Topraksız Tarım.
TOPRAKSIZ
KÜLTÜR
Cevdet Fehmi ÖZKAN Dr. Adnan ÖZÇELİK
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
ANTALYA
TOPRAKSIZ TARIM
•Topraksız Tarım Nedir?
Her türlü tarımsal üretimin;
durgun veya akan besin eriyiklerinde,
besin eriyikleri sis’inde veya
besin eriyiklerince zenginleştirilmiş
katı yetiştirme ortamlarında
gerçekleştirilmesidir.
Neden topraksız tarım?Bugün birçok ülke (Hollanda, İngiltere,Japonya, Y.Zelanda, Kanada v.s) sera üretiminde% 90’lara varan oranlarda topraksız yetiştiriciliğe geçmiştir. Hızlı nüfus artışı : Dünya nüfusuna bir günde 120 000 bebek katılıyor. Dünya nüfusu: 1950 de 2.5 milyar günümüzde 6.5 milyardır.
Tarım alanlarının kaybı:
EROZYON
ÇORAKLAŞMA
YERLEŞİM VE TURİZM ALANLARI
Gübre tüketimi :
Topraksız yetiştiricilikte daha azdır.
Gübre üretimi için gerekli:
Enerji ve Ham madde
Su Tüketimi:
Aynı alanda
Toprakta: 5250 lt
Hidrofonikte: 2000 lt
Aerofonikte: 1000 ltdir
Topraksız tarım uygulamaları öncelikle seralarda yaygınlaşmıştır. Bunun nedenleri nelerdir ?
• Monokültür
• Sera toprağının yağmurdan ve normal hava hareketlerinden yoksun oluşu
•Gübre kullanımı
•Sera bitkilerinin ömrünün uzun olması
•Serada bitki artığının kalmaması
•Seradaki aşırı yaz sıcakları
TOPRAKSIZ TARIM ŞEKİLLERİ
• KATI ORTAM (Substrat) KÜLTÜRÜ
• SU KÜLTÜRÜ
Durgun su kültürü Tekniği
Besleyici Film Tekniği(NFT)
• AEROFONİK
Katı ortam kültürü::
Ticari olarak tüm dünyada en yaygın olarak kullanılan topraksız tarım yöntemidir.
Bitkiler besin eriyiklerince zenginleştirilmiş ortamlarda yetiştirilirler.
•Bu sistemde kökler bir yetiştirme ortamı içinde gelişmektedir.
•Diğer topraksız kültür uygulamalarına göre daha kolaydır.
Katı Ortam kültürü şekilleri
YATAK KÜLTÜRÜ:
Yetiştirilecek bitki türüne
göre boyutları değişir.
30-120 cm genişlik
% 1-1.5 eğim
15 -20 cm derinlik
Yataklar değişik materyallerden yapılabilir.
Toprakta yataklar açılarak
ortam yerleştirilebilir.
Torba-Paket ve saksı Kültürü :
Değişik boyutlarda torba, paket ve saksıların içine yetiştirme ortamlarının
doldurulması şeklinde yapılan yetiştiriciliktir.
Katı Ortam Kültüründe Kullanılabilecek Materyaller:
Organik ortamlar - İnorganik ortamlar
-Torf-Kum, Çakıl
-Talaş, Ağaç kabuğu-Perlit
-Mantar Kompostu-Pomza(Volkanik Tüf)
-Mısır Koçanı-Kaya yünü
-Saman-Vermikulit
-Kokopit-Cam yünü
-Curuf
vb.
Organik ve inorganik materyaller en uygun yetiştirme ortamını oluşturmak amacıyla karıştırılarak ta kullanılabilirler.
Yetiştirme ortamlarında aranan özellikler :
• Ucuz ve yerel olmalıdır.
•İyi bir drenaj ve havalanma sağlamalıdır.
•Sterilize edildikten sonra biyolojik ve kimyasal olarak bitkiye zarar verecek şekilde bozulmamalıdır.
•Suda eriyebilen tuz içeriği düşük olmalıdır.
•pHdeğeri uygun olmalıdır.
