Turunçgil meyveleri aslında çekirdekle de kolaylıkla yetişmekteler ama limon , mandarin, portakal gibi turunçgillerin bizler yapay kültür formlarını kullanıyoruz.
Muhtemelen lime da öyle. Bu durumda çekirdekten yetişen fidandan aldığımız meyve bizim üretmek istediğimiz ana meyve gibi olmayabiliyor. Örneğin, çok sevdiğimiz enterdonat limonunun ağaç kavunu ve limondan melezlenmiş kültür formu olması gibi.
Laym hakkında birebir bilgim yok, ancak diyelim ki, açılım göstermedi, bu sefer elinizdeki fidan gibi standart, aynı tip meyve vermeyebiliyor. Sizin laymınızdan yetiştireceğiniz fidanlara en kötü şartlarda elinizdeki anaçtan aşı yapabilirsiniz diye düşünüyorum.
Bu arada konuya ilgi duyanlar için bir ziraat fakültesi ders notu alıntısı (Bahçe Bitkilerinde Tohumculuk, Meyve Ağaçlarini Tohumla Çoğaltmanin Biyolojik Esaslari- Rahmi Özçağıran);
"...Kültüre alınmış bitkilerin çoğunluğunu geliştirilmiş formlar teşkil eder. Bunlar, bugün var oluşların, dikkatli şekilde kontrol edilen şartlar içinde çoğaltılmış olmalarına borçludur. Geliştirilmiş formlar dışında kalan bitkilerin çoğu, birkaç nesilden sonra ya ortadan kaybolmuş ya da çoğalmaları kontrolsuz olarak doğal şartlara bırakıldığından, insanlar için değerli olmayan formlar haline gelmişlerdir. Eğer ticari veya meraklı üreticilerin gayretleri olmasaydı, bitki ıslahçılarının gelişmiş formlar oluşturmak için yaptıkları çalışmalar, ancak birkaç bitkiden ibaret kalacak ve bu bitkiler, bugün olduğu gibi her yerde bulunmayacaktı.
Bitkilerin çoğaltılması, bitkinin ait olduğu türe ve çoğaltmayı yapan kişinin amaçlarına göre değişen yöntemlerle yapılır. Meyve ağaçlarının çoğaltılmasında da bugüne kadar çeşitli yöntemler kullanılmıştır. Çoğaltmada tohum gibi eşeysel (seksüel) organ veya bitkinin vegetatif parçaları kullanılmıştır. Eşeyli üretme tohumla yapılır.
Tohum, apomiksis ve poliembriyoni durumu bir yana bırakılırsa, eşeysel bir organdır. Bütün bitkilerde doğal olarak üremeyi sağlar. Bundan dolayı bitkilerin üretilmesinde yaygın olarak kullanılır. Ancak meyve ağaçlarının tohumla çoğaltılmasında, tohum yapısından kaynaklanan bazı sorunlar ortaya çıkar.
Meyve ağaçlarında kültür çeşitlerinin genetik yapısı heterozigottur. Çünkü bunlar ya doğal melezlemeler ya da yapay melezlemeler sonucu oluşmuştur. Böyle bitkiler kendi çiçek tozları ile tozlansalar bile elde edilen tohumların kalıtsal yapısı birçok karakter bakımından ana bitkiden farklılık gösterir. Bir özellik bakımından farklılık gösteren tohumların miktarı, karakterin kontrol edildiği gen çiftinin sayısına bağlı olarak artar veya azalır. Kaldı ki meyve ağaçlarında yabancı döllenme hakimdir. Çünkü birçok meyve tür ve çeşidinde kendiyle tozlanma çeşitli şartlarla engellenmektedir..."
|