Türkiye'de 1998 yılında yaklaşık 2 bin olan hipermarket ve süpermarket sayısı geçtiğimiz yılın sonunda 6 bine ulaştı. Perakende pazarındaki payları ise geçtiğimiz yılın son ayma göre 13 yıllık bir dönemde yüzde 10'dan yüzde 60'a çıktı.
Öncülüğünü bakkalların yaptığı küçük esnaf ise büyük marketlerin faaliyetlerinin Türkiye'de gelişmiş ülkelerin aksine düzenlenmemesinin haksız rekabete neden olduğunu Beş yıldır çıkması beklenen Büyük Marketler Yasası da özellikle Avrupa'daki örnekleri dikkate alarak küçük esnafı faaliyet göstermekte zorlayan bu durumu kontrol altına almayı hedefliyordu.
Meclis'ten geçmesi halinde yasa, il ve ilçe merkezlerinde 5 bin metrekareden büyük mağaza açılmasını engelleyecek.
Avrupa'da büyük marketler hatfada bir gün kapalı tutuluyor. Şehir merkezlerinde yenilerinin inşasına yasalar çıkarılak engel olunuyor
engelleyecek. 400 metrekareden büyük olanların kuruşunu da izne bağlayacak. Çalışma saatleri de düzene sokulacak. Haftada bir gün kapalılık şartı getirilecek.
Haftada bir gün kapalı hipermarket, Avrupa'da da üzerinde önemli durulan bir konu. italya, Norveç, Almanya, Avusturya, Hollanda, Belçika, Danimarka, Yunanistan ve Fransa'da hipermarketlerin pazaları çalışması yasak. İspanya'da ise yılda sekiz gün kapalı olmaları gerekiyor.
Avrupa'da 80'li yıllardan itibaren faaliyetleri kontrol altına alınan hipermarketlerin ülke örnekleri şöyle:
ALMANYA
Cumartesi öğlen kapatıyor Küçüklere eşit hak verildi
■ Şehir merkezlerinde yeni hipermarket açılması yasak.
■ Merkezlerde mevcut olanlar ayda bir cumartesi hariç, cumartesileri
kapalı olmalılar
■ Hipermarketler şehir merkezinde pazarları tamamen kapalı.
■ Yeniler şse şehir merkezinden uzakta açılmak zorunda.
ABD
Küçüklere eşit hak verildi
■ Üreticinin fiyat farkı uygulaması yasak. Küçük alıcı ile büyük alıcı arasında fiyatta indirim yapmak yasak. Böylelikle küçük esnafın da tüketiciye büyük marketlerle aynı fiyat seviyesinden ürün sunması sağlanıyor.
■ Tüketiciye malın önceden ne kadar satılacağının uzun vadeli belirlenmesi de yasak.
İTALYA
Kepenkler akşam 9'da indiriliyor
■ Belediyeler, bir bölgedeki satış ağlarını hem küçük hem de büyük perakendeciye göre planlamak zorunda. Böylelikle iki kesim arasında denge gözetiliyor.
■ Büyük şirket depoları hariç büyüklüğü 1500 metrekarenin üstündeki toptan ve perakende mal satacak işletmelerin açılabileceği yerler önceden belirleniyor.
■ 400 metrekareden büyük alışveriş merkezleri ve hipermarketler sabah 9 ve akşam 20 arasında açık kalabiliyor. Bazı şehirlerde akşam 21'e kadar izin verilirken, pazarları ise çalışmaları yasak.
FRANSA
Özel komisyon izin veriyor
■Bir bölgelede hipermarket açılmak istendiğinde özel komisyon kuruluyor, işletmenin küçük perakendeciye, trafiğe ve talebe etkisine göre izin veriyor.
■ Komisyon uygulamasına 1995 yılında geçildi. O tarihten bu yana ülkede yeni bir büyük hipermarket açılmadı.
■ 1997 yılında ürünlerin imalatçının fatura ettiğinin altında bir fiyatla zararına satışı yasaklandı.
■ 300 metrekareden küçüklerin de açılışı yine komisyon iznine bağlı.
haberturk.com