|
ALINTIDIR:
Loğusaotu, Aristolochia maurorum
Loğusa çiçeği, Aristolochiaceae
Çok yıllık, otsu ya da odunsu tırmanıcı bitkilerdir. Toprak altı gövdesi silindiriktir. Gövde 15-40 cm boyunda, basit ve diktir. Yaprakları mızrak- şerit şeklinde, 2.5-8 cm uzunluğunda, küt ya da sivri uçludur. Genellikle yaprağın ortasında ve ucunda keskin sivri bir diş bulunur. Kulak şeklinde çıkıntılar dar dikdörtgen- spatül şeklinde ve aşağı doğru sertçe darlaşan formdadır; yaprak sapı 1-5 mm boyundadır. Çiçek örtüsü 2-8.5 cm koyu kahverengi, bazen yeşil, dış kısmı tüysüzdür, taç tüpü U şeklindedir, tabandan yukarı doğru derece derece kalınlaşır, dudak 1.2-4*2-4 cmboyutlarında, geniş yumurta şeklinde, içi kirli yeşil ve morumsu-kahverengi benekli; boğaz kısmı tüylü; kulak şeklindeki çıkıntıları yuvarlak ve küt ucludur. Ovaryum genelde tüylüdür. Meyvası ters yumurta- küre şeklinde kapsül, 2.5-3.5*2-2.5 cm boyutlarındadır. Mart-Temmuz. Kayalık, kireçli yamaçlar, bozkırlar ve bağlar. Çiçeği böcekler için bir çeşit tuzak olan bu tür, besininin bir kısmını böceklerden sağalar.
Bütün sıcak ve ılıman bölgelerde yetişen, çok düzgün borumsu çiçekli, genellikle sarılgan bitkilerin cins adı (Bil a aristolochia, aristolochiaceae familyası) (Eşan Zeravent9 Logusaotu 25 kadar türü türkiyede yetişir. En önemli türü, kökleri eski çağlardan beri halk hekimliğinde kullanılan ve karaasma da denen uzun loğusaotudur (A. Clematitis). Bu tür kuzey Anadolu’da A. Rotunda türü trakya da yetişir. Bunların kurutulmuş kökleri adet söktürücü, idrar artırıcı, müshil ve romatizma ağrılarını azaltıcı etkilerinden dolayı tedavide kullanılır. A.serpantaria ya da A.reticulata türlerinin kökleri eskiden “engerek kökü, yılan kökü” adıyla kuvvet verici, iştah açıcı ve uyarıcı olarak kullanılırdı. Bu bitkilerin kökleri aktarlarda “zeravent kökü” adıyla satılır.
Aristolochiacaea sınıfı bitkiler hakkında aslında tam bir bilgiye sahip değilim. Ancak bana bu lohusa otunun Arum maculatum’u (Tr. yılan yastığı) hatırlatması bu bitkininde esasen böcekçil olamıyacağı sadece döllenme amaçlı sinekleri çiçek çanağının içine hapsediyor olabilir bazen bu kadar yoğun böcek izdihamı olunca içinde ezilmeler sonucu ölen böcekler de oluyor Ari.lerin çiçek yapısını bilemiyorum ancak Arum lardaki gibi çıkışı kapatan kıllarda içerdeki böceklerin çıkışını kapatarak böcek populasyonunu alltaki dişi organlara yoğunlaşmasını sadistçe sağlamış olabiliyor. Etobur bitkilerin hiç birinde çiçekleri ile böcek avı yapanı yok. Varsa da bilgim dışında. Hatta dionaea’nın dahi çiçeklerini döllendiren böcekleri kapanlarından uzak tutma çabası başlardan beri botanikçilerin dikkatini çekmiştir. Ari.nin çiçek duruş şekli itibarı ile de yerde sürünen böcekleri döllenmesi için hedef kitle ilan ettiğinin bir işareti sayılabilir. Ancak yine de bir dizi açıklıyamadığımız phenomen var buda bir gerçek ve bunu da kabullenmek gerek. günlerce özel sıvılarını salgıladığı banyolarında böcekleri hapseden orkideler. dişilerini simule eden orch.lar leşi taklit edenler bir damla su ile çölde yeşerip hatta çiçek açanlar orman yangının ateşi ile tohumları patlıyan ve rakipsiz bu ortamda küllerin gübre sayıldığı ortamda gelişen bitkiler ve daha neler neler. belki orch.ların tohumlarına dadılık yapan özel mantarları biliyoruz ancak bilmediğimiz çooook şeyler var. şu an öylesine bir varsayım olarak aklıma gelen lohusa otu böcekleri belkide tohumlarına besin olsun diye de topluyor olabileceği fikri geldi bu fikir çok havadan sudan vede akademik bir açıklama bekler tamamen de science fiction da olabilir...
Triphyophyllum peltatum genç bitki iken karnivor olan bu tür büyüyüp olgunlaştıkça yaprakları da değişip etoburluğundan vazgeçer.
Byblis sınıfı etobur olduğu doğrudan henüz kanıtlınmayan bu sınıf bitkilerin bazı symbioze yaptığı böceklerin drosera tipi yapraklarındaki kılların ucundaki yapışkan damlacıklara yapışıp kalmış diğer böcekleri ile beslenen bu böcek knanibalı hayvanların dışkılarını bu bitkiye gübre görevi yapar. Byblisin gelişmesi için gerekli besiini bu yoldan aldığı kesinlik kazanmış olmakla birlikde yapışkan sıvı salgılıyan kılların iki tür olması vede biri böceği yakalamak için yapışkan damlacıklar ssalgıladığı bilinirken diğer tür kılların kısmen sindirme yaptığı tam kesinlik kazanamamıştır.
Ibicella luteae, Roridula, Catopsis berteroniana, Brocchinia reducta...
Colura ve Pleurozia gibi yosunlar
Ve diğer bir dizi canlı yakalıyan mantar türü ki bunlar zaten günümüz modern biolojisinden bitki sınıfı dışı tutulduğundan etobur bitkilerden bahsetmek yanlış olur.
Gibi bir dizi tam da ne, neyi, nasıl neden ,niçini açıklık kazanamamış dionaea gibi açıktan açığa doğrudan etobur bitkiden ayrı, kuşkulu etoburlar listesini oluştururken dahada keşfedilmeyi bekliyen bu listeye aday bir dizi daha bitkinin varlığını söylemek çok da hayalci olmaz.
__________________
|