kamyonla köyün tüm nakliye işlerini yapıyor.
Kooperatifin yaptığı işler bununla da kalmıyor. Ağaköy Kooperatifi Spor Kulübü'nde 140 genç spor yapıyor. Ağaköy Spor Kulübü, Bursa 1. Amatör 1. Küme'de futbol oynuyor. Kulübün tüm masraflarını kooperatif karşılıyor. Ağaköy Avcılık Atıcılık Kulübü'de yine kooperatife bağlı olarak faaliyet gösteriyor. Avcılık ve Atıcılık Kulübü, yarışmalarda kazandığı madalya ve kupalarla duvarlarını süslüyor. Ağaköy'ün tarım ilacı ihtiyacını yine kooperatif karşılıyor. Tarım ilacı bayiliği alan kooperatif, görevli ziraat mühendisi yönetiminde hem Ağaköy'ün hem de komşu köylerin tarım ilacı ihtiyacını piyasadan daha ucuz fiyatlarla karşılıyor ve onlara danışmanlık yapıyor.
Kaynak:
Milliyet Gazetesi