|
yeni yetiştirmeye başlayan arkadaşlarla derlediğim bilgileri paylaşayım istedim
1- SAKSI AMARİLİSİ (Amaryllis vittata): Soğanın şekli orta büyüklükte yuvarlakçadır. Çiçekleri kokusuz, boru şeklinde, bir sap üzerinde 2-6 çiçeğin birleşmesinden meydana gelmiştir. Renkleri kırmızı, pembe ve ebruli olur. Serlerde ve evlerde yetiştirldiğine göre, ocak ayından hazirana kadar çiçeklenir. Soğanları eylül-ekim aylarında saksılara 5 cm. derinliğinde dikilir. İstediği toprak; funda-ince dere kumu ve eski çürümüş koyun gübresi karışımından meydana gelmiş harçlı topraktır. Soğuklar başlayana kadar soğan dikili saksılar bahçede bırakılır. Soğuklar başlar başlamaz seralara alınır. üretilmesi yavru soğan veya tohumla olur. Tohumla üretmek için, şubat veya mart aylarında tohumlar kasalara ekilir. Ekilen tohumlar sonbaharda fındık büyüklüğünde çiçek soğanları meydana getirirler. Ertesi yıl ilkbahar aylarında bu küçük soğanlar fincan saksılara dikilir. Bahçede bol güneş gören bir yere yerleştirilen saksılar sonbaharda biraz daha büyük saksılara alınır. Ancak ikinci yılda çiçek açabilir. Çoban çiçeği tazeliğini 10-15 gün kadar muhafaza eder. Çiçekler geçtikten sonra saksıların suyu kesilir. Yapraklar sarardıktan sonra soğanlar çıkarılarak dikim zamanına kadar saklanır. 2-TARLA AMARİLİSİ (Amaryllis belladonna): Soğanı iridir. Çiçekleri kokulu olup toz pembe rengindedir. Çiçek sapı çok uzundur. Ülkemizde Antalya, Mersin Adana ve Ege'nin kıyı bölgelerinde açıkta bahçelerde mükemmel yetişmektedir.
Anayurdu Güney Afrika’dır. İri soğanlı, çiçekleri büyük, trompet biçimli ve gösterişli
çiçeklerdir. Çiçeklerinin duruşu ve güzelliği için yetiştirilen saksı ve bahçe bitkisidir. Hippeastrum (Şövalye yıldızı)la görünüş itibari ile karıştırılır. Aralarındaki fark Amaryllis tohumlarının siyah renkli olmasıdır. Toprakaltı gövdesi soğanlıdır. Dikine bir sap üzerinde 3–4 adet parlak, pembe, tuğla-kırmızısı, turuncu, saloman kırmızısı ve beyaz renkli çiçekleri çok güzeldir. Yaprakları uzunca etli ve şerit şeklindedir. Çiçekleri 40–80 cm boyunda ve kalın etli saplıdır. Kesme çiçek olarak da kullanırlar. Vazo ömürleri 14 gündür. Amaryllis soğanları hem saksılara hem de doğrudan toprağa dikilebilirler. Kış başında soğanları iyi toprak harcı içeren saksılara dikilirler. Toprak yeteri kadar kumlu olmalı ve kolay drene edilip su tutmamalıdır. Drenaj saksı içersine konan çakıl taşları ile sağlanır. Soğanın 2/3’si toprağa gömülmeli, diğer kısım da açıkta kalmalıdır. Dikilen soğanlar güneşli pencere önüne konularak azar azar arttırılmak suretiyle sulama yapılmalıdır. Daha sonra iyi bir sulama gerekir. Çiçeklerin dik büyümesini sağlamak için saksının her gün kendi etrafında döndürülmesi gerekir. Bu dönemde gübre şerbeti vermek faydalı olur. Sıcaklar başladığında saksılar dışarıya alınır. Soğanlar ya saksıda bırakılır ya da toprağa gömülürler.
