Güler Hanım, isterseniz önce kavramları tanımlayalım.
Güncel Türkçe Sözlük'te:
Ocak
1 . Ateş yakmaya yarayan, pişirme, ısıtma, ısınma vb. amaçlarla kullanılan yer.
2 . Şömine.
3 . Isı vererek üzerine veya içine konulan maddeleri ısıtan, pişiren, kaynatan, eriten araç veya alet.
Tandır
(isim Arapça)
1 . Yere çukur kazılarak yapılan bir tür fırın.
2 . Bazı yerlerde, kışın ayakları ısıtmak amacıyla alçak bir masanın altına mangal konulup üstüne yorgan örtülerek yapılan düzen.
Fırın
(isim Rumca)
1 . İçinde genellikle odun yanan, her yanda aynı derecede ısı oluşturarak ekmek, pasta vb. pişirmeye yarayan, tavanı tonoz biçiminde, önünde tek açıklık bulunan ocak:
"Pastacı fırını."- .
2 . sıfat Bu ocakta pişirilmiş.
3 . Ekmek, pasta vb.nin pişirildiği ve satıldığı dükkân.
4 . Elektrik, tüp gaz ve doğal gazla çalışan, yiyecekleri pişirmeye veya ısıtmaya yarayan alet:
"Elektrik fırını."- .
5 . Bir maddenin fiziksel veya kimyasal değişime uğratılması amacıyla içinde ısıtıldığı araç.
Bu tanımlamalara göre, tandır, fırın, ocak biribrlerinin yerine kullanılabilir diye düşünüyorum. Değişik yerlerde kullanıldığını da gördüm.
Ancak, yerden yüksekte olana, yani sizin bahçede ve sayın Hosseda'nın resminde gözükene, genel olarak "fırın" denilmektedir. Ancak "tandır" denildiği de oluyor. Diğerinden ayırmak için, "ayaklı tandır" diyenler de var.
Akın Gülbaz "kuyu tandır" dediğine göre, burada konuşacağımız konu sınırlanmış bulunuyor. "Fırın" ya da "ayaklı tandır" gündemimizde değil. Ocak sözcüğü de gündemimize hiç girmedi. Diğerlerine göre daha geniş bir anlamı var gibi. Yukarıya almadığım bir çok anlamı var. Ona da hiç girmeyelim.
Alıntı:
|
Şimdi ekmek tandırı diyorsunuz. Bu ikisi farklı.
|
Sanıyorum, ekmek meselesi sizin kafanızı karıştırdı.
Kuyu tandırın ekmek pişirmekte kullanıldığı yerler çoktur.
Burada, ekmek iki ayrı usulde pişirilir.
1-Ekmek, tandırın ağzına kapatılan, topraktan ya da demirden yapılmış sac denilen aletin üzerinde, çevirilerek pişirilir.
2-Tandır yakılıp, kızdıktan sonra, pide kalınlığında açılan hamur tandırın iç yüzüne yapıştırılır. Ekmeğin bir yüzü yapıştığı kızgın duvardan diğer yüzü ise ateşten pişer. Pişince kaldırılır.
Arkadaşların bahsettiği tandır küpleri, bu ikinci usul için gereklidir. Ekmeğin yapışacağı yüzeyin düzgün ve parçalarının hamurla kalkmayacak şekilde, sağlam olması gerekir. Küp olmazsa olmaz mıdır? Hayır. Hazır bir küp kullanmak yerine tandırın iç yüzeyini, testici çamuru ile sıvayıp kuruduktan sonra tandırın yakılması suretiyle sıvanan çamurun pişmesi temin edilir. Böylece sağlam ve düzgün bir yüzey elde edilmiş olur. Tandırı bu şekilde yapanlar da çoktur. Hatta, daha çok bu yöntem kullanılır, diyebilirim.