[cnrtkt]

Malum kıştan çıkıyoruz, ne zaman ne olacağının hiç belli olmadığı günlerin içindeyiz. Dikkatli adım atmak gerek.

Bahçelerimizde yapacağımız işleri planlarken hava şartlarını birçok yerden öğrenebiliriz tabi.
Ben, hem hava durumunu takip ediyorum, hem de atalarımızın tecrübelerinden faydalanmayı da ihmal etmiyorum.
Sizlere de tavsiye ederim.

Güzel bir bilgiye rastladım.
Kaynağın güvenilirliğini araştırmaya pek vaktim olmadı.
İlginç adetler ve uygulamalar da belirtilmiş.

Bir de sizler inceleyiniz.
Herkese hayırlı günler dilerim.

Halk Meteorolojisi ve Deyimleri

Halk Meteorolijisi ile ilgili sözler, büyük bir tecrübe sonunda söylenmiştir. Bu sözlerden bazılarının da bir olaya dayanarak söylendiği bilinmektedir. Aşağıdaki söz bunun bir örneğidir:

-“Es vade yeli es; gavurdan benim nasibimi kes; ya bana toprak, ya sabaha yaprak.”

Yukarıdaki sözle ilgili olay, şu şekilde rivayet edilmektedir:

Sürü sahibi bir müslümanın kışın sonlarına doğru hayvanlarının yiyeceği bitmiş; çaresiz kalan sürü sahibi, yakın köydeki gayrımüslim bir komşusuna hayvan yiyeceği için başvurmuş. Gayrımüslim olan zat, müslüman’a kızını vermesi şartıyla yiyecek vereceğini söyler. Böyle bir pazarlık sonucunda beyninden vurulmuşa dönen müslüman üzgün bir şekilde eve döner ve komşusunun bu isteğini utana sıkıla kızına anlatır. Kızı, böyle çirkin bir istek karşısında çok üzülür.Kız, gece sabaha kadar namaz kılıp, Allah’a yakarır ve şu şekilde dilekte bulunur: “Es vade yeli es; gavurdan benim nasibimi kes; ya bana toprak, ya sabaha yaprak.” Kızın dileği, bu söz üzerine Allah tarafından kabul edilir. Sabah olduğunda, güneş doğmuş, karlar erimiş, koyun sürüleri otlanacak kadar hava güzelleşmiş, yapraklar açmıştır. Bu manzara karşısında kız da,babasıda çirkin pazarlıktan kurtulmuş

BAZI METEROLOJİK DEYİMLER

-Ek deros, biç dürüst.

-İstersen yazı, bekle hıdırellezi

-Kork abrulun beşinden, öküzü ayırır eşinden; korkma zemherinin kışından

-Akşam bulutu kızarırsa havayı hoş bil; sabah bulutu kızarırsa sırtını yaş bil

-Ağyelin ardı kış; şakanın ardı döğüş.

-Yazın ceketini al da, kışın ister al, ister alma.

-Yaz kırağısı çorağa, güz kırağısı kurağa delalettir.

-Zemheri ayında damla damlayacağına kan damlasa ondan iyidir.

-Aralıkta değil, aralık bulursan ek.

-Mart kumluk, nisan yağmurluk.

-Haziranda tarlada yılan oynasa zarardır.

-Mart ayı ayların çingenesidir.

-Akıl ermez İskefsir’in işine, iki ay yazı var, onu da kat kışına

-Pelit ağacının kozağı çok olursa, kış çok olur.

-Lodos karı kor; adamı kar gibi yapar.

-Ağustosta tohum ekilmez; geveze karının kahrı çekilmez.

-Ağustosta yatanı, zemheride büvelek tutar.

-Kavağın yaprağı tepeden dökülürse kış çok olur.

-Kavağın yaprağı aşağıdan dökülürse yaz olurmuş.

-Ya herk et; ya terk et.

-Kasımdan on gün evvel ek, on gün sonra çek.

-Güzün ekilen tohum dört el atılır, üçü biter, biri çürür; yazın ekilen tohum, üçel atılır, biri çürür, ikisi biter.

