Basindan beri ifade etmeye calistigim sey, konuyu Turkce'deki veya Ingilizce'deki gunluk kullanimdaki karsiliklariyla ifade etmenin, ozellikle tarimda inovatif urunlerin kullanimi konusundaki egitimi cok yetersiz olan ciftciler arasinda, buyuk kafa karisikliklarina yol acacagi cunku zaten sorun,
gubre sozcugunun uretici tarafindan ister urun etiketinde olsun, ister urun tanitiminda olsun, kullanilma seklinden kaynaklaniyor. Gunluk dilde, bir baska ciftciyle, bir arkadasimizla konusurken "bugun brokolileri Bor'la gubreledim", "bugun brokolilere Bor verdim", "bugun brokolileri Bor'la besledim", "bugun brokolilere Bor besini verdim", "Bugun brokolilere Bor nutrienti verdim" gibi ifadeleri kullanabilirsiniz, hatta teknik bir konuyu aciklarken "Bor gubresi" diyebilirsiniz; bunda bir sorun yok. Sorun, tanim itibariyle bitkinin ihtiyaci olan ana elementler disinda bitkiye verilen (cogu kez verilmese de olabilecek) ornegin bitkiye verilmesi gereken azotlu gubreyle arasinda miktar bakimindan dunyalar kadar fark olan ve ozellikle su tablasinin yuksek oldugu tarim arazilerinde topraga verilme dozaji cok dikkatle takip edilmesi gereken iz elementlerin, israrla
urun saticilari/temsilcileri tarafindan gubre olarak sunulmasinda. Bu anlamda, sertifikalandirma konusunda Tarim ve Koy Isleri Bakanligi ile AB mevzuati arasinda nasil bir iliski var, bilen birisi varsa aciklayabilirse sevinirim.
Simdi konunun ozellikle Yakup Bey'in verdigi referanslarla evrilme asamalarini ozetleyeyim:
- Ozetle "Solubor'a bakin, Etidot-67'nin muadili bir urun", dedi. Solubor'u ABD'de sertifikalandiran OMRI'nin sayfasina baktik. Gubre ve toprak bilesenleri ust kategorisinin icinde
Bor urunleri-sentetik sinifinda tanitildigini ve urunun internetteki brosurunde tek basina kullanilabilecegi gibi
gubrelerle birlikte kullanilabileceginin de ifade edildigini gorduk.
- Sonra, "biz OMRI'ye ya da ABD'ye degil AB mevzuatina uygun olarak urunumuzu etiketlendirdik", dedi. Bu noktan sonra, Ingiltere'deki bir kurum olan ve urun sertifikalandirmasini AB mevzuatina uygun olarak gerceklestiren Soil Association'in sayfasindan Solubor'un nasil sertifikalandirildigina baktik. OMRI'ye benzer sekilde, burda da Solubor'un
iz elementler sinifinda degerlendirildigini gorduk.
- En sonunda geldigimiz noktada ise "bakanlik tarafindan gubre sertifikasi verilmis; o yuzden de bakin boyle bir firma var, urununun ustune 'sivi Bor gubresi' yazmis" konumundayiz.
Bir kere hangi referans ustunden gidecegimize karar vermemiz gerek. Hemen bu noktada daha once sordugum bir soruyu bu sefer tersten sorayim; yalniz yanit verirken lutfen "hepimizin gubre tanimi birbirinden farkli" demeyin:
Eger Etidot-67 gubreyse, Solubor da gubre midir?
Yerli urunlerdeki en onemli sorunlardan biri: Etiketleme
Simdi, Sn pria'nin verdigi Gubretas ornegi ustunden gidelim (bu firma, urun icerikleri bakimindan internette gordugum en detayli yerli orneklerden birini sunmus):
Bu sayfada urunlerini tanitmislar.
Tanim itibariyle gubre sinifina giren urunlerinden birine bakalim:
Gbre Fabrikalar T.A..
Garanti edilen icerik miktarlarini okuduktan sonra lutfen urun resminin altindaki aciklamaya da bakin, soyle diyor:
İz elementli NPK gübre çözeltisidir. Bileşimindeki temel besin maddeleri (azot, fosfor, potasyum) ve iz elementler (çinko, demir, bor, bakır, mangan, molibden) ile bitkinin dengeli beslenmesini sağlayarak ürün randımanını yükseltir.
