[Zeytuni]

Merhaba,

Bugün Radikal gazetesinde okuduğum zeytinciliğin sorunları ile ilgili yazıyı sizinle paylaşmak istedim. Açıkçası şaşırdım, üzüldüm.
..........

Funda Özkan

10.11.2007

Türkiye'de en çok zeytin ağacının olduğu (toplam zeytin ağacının yüzde 23'ü), en çok zeytinyağı ihracatını (toplam zeytinyağı ihracatının yarısını) yapan ilimiz Aydın, ilk defa sektörün dününü, bugününü, yarınını konuşmak için ev sahipliği yapıyordu.
İstanbul'dan yola koyulduğumuzda, sektörün geleceğine dair stratejinin tartışılacağı, bir vizyonun oluşturulacağı toplantıya gittiğimizi düşünmüştüm. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Oğuz Satıcı da, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları'nın Genel Müdürü Doğan Arıkan'dan eşlik etmesini isterken, oluşturulacak vizyona katkı yapma hedefindeydi. Dünyada zeytinyağında marka olmak isteyen Türkiye için birlikte şişe tasarlanacak.
Amaç, yurtdışındaki bir marketin rafında örneğin ABD'deki bir markette şişeleri görenin "Bu Türk zeytinyağı" diyebilmesini sağlamak. Fransız şampanyasının ünlü şişesi gibi...
Her şey hayalle başlar denilir. Aydın'daki toplantıya vardığımızda gördük ki hayal kurmak ne kelime, bol bol sokak kavgasına tanık olduk. Birbirlerini vatan hainliği, palavra milliyetçilikle suçlayan, televizyon kanallarından (yerel kanallarmış) ölüm tehdidi aldığını söyleyen, daha neler, neler...
Oysa zeytin ve zeytinyağı sektörünün müstahsili, üreticisi, kooperatifi, yağ tüccarı, ihracatçısıyla birlikte sorunu, bir çocuğun dahi anlayacağı kadar basit.
Anadolu zeytinin anavatanı olmakla övünürken, zeytinyağında, dünya pazarlarında Türk markasıyla var olamayan, hatta kendi vatandaşına dahi zeytinyağını sevdiremeyen bir sektör var karşımızda.
Sorunun ekonomik karşılığı da şu:
Bugün biz Türkler dünyanın en pahalı zeytinini ve zeytinyağını tüketiyoruz. Türk tüketicisi sırf alışkanlığından değil pahalı olduğu için zeytinyağını tüketmiyor. Sonra hep beraber "Türkiye'de kişi başına tüketim yıllık 1 kilogram bile değil, komşumuz Yunanistan'da 22 kilogram" diye ağlaşıyoruz.
Ham zeytinyağının kilosu şu an bölgesine göre 4,5 YTL ile 6 YTL arasında değişiyor. Dünyada zeytinyağının fiyatını belirleyen İspanya'nın fiyatı ise 4,1 YTL.
Pahalı çünkü geçen seneden 70 bin tonluk stok fiyat daha da yükselecek diye elde bekletiliyor.
Hadi biz içeride tüketiyoruz da, bu fiyatla dünyaya nasıl satacaklar?
İkincisi üretici diyor ki, "İki yıl daha kuraklık olsa ne yağ fabrikası kalır ne zeytin ağacı."
Avrupalı çiftçi kilosuna 2,2 YTL pirim alırken, Türk çiftçisi 11 kuruş alıyor.
Yürürlüğe giren son Çevre Yönetmeliği ile zeytinyağı fabrikaları artık karasularını doğaya bırakamayacak. Karşılığı sürekli jandarma baskınıyla 24 bin YTL para cezası, fabrikayı kapatma ve iki yıl hapis cezası tebligatı.
Onların adı fabrika ama biliyoruz ki hepsi küçük üretim atölyesi ve saklama kuyularının (sektörde lagün deniliyor) kurulması için de 80–100 bin TL’lik teşvik istiyorlar.


Aydın zeytin ve zeytinyağı sektörünün kavgasının nasıl sonuçlandığını merak etmişsinizdir. Toplantı sonrası da kavgaya devam ediyorlardı. Ancak Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçı Birliği'nin eski başkanı, İş Bankası Grubu'nun eski Fora Zeytincilik Genel Müdürü Deniz Ataç dayanamadı, kürsüye fırladı ve "Tunus, Suriye, Türkiye'yi geçiyor. Uyanın artık" diye salondakilere seslendi. Ardından şunları söyledi: "Politika oluşturulmazsa tartışmalar günlerce sürer, zaten yıllardır da sürüyor."
Deniz Ataç'ın uyarısı işe yaradı mı?
Hiç zannetmiyorum.
Aydın'da bir kez daha tanık oldum ki müstahsil birlikleri, üretici, tüccar, ihracatçı, herkes birbirini suçluyor.
Devlet de strateji geliştirmede çaba göstermiyor.


.............