-Mart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır

-Ya kömüş çorağa ya köpek çığıra (burada güneş olursa kömüş sulak yere kış olursa köpek kar üstüne pisler)

ÖNEMLİ METEOROLOJİK OLAYLAR

-Karakoncolos Fırtınası: 24 Aralık -7 Ocak

-Gücük Yedisi: Rumi 7 Şubat, Miladi 20 Şubat (Gücük Yedisi ile ilgili halk arasında şöyle bir söz vardır: “Ya gücük devenin kuyruğuna çıkartırım; ya da gücük iti soluturum.”

-Vade Yeli: Rumi 18-21 Şubat tarihleri arasında dört gün eser. Bu rüzgarı poyraz karşılarsa 40 gün kış; gündoğusu karşılarsa hastalık; Karayel karşılarsa bolluk olacağı söylenir.

-Mart Dokuzu: Rumi 9 Mart, Miladi 22 Mart. Şiddetli kış olur.

-Martın İki Dokuzu: Rumi 18, Miladi 31 Mart kışın şiddeti sona erer.

-Abrul Beşi: Rumi 5 Nisan, Miladi 18 Nisan. Bu tarihle ilgili halk arasında atasözü haline gelen bir söz vardır.

“Kork abrulun beşinden, öküzü ayırır eşinden”

-Mayıs Yedisi: Rumi 7 Mayıs, miladi 20 mayıs. Çok şiddetli soğuk olur.

-Ülker Fırtınası: Rumi 21-22 Mayıs, miladi 4-5 Haziran Bol dolu yağar.

ZİRAATLA İLGİLİ HAVA TAHMİNLERİ

-Göllerde kurbağalar öterse, yağmur yağar.

-Arıların peteğe geri dönüşleri hızlanırsa, yağmur yağar.

-Bulutlar kuzeye doğru hızla hareket ederse yağmur yağar.

-Şubat sonunda karayel eserse, kış mevsiminin uzayacağı söylenir.

-Tohumun tarlaya atılması için üç defa yağmurun yağması beklenir. Sonra toprak elde sıkılır; eğer sıkılan toprak yapışırsa, ekin ekilir. Buna halk dilinde “ekin derosu” denir.

-Kasım ayında Dünek Dağı’na duman çökerse, üç gün çift sürsek yeter, şeklinde bir tahmin yapılır.

-Elik öğürdüğü zaman ekin ekmeye başlanır.

-Serçe kuşları yere fazla çökerse, yağmur yağar.

-Hayvanların büvelek tarafından fazlaca kovalanması yağmurun yağmasına işarettir.

MİLADİ AYLARIN YÖRESEL ADLARI

-Zemheri : Ocak
-Gücük : Şubat
-Mart : Mart
-Abrul : Nisan
-Mayıs : Mayıs
-Kiraz : Haziran
-Orak : Temmuz
-Ağustos : Ağustos
-İlkgüz : Eylül
-Ortagüz : Ekim
-Songüz : Kasım
-Karakış : Aralık

RÜZGARLARIN YÖRESEL ADLARI VE ÖZELLİKLERİ

-Sarıyel: Doğudan batıya doğru eser. Aşırı derecede yakıcı bir soğuk yapar. Kelkit ırmağını bile dondurduğu görülmüştür. Ocak ayından Şubat sonuna kadar eser.

-Karayel: Kuzeyden güneye doğru eser. Kasım ayı sonlarında başlar. Bazan da aralık ayında başladığı görülür. Kuru soğuk yapar. Karın yağacağını haber verir.

-Ağyel: Batıdan doğuya doğru eser. Mart ayında başlar. Ekim ayına kadar devam eder. Meyvelerin oluşmasında, ekinlerin başak tutmasında yardımcı olur. Esince serinlik verir.

-Kabayel: Genelde kuzeydoğudan eser. Kesin olarak yönü belli değildir. Kış ortasında esmeye başlar. Bu rüzgar karın erimesinde, çiçeklerin açmasında etkili olur.

-Poyraz: Kuzeydoğudan esen sert bir rüzgardır, serinleştiricidir. Yüksek yerlerde ekili alanlarda su ihtiyacını karşılar; çiseyi getirir.

-Tersyel (Samyeli ) : Güneyden eser. Mart ayında esmeye başlar. Çiçekleri yakar. Hasat mevsiminde ekinleri ve meyveleri olumsuz yönde etkiler. Tarım ürünlerine büyük zarar verir.