Ahşap Müzik Aletleri [Ekim 2009]

[seratblyz]

Merhabalar,
Öncelikle az mesajım olmasına rağmen fotoğrafımın finalde değerlendirilmesine sevindim, teşekkür ederim. Konsept fotoğraf yarışması olduğundan ve değerlendirme kriteri bakımından fotoğrafın teknik kalitesi daha ön planda olduğundan; "müjgan" arkadaşımızın fotoğrafına yapacağım bir yorumumun anketi etkileyeceğini düşünmüyorum. Arkadaşım enstrümanı kopuz olarak nitelendirmiş, fakat enstrümanın ben ud olduğunu düşünüyorum. Zira kopuz Orta Asya kökenli bir çalgıdır. Orta Asya göçebe hayatını ve durum koşullarını değerlendirdiğimizde mantıken de ulaşabileceğimiz sonuç; enstrümanın cura boyutlarına yakın boyutta olması ve az telli nitelik taşımasıdır. Tekne formu olarak tar, bağlama ve lire daha yakın olan kopuz; eski türkçede çalgı manasına da gelmektedir. Ama esasında çalgı sözcüğü günümüzde "saz" kelimesi ile özdeşleşmiştir.
Ud ise mezopotamya ve hicaz kökenlidir. Şüphesiz bu enstrümanların ortak kökenden gelme olasılığı vardır ve birbirinden etkileşimleri söz konusudur fakat; batıda da kullanılan lavta veya lut ile yapıları daha benzer olan udun yapısal olarak kopuzu çok fazla etkilediği söylenemez. Nitekim kopuz perdeli yapısı ile lirden etkilenmiştir ve kendinden ancak bağlama,tar gibi perdeli enstrümanları etkilemiş olabilir. Ud perdesiz ve kısa saplı bir enstrümandır. Udun bir nevi perdeli versiyonu olan lavta ise bağlama ile etkileşimin meyvesi gibi de değerlendirilebilir. Fakat, kopuz ve bağlama hem uzun sapı, hem tekne formu hem de çalış üslubu olarak birbirine benzemektedir. Yani gelişim aşamalarının ud eksenli olduğu söylenemez.

Bu işle amatör olarak ilgilenen biri olarak bildiklerim bunlar, hatalı olduğum noktalar olabilir; fakat araştırılmaya ve dikkat edilmeye değer bir nokta olarak görüyorum. Gereksiz açıklamalar yaptıysam bağışlayın... Doğasever tüm müzisyenlere sevgi ve saygılar.