[birnefestoprak]

Evet, tasnifte trajedi devam ediyor: https://www.facebook.com/groups/yere...3155285162333/

Facebook kullanmayanlar icin yazinin tamami (Yerel Tohum Dernegi'nin Facebook sayfasindan alinmistir):

YERLİ NE DEMEK YEREL NE DEMEK?

Türk Dil Kurumu (TDK) sitesine tanımlar şu şekilde;
Yerel: Bir yere, bir bölgeye ilişkin olan.
Yerli: Yurt içinde yapılan veya bir yurdun kendine özgü niteliklerini taşıyan, Belli bir bölgede yetişen, otokton.

Bu tanımları tohum açısından değerlendirdiğimde burada benim anladığım, dünyanın her hangi bir bölgesinde, o yörede yetişen, o yöreye özgü olan tohumlar yerel tohumlar, ama ülke bazında yetişen veya yetiştirilen tohumlar yerli tohumlar oluyor.

Bu konuyu örneklendirecek olursak, Adananın Saimbeyli ilçesinin Kötün denen bir domatesi vardır. Bu domates o yöreye ait bir çeşittir. O yörenin adı ile anılır. Aydının kemer patlıcanı Aydın patlıcanı olarak anılır.

İtalya da yetiştirilen San Marzano domatesi Bursa yöresinde yetiştirildiği için Bursa domatesi olarak anılır. Antep patlıcanı, Urfa biberi gibi.

Oysaki Ülkemizde yetişen tüm patlıcanlar, biberler ve de domateslerin hiç biri ülkemize ait değildir. Bunların hepsi başka ülkelerden ülkemize gelmiş ve hem yerelleşmiş (Bölgeselleşmiş) hem yerlileşmiştir.

200-300 yıl önce Anadolu da yaşayan halk ne domates yemiştir ne biber ne de patlıcan. Yemeklerde salça dahi kullanmamışlar. Zavallı padişahlar salçasız yemekler yemişler.

Lale deyince tüm dünyada Hollanda akla gelir oysa Hollanda soğan lalelerini bizim ülkemizden götürmüştür. Yine İngilizler Ankara tiftik keçilerini bizim ülkemizden götürmüştür. A.B.D. Antep fıstığını ülkemizden götürmüştür. Buğday, Çavdar tüm dünyaya Anadolu’dan dağılmıştır.

Daha birçok örnek verilebilir. Antep fıstığı, Diyarbakır karpuzu, Kırkağaç kavunu, Çengelköy hıyarı, Kadirli turpu gibi.

Bu yazıyı yazmamın nedeni; Manisa da ektiğim Hollanda hıyarı ile A.B.D. kökenli yuvarlak hıyarların fotoğraflarının paylaşımı sonucu çıkan tartışmadır. Bu ve benzeri tohumlar geldikleri ülkenin yerel tohumlarıdır. Zaten yerli tohum denmiyor yerel tohum deniyor.

Şimdi elin adamı ülkemizde hibrit tohum yetiştiriyor ve buna yerli tohum deniyor, kullananda yerli tohum kullandım diyor.

Ülkemizde İtalya’nın Fiat, Fransa’nın Renault marka arabaları üretiliyor adına da yerli otomobil deniyor. Oysaki bizim bir tek yerli otomobilimiz var o da Devrimdir. Ve de uluslar arası politikalar nedeniyle üretilememiştir.

Geçen sene dağıtımını yaptığımız Halep karası karpuz çekirdeğini, Bulgaristan kökenli dev domates tohumunu, Makedonya’nın Tetova mısırını isteyenler çok oldu. Zaten adlarına bakarsak ülkemize has bir çeşit olmadıkları bellidir. Ama bunlar ülkemizde yetiştirilmektedir. Bu tohumlar ile Hollanda hıyarı arasında fark yoktur.

2000 km uzaktaki Diyarbakır’ın karpuzunu, 1200 km uzaktaki Saimbeyli’nin domatesini İzmir de yetiştirince bir şey olmuyor ama burnumuzun dibinde ki Girit adasına özgü bir çeşit yetiştirince mi sorun oluyor.

Arkadaşlar derneğin ve de grubun adı Yerel tohumdur. Yerli tohum değildir. Öncelikle kavramları kafamızda oluşturalım. Gereksiz tartışmalara girmeyelim.

Şükrü Yıldızdal

Dernegin bu uyesi (sanirim kendisi uye ve umarim dernek yetkilisi degildir), TDK'dan yerel ve yerli kavramlarinin tanimini bulup yazinin basina eklemis. TDK'dan verilen tanimlarda, kendi mantigi icinde bence bir yanlis yok. Peki yorum dogru mu?