Kullanilan dil bakimindan bir degerlendirme yapalim:
"Iz elementli gubre cozeltisi" yani "urun gubre cozeltisi ama icinde iz elementler de var. Eger iz elementler olmasaydi da urun gubre cozeltisi olurdu", demek degilse, ne anliyorsunuz?
Devam edelim, Sn pria'nin verdigi "Bor gubresi" orneginden gidelim:
Gbre Fabrikalar T.A..
Garanti edilen icerikte suda cozunebilen Bor'dan baska birsey var mi? Hayir. Peki buna ragmen urun ustunde Bor cozeltisi mi diyor? Hayir. Cozeltide Boratli Gubre diyor.
Kafaniz yeterince karismadiysa, sonraki ornege bakalim:
Gbre Fabrikalar T.A..
Urunun ustunde Kalsiyum Nitrat cozeltisi yaziyor (asagidaki aciklamada da Kalsiyum gubresi ifadesi var). Borlu cozelti gubreyse, bu niye gubre degil, bunu aciklayabilir misiniz?
Michigan Eyalet Universitesi (MSU) Agriculture Extension Office sayfasindaki yazi
Extension Office, Turkce'de sanirim "bugun Ziraat'e gittim; muhendis beyle konustum" seklinde karsilanabilir. MSU, benim de mezunu oldugum, 1855 yilinda ziraat koleji olarak kurulup sonradan baska dallarda genislemis bir okul. Extension Office ise, okulun Michigan'da yasayanlara, ciftcilere danismanlik hizmeti veren, universitenin halka dokundugu uzanti. Universitenin, akademik arastirmalariyla dogrudan bir ilgisi yok. Ulke genelindeki okullarin, ciftciye yardimci olmak icin kurduklari "agriculture extension"lari vardir. Yaziyi yazan kisi, bu uzantida calisan birisi; boyle bir terimi kullanmis. Akademik titri olup icinde "boron fertilizer" ifadesi gecen akademik makale de yazabilirdi; Bor'un kullanilma seklini en iyi karsilayan terimin "fertilizer" oldugunu dusunuyorsa, kullanabilir. Bu, Solubor'un "gubre" olarak tescillendigini ve endustri standardini degistirmez. Michigan dahil butun eyaletlerde, bir urunun "fertilizer" statusune girebilmesi icin, urunun icinde N-P-K bulunmasi ve urun paketinin on yuzunde N-P-K yuzdelerinin, urunun arkasinda da detayli analiz bilgilerinin verilmesi yasal zorunluluktur. Bunun disinda iz elementler de urun icinde bulunabilir ama bu iz elementler, urunun gubre olarak tanimlanmasina engel veya gerekce degildir.
Butun bunlari, ABD veya Avrupa referanslarini bir kenara birakalim. Eger, piyasaya surdugunuz urun ne olursa olsun, ustunde
Borlu Gubre ifadesi yoksa, urunun tanitimini bu sekilde yapmaniz etik kurallar acisindan yanlistir, duzeltilmesi gerekir.
Internetten bulabildigim, urunun fotograf makinesiyle cekilmis on yuzunu asagiya ekliyorum. Maalesef kucuk harflerle yazilanlar okunmuyor ama okuyabildigim kadariyla, bu konunun basliginin
sadece Etidot-67 ya da
Etidot-67 (Disodium Octaborate Tetrahydrate)
'ten baska birsey olmamasi gerekir. En bastan bu ifadeyi duzeltmeden, urun uygulamasinin arazide nasil yapilmasi gerektigini tartismak zorlasir.
Alıntı:
Orijinal Mesaj Sahibi pria
Türkçe sözlük:
Gübre
Verimi arttırmak için topraga dökülen her türlü hayvan dışkısı, kimyasal veya bitkisel madde, kemre.
İngilizce sözlük:
Gübre:
fertilizer, manure, dung, droppings, dressing, plant food , artificial manure, chemical manure, kainite
Sayın birnefestoprak,
Aşağıda Michigan Üniversitesi kaynaklı yazıda sık sık ''boron fertilizer'' ibaresi geçmekte..
Amerika'da dahi bir üniversite boru gübre olarak tanımlıyorsa aslında bu konuyu pek te uzatmaya gerek yoktur kanaatindeyim:
Risks and benefits of applying boron fertilizer to soybeans | MSU Extension
Bizde de safi bor içeren ürünler ''gübre'' olarak tanıtılmaktadır:
Gbre Fabrikalar T.A..
Borax | Yalova Gübre A.Ş.
|