•Fiziksel ve kimyasal olarak homojen olmalı ortamda kullanılması sonucu çabuk bozulmamalıdır.
•Bitkiye yeterli miktarda su ve besin maddesi tutma özelliğine sahip olmalıdır.
•Hafif olmalıdır.
Yetiştirme ortamları:
Organik ortamlar :
TORF:
•Genellikle ıslak ortamlarda, bataklıklarda yetişen bitkilerin yığınlar halinde havasız koşullarda birikmesi ve çürümesi sonucu oluşur.
Ülkemizde Bolu,Denizli, Van, K.Maraş, Kayseri, Kars ve Erzurumdatorf yatakları vardır.
Ülkemizde bulunan torflarbitkisel orijini ve iklim farklılığı nedeniyle;
soğuk kuzey ülkelerinde bulunan ve çok yüksek yağış ve nemin olduğu tropik bölge torflarından farklılık göstermektedir.
Genellikle yerli torfların;
pH, EC, hacim ağırlığı, tane yoğunluğu ve ayrışma
derecesi daha yüksek,
Org. Mad. ve havalanma kapasitesi düşüktür.
TALAŞ, AĞAÇ KABUĞU :
• Torfunekonomik olarak sağlanamadığı yerlerde kulanılabilir.
•Toprak ve iklim koşullarına, bitkinin cinsine, yaşına, sert veyumuşak dokulu olması içeriğini değiştirir.
• Taze kullanılamaz. Sakıncaları ise selüloz
vb. bileşiklerin biyolojik parçalanması sonucu N noksanlığı ile fenoller ve Mngibi bazı bileşiklerin toksiketkisinin olmasıdır
Sedir ve ceviz talaşı kullanılamaz
MANTAR KOMPOSTU:
•pH<7 Tuz, P ve K içeriği yüksektir.
•9-12 ay olgunlaştırılıp % 25-50 oranında karıştırılarak kullanılabilir.
KOKOPİT :
• Hindistan cevizi liflerinden elde edilir.
• Preslenmiş halde ithal edilir.
•Tek başına kullanılması halinde çok yıllık bitkilerde ileriki yıllarda kök bölgesinde sıkışma yapabilir.
Bu nedenle pomza, perlit, kum gibi materyallerle karıştırılması uygundur.
•Katyon Değ.Kapasitesi yüksektir
• PH : 5.5-6
• Su Tutma Kapasitesi : Ağırlığının
9 katıdır.
İnorganik Ortamlar
KUM VE ÇAKIL:
•Kum ve çakılın su tutma kapasitesi çok düşüktür.
•İnce kum kullanılmamalıdır. Çapı 0,5-2 mm olmalıdır.
•pHve kireç içeriği önemlidir.
•İyi bir drenaj malzemesidir.
Torf ile karıştırılarak kullanılabilir.
PERLİT :
•Volkanik bir kayacın öğütülüp, 900-10000C sıcaklıklarda tutul -ması sonucunda mısır patlağı görünümünde 0.01-0.5 mm kalınlıkta silis küreciklerinden oluşan bir materyaldir.
Özellikleri :
•Sterildir. Hafiftir.
•Bitki Besin Maddesi içermez.
•Ortamda parçalanmaz.
•İnertbir materyaldir.
Pahalıdır.
pH: 7 -7.2
KDK: 0
Volüm ağ.:0.08
Top.porozite: % 97
Hava Kap. : %56
Su Tut. Kap. : Ağ.’nın4-5 katı
POMZA(Ponza,Sünger taşı,Köpük taşı,Hışır taşı,Nasır taşı,Küvek) :
•Volkanik olaylar sonucu oluşmuş, fiziksel ve kimyasal etkenlere karşı dayanıklı, gözenekli, süngerimsi bir kayaçtır.
Doğal halde kullanılır.
•Sterildir.
•Dünya pomzarezervinin 1/7’si ülkemizdedir (2.5 milyar m3).
•Orta Anadolu’da Nevşehir ve Kayseri, Akdeniz’de Isparta, Ege’de Söke, Doğu Anadolu’da Bitlis, Van, Ağrı ve Kars zengin pomzayataklarına sahip illerimizdir.
