[AyRaNAKILLI]

LAHANA (Brassica oleracea)

Bu değerli yemek malzemesi günümüzden önce de bilini*yordu.

Sari veya beyaz çiçekli, yıllık, iki yıllık ve çok yıllık, çoğu Akdeniz çevresi,İç Anadolu memleketlerinde yetişen ve yetiştirilen bir kıs
sebzesi. Mutedil-serin, sisli, yağışlı, rutubetli iklimleri sever. Fazla sıcak ve kuraklık, sisli, yağışlı, rutubetli iklimleri sever. Lahananın göbek bağlamasını güçleştirir, yaprakları sertleştirir. Killi, derin, serin ve kuvvetli toprak ister. Azotlu gübrelere ihtiyacı fazladır. Kolay göbek bağlaması kısa daha iyi dayanabilmesi, kendine has tadı olması için, fazla miktarda potas’a ihtiyaç duyar
lahana, çoğu Avrupa ülkelerinde yaygın olarak yetiştirilir. Eskiden beri, kisin sebze olarak yenilir. Kış soğuklarına oldukça iyi dayanabilen bir bitkidir.
CİNSLERİ:

1. Kelle (bas) lahana: 2-6 kg ağırlığı olan, en çok yetiştirilen bir çeşittir. 2. Kantar lahana: Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu’nun bâzı yerlerinde.
yetiştirilir. Tânesi 15-30 kg gelebilir. 3. Brüksel lahanası: Uzun gövdesine sıralanmış olan yapraklarının diplerinde bir fındık veya ceviz büyüklüğünde göbek bağlamış yumrulardan istifade edilir. 4. Kara lahana: Karadeniz sahilinde pek fazla yetiştirilir. Göbek bağlamaz, körpe yaprakları çok lezzetli, baharlı, iştah açıcı, şifâlıdır. 5. Kırmızı lahana: Yaprakları kırmızı renktedir. Fazla iri olmaz. Siki göbek bağlar.

Lahananın çeşitli tipleri pişirilerek yenildiği gibi pişirilmeden salata yerine yahut tursusu yapılarak yenir.

KİMYASAL TERKİBİ: Lahana, Kalori bakımından pek zengin olmamakla beraber, vitaminlerle zengin bir seb*zedir. A,B,C
C vitamininin araştırılması bununla başlamıştır. C vitamini lahanada limon ve portakala göre az değildir, hatta kırmızı

lahanada daha da fazladır. Bununla birlikte, lahanada Bl, B2, B3, B6, P ve K vitamini bulunmuştur. "U" faktörü yaraya karşı,etkili faktördür. Lahana mineral tuzlarla da zengindir. Lahanada şeker, , potasyum tuzu (K), fosfor (P), selüloz, yağlar, kükürt (S) ve ikame edilemez aminoasitler vardır.

ETKİSİ: Şifalık özelliği olan lahana, aşırı kilodan kaynaklanan , problemlerde, şeker hastalıklarında önerilir. Lahana, organizmadaki kolesterolü düşürmeye yardım eder. Bu da, aterozsklerozdan korunmak için pozitif bir faktör sayılır. Tohumları kurt düşürücü ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Tohumlarından yağ elde edilir. Ayrıca, haşlanarak yenilirse mide ve barsak yaralarını yumuşatır. Vücudu hastalıklara ve özellikle kansere karsı korur. Ses kısıklığını giderir. Guatr olanlar (özellikle kırmızı lahana) yememelidir.

Halk hekimliğinde, lahana kullanma alanı çok geniştir; Sütle pişirilmiş ve unla karıştırılmış lahana yaprakları, egzamada, lahanayı buğulama yöntemi, alerji hastalıklarında kullanılır. İnce doğranmış yaprakları yumurta akı ile karıştırılarak, iltihaplı yaralara, yanıklara, kronik yaralara sürülür. Halk hekimliğinde, sulandırılmış lahana şırası, boğaz hastalıklarında gargara yapmak için kullanılır.

Şifalı ve vitaminli maske hazırlamak için, taze ve temiz yıkan*mış lahana (tercihen daha olgunlaşmamışı) kullanılır. Mutfak robotundan geçirilmiş lahanayı cilt üzerinde 10-15 dakika beklettikten sonra, cilt ılık su ile yıkanır. Yumuşak havlu ile kurulanır, ve krem sürülür. İşlem sonrası 25-30 dakika uzanmak iyi gelir.