Üretimi Bütün Amaryllis’ler soğanla üretilir. Ancak tohumla da üretildikleri olur. Bu durumda çiçeklerin açması 4–5 yılı bulur. Soğanlar seralarda saksılara ya da açıkta mart ayında funda toprağına 30 cm ara ve 20 cm derinliğinde dikilirler. Sıcak günlerde sulanırken serin günlerde ise üzerleri kuru yaprak ile örtülür. Çiçek açtıktan sonra ara sıra yine sulama yapmak gerekir. Kışın ise soğanların üzerleri örtülerek korunur ve sulama yapılmaz. Mart ayına kadar bu şekilde tutulur. Mart ayından itibaren üzerleri açılırsa soğanlar tekrar yeşermeye başlar ve aynı saksıda 3 yıl kalabilir. Daha sonra saksısı değiştirilir. Ana soğanların yanına oluşan soğancıklar alınarak bolca gübreli topraklara dikilirler. 2–5 yıl çersinde çiçek verecek olgunluğa gelirler. Soğanları kışı geçirmek üzere kuru ve nemsiz kum içinde saklamak da mümkündür. 5
Ekolojik İstekleri Kumlu yapıdaki humuslu veya funda topraklarında iyi gelişme gösterirler. Dikim sırasında toprak derince işlendikten sonra bolca çiftlik gübresi verilir. Tekrar bellenerek tırmıklanır ve dikime hazır hâle getirilir. Suyu çok sevdiklerinden yaz ayları içinde özellikle çiçeklenme döneminde bol miktarda sulama yapılmalıdır. Kış aylarında ise soğuklardan zarar görmemesi için üzerlerine kaba gübre, saman veya yosun serilmelidir. Bahçelerin bordürlerinde sıra hâlinde kullanılırlar. Aynı zamanda çiğdem ve safran bitkileri ile de karışık olarak kullanılabilirler. Kesme çiçekçilikte çiçekçiler tarafından buket ve sepet yapımında da kullanılırlar.
Önemli Türleri Amaryllis vittata; Soğanının biçimi yuvarlakça, orta büyüklükte ve esmerimsi renklidir. Haziran ayında açan çiçekleri beyaz, açık pembe ve kırmızı renklidir. Çiçek sapı 40–50 cm uzunluğunda ve her sap üzerinde 2–6 adet çiçek yer alır.
Resim 1. 5: Amaryllis bitkisinin genel görünüşü
Kışı sert geçen yerlerde saksılarda, ılık geçen yerlerde ise bahçelerde yetiştirilir. Çiçek biçimi borazanımsı, tacın içi yeşil damarlı, bazen de üzeri koyu lekelidir.
Amaryllis purpurea; Soğanları büyük, yuvarlak ve esmer renklidir. Çiçek sapı uzun ve üzerinde 2–3 adet çiçek açar. Temmuz ayında açan çiçekleri koyu kırmızı renklidir.
Kışı ılıman geçen yerlerde, soğanları açıkta kalabilir. Üretimleri temmuzda ana soğan etrafında oluşan yavru soğanlarla olur.
Amaryllis belladona; Güney Afrika kökenli soğanlı bir bitkidir. Sonbaharda açan çiçekleri soluk pembe, beyazdan kırmızıya ya da purpurumsu pembe renge kadar değişir ve borazan biçimindedir. Çiçek sapı 60–75 cm uzunluğunda, gevşek salkım hâlinde ve sapın ucunda kümelenmiştir. Çiçeklenme döneminde yaprakları sürmez. Yaprak dökümünden sonra bitki tamamen kuruyabilir. Daha çok bir duvar dibinde ve kenar tarhlarında kullanılır. Değişik kültür formlarına ve farklı renkte çiçeklere sahiptirler. Üretimleri soğancık ya da tohum ile yapılır.
Değişik çeşitleri vardır;
.. “Elata”, en iyi çeşitlerden birisidir.
.. “Hathor”, çiçekleri saf beyaz ve boğaz kısmı sarı renklidir.
.. “Kewenensis”, en iyi çeşitlerden birisidir.
Bu çeşitler dışarıda iyi süzek topraklarda ve ev duvarları önünde iyi gelişme gösterirler. Durgun soğanlar yaz boyunca dikim tarhlarına 15 cm ara ile dikilirler. Eğer derin dikilirlerse kolay çiçek açmazlar. Soğanlar toprak içinde de bırakılabilirler. Fakat genellikle kışın lifler içinde korunmasında fayda vardır.
.. Amaryllis longifolia; Soğanı oval ve siyahtır. Yaprakları çok uzun ve çiçek sapları kısadır. Ağustos ayında her sap ucunda 4–8 adet çiçek açar. 8
Çiçekler beyaz renkte açar. Bir süre sonra pembeleşir. Pembe renkli çiçekleri olan çeşitleri de vardır.
|