KAYA YÜNÜ(Rockwool):%60 diabese, %20 kireç ve %20 kömür tozu karışımıdır.1500-2000oC sıcaklıktaki fırınlarda eritilir. Daha sonrada lif haline getirilir.Gözenek oranı %96 dır. Su tutma kapasitesi yüksektir. Besin eriyiklerini emer ve eşit dağıtır. Avrupa’da ve özellikle İskandinav ülkelerinde topraksız tarımda çok yaygın kullanılır.
Su Kültürü
-Durgun Su Kültürü
-Akan Su Kültürü(NFT)
BİTKİ BESİN SOLÜSYONU
•Besin Solüsyonunun Veriliş Şekli:
–Açık sistem
–Kapalı sistem
BESİN SOLÜSYONUNUN HAZIRLANMASI
Bitki besin maddesi miktarı ve oranı:
Bitki besin elementi
Bitki çeşidi ve gelişme dönemi
Suyun içeriği
Topraksız kültür uygulama şekli
• Su kültürü
•Katı ortam kültürü
•
Bitki besin elementleri
•C , H , O ; Organik maddede bulunan temel elementler
•N, P, K, Makro
•Ca, Mg, SElementler
•Fe, Mn, ZnMikro
•B, Cu, Mo, ClElementler
Karanfil(ppm) Domates(ppm)
•N 196 215
•P 40 31
•K 245 341
•Ca 150 170
•Mg 24 48
•S 40 120
•Fe 1.4 0.85
•Mn 0.55 0.55
•Zn 0.25 0.33
•B 0.33 0.33
•Cu 0.05 0.048
•Mo0.048 0.048
•EC(ms/cm) 1.80 2.30
Topraksız Kültür Yetiştiriciliğine Uygun Suyun Özellikleri(ppm)•Na 35•Cl 52•Ca 80•Mg 12•SO4 48•HCO3250•Fe 0.56-1.02 •B 0.28•Zn0.32•Mn0.55•Cu0.063•F0.48•EC (ms/cm)0.50
Besin çözeltisi hazırlanmasında kullanılan gübreler
Makro elementler:
•Nitrik Asit(%100)% 22 N
•Fosforik Asit(%100)% 32 P
•Kalsiyum Nitrat% 16.9 Ca -% 11.9 N
•Potasyum Nitrat% 38 K -% 13 N
•Amonyum Sülfat% 21 N
•Amonyum Nitrat% 33 N
•Magnezyum Nitrat% 9 Mg -% 11 N
•Mono Potasyum Fosfat(MKP)% 28 K -% 23 P
•Mono Amonyum Fosfat(MAP)% 27 P -% 12 N
•Potasyum Sülfat% 42 K -% 18 S
Resimleri maalesef ekleyemedim. Resimleri orjinal metinden görebilirsiniz.
•Magnezyum Sülfat% 10 Mg -% 13 S
Besin çözeltisi hazırlanmasında kullanılan gübreler
Mikro elementler:
•Mangan Sülfat% 32 Mn
•Çinko Sülfat% 23 Zn
•Boraks% 11 B
Stok Besin solüsyonu(1/100 lük200 lttank)( Domates)StokAStokB9720 grKalsiyum Nitrat2750 grMKP1280 gr Amonyum Nitrat2250 gr Potasyum Nitrat2250 gr Potasyum Nitrat9580 gr Potasyum Sülfat672 grFe -EDDHA4920 gr Magnezyum Sülfat2 lt Mikro ElementlerStokC 12600 gr Nitrik asitMikroElement Stoğu( 10 lt)340 gr Mangan Sülfat300 gr Çinko Sülfat38 gr Bakır sülfat24 grNa-Molipdat1 ton sulama suyuna10 lt stokA, 10 lt StokB ve10 lt StokC eklenerekBESİN ÇÖZELTİSİhazırlanır.
•Bakır Sülfat% 25 Cu
•Sodyum molibdat% 40 Mo
•DemirEDTA% 13 Fe
•DemirDTPA% 6 Fe
•DemirEDDHA% 5 Fe