Yerli tohumlarin korumaya alinmasi kapsaminda tekrar tekrar ifade etmekte fayda var (bu konu, dernegin kendi Facebook sayfasinda da kafa karisikligina yol acmis olacak ki, aciklama yapma geregi hissedilmis ama aciklama hem sacmaliklarla dolu hem de daha cok kafa karistiriyor):

Yerel Tohum Dernegi'nin bakis acisi

Yerel tohum: Domates ustunden gidelim. Dernegin mantigina gore, domatesin genetik anavatani Guney Amerika oldugu icin, Anadolu'da birkac yuzyildir yetistirilen hicbir domates yerli degildir, hepsi yereldir(?). Yerel olanlar da aslinda Guney Amerika'nin yerli domatesidir

Dunyanin her tarafindan atalik tohumlari toplayalim. Bunlari ornegin Izmir'de dagitalim ve Izmir'in yerli domatesi ya da Almanya'ya ait bir domatesi harmanlayalim. Yerli/yabanci kaynassin, hepsi yerel olsun. Herseyi gectim; siz tohumun kokenini takip ederek insanlarin goc yollarinin dahi tespit edilebilecegini bilmiyor musunuz?

Aciklamayi yapan uyenin kafasi, yazinin ilerleyen bolumlerinde iyice karisiyor:

İtalya da yetiştirilen San Marzano domatesi Bursa yöresinde yetiştirildiği için Bursa domatesi olarak anılır. Antep patlıcanı, Urfa biberi gibi.

San Marzano Domatesi'ne Bursa Domatesi diyecekmisiz. Bu bey, San Marzano'nun nesiller boyu yetistiriciler araciligiyla seleksiyon yapila yapila elde edildigini ve bu seleksiyon surecinin hala devam ettigini bilmiyor herhalde. San Marzano cesidi esas alinarak, ayni tohumdan verim/tat/meyve buyuklugu gibi parametreler bakimindan bugune kadar elde edilen seleksiyonlarin listesi (en yenilerden birisi Lungo 2 ve seleksiyon devam ediyor):

San Marzano 3
San Marzano Bush
San Marzano Lungo
San Marzano Lungo 2
San Marzano, Pink
San Marzano Redorta
San Marzano Gigante
San Marzano La Padino
San Marzano Lampadina
San Marzano Nano
Super San Marzano

Bunlardan hangisi Bursa Domatesi, bana birisi yardimci olabilir mi?

Bu dernegin Anadolu'da yuzyillar boyunca tat/doku/koku/meyve buyuklugu/bitki ozellikleri vb bircok ozellik bakimindan tohum seleksiyonu yapan ve bize Maniye, Karahidir, Devetabani gibi onlarca domates cesidini miras birakan ciftcilere, koylulere, amator yetistiricilere hic saygisi yok mu? Peki Turkiye'de yine belli ozellikler gozetilerek 20. yuzyilda devlet kurumlari araciligiyla uretilmis ve hibrit olmayan (tohumu ekildiginde aslina uygun sonuc veren) domatesleri hangi sinifa sokalim?

Yine diyelim ki domateste durum boyle. Anavataninin, icinde Anadolu'nun da belli bir bolumunun bulundugu bolge oldugu dusunulen kavun icin nasil bir tasnif yapalim? Yerel Tohum Dernegi'ne gore yerli kavun da yok herhalde.

Lale deyince tüm dünyada Hollanda akla gelir oysa Hollanda soğan lalelerini bizim ülkemizden götürmüştür. Yine İngilizler Ankara tiftik keçilerini bizim ülkemizden götürmüştür. A.B.D. Antep fıstığını ülkemizden götürmüştür. Buğday, Çavdar tüm dünyaya Anadolu’dan dağılmıştır.

Daha birçok örnek verilebilir. Antep fıstığı, Diyarbakır karpuzu, Kırkağaç kavunu, Çengelköy hıyarı, Kadirli turpu gibi.

Yukardaki iki paragraf ne demek istiyor? Burdan ne sonuc cikaralim? Kafa iyice karismis. Amerikalilar Antep Fistigi'na Amerika'nin yerel fistigi mi diyormus?

Ülkemizde İtalya’nın Fiat, Fransa’nın Renault marka arabaları üretiliyor adına da yerli otomobil deniyor. Oysaki bizim bir tek yerli otomobilimiz var o da Devrimdir. Ve de uluslar arası politikalar nedeniyle üretilememiştir.

Fiat, yerli otomobil mi hakikaten? Bilgisi olan arkadaslar beni aydinlatabilir mi? Bence Fiat yerel otomobil

En sonda da ultimatom verilmis:

Arkadaşlar derneğin ve de grubun adı Yerel tohumdur. Yerli tohum değildir. Öncelikle kavramları kafamızda oluşturalım. Gereksiz tartışmalara girmeyelim.

Ozetle, Turkiye'de hicbir is mi dogru durust yapilamayacak?