|
Peki bu yötem her derde deva, hemen uygulanabilir sihirli bir çözüm mü? Tabii ki hayır. Başlıca 2 dezavantajı var: Birincisi, standart yoğunluklu bir bahçeye göre 2-4 kat fazla ağaç içerdiğinden ilk kurulum masrafları yüksek. İkincisi, çit biçme makinasının teminindeki güçlük. Aslında bu durum, dünyada ceviz üretiminde Çin ve ABD’nin ardından 3. Sırada gelen ülkemiz için çok büyük bir ayıp. Bir zamanlar, sonradan iflas etmiş olan Uzel Makine’nin bu amaçlı bir aleti varmış, ama şu anda bildiğim kadarıyla Türkiye’de üretilen bir çitvari budama makinesi yok. Eskiden yukarıdaki video’da görüldüğü gibi bu iş için dizayn edilmiş büyük araçlar kullanılırken, şimdilerde giderek küçülüp hafifleyen ve traktör arkasına takılarak çekilen, ya da direk traktör üzerine monte edilebilen, kuyruk miliyle çalıştırılan makineler kullanılıyor. Bunlar gerçekte yapılması zor, komplike aletler değil. Ama zannediyorum ki üreticilerden böyle bir talep gelmediği için zirai makine üreticileri böyle bir üretimle ilgilenmemişler. Aslında Fransa’dan veya ABD’den ikinci el bir araç getirtmek veya hurda bir makineyi ithal edip burada sanayide aynısını yaptırmak çok zor olmasa gerek. Benim tahminim o ki şu anda ülkemizde kurulmakta olan büyük ölçekli kapama ceviz bahçelerinin sahibi olan kişi veya firmalar bu konuya el atacak ve bizde de birkaç yıl içinde bu makinalar gözükmeye başlayacaktır.
Küçük üreticilerin alete sahip olması şu an için ekonomik olmayabilirse de, onlar da kendi bölgelerinde aralarında birleşerek satın alma veya büyük üreticilerden kiralama yoluna gidebilirler. Belki de şu anda ağaçları budamada kullanılan, elde taşınan, 5 metrelik teleskopik kollu, benzin veya mazotlu zincirli testerelerin biraz daha gelişmiş formları kullanılarak bu mesele çok daha pratik bir yolla halledilebilecek. Zamanla bunları yaşayarak göreceğiz.
“Hemen çit dikimi yapalım ve çok para kazanalım” diyen acemi cevizcilerin göz ardı ettiği çok önemli bir mesele daha var: O da Türkiye’de kullanılan türlerin ve anacın çit dikimine ve yetiştiriciliğine uygun olup olmadığı.
Çit dikiminin uygulanabilmesinin bazı şartları var: Yetiştirilecek türün orta derecede dikine gelişme eğilimi olması, yanlara yayılma eğiliminde olmaması, yan dal veriminin yüksek olması, çok erken meyveye yatıp, kaliteli meyve veren bir tür olması gerekiyor. Kaliforniya Üniversitesi son yayınlarında, bu şartları en iyi sağlayan türlerin Tulare ve Howard olduğunu, Vina, Payne ve Ashley türlerinin de karlı bir yetiştiricilik için uygun olduğunu söylüyor. İlk çitlerde kullanılan Chico’nun, meyve küçüklüğü ve için rahat çıkamaması nedeniyle pazarda tercih edilmediği belirtiliyor. Çok önemli ve enteresan bir saptamaları da şöyle: “Chandler için ekonomik olarak en iyi sistem, çit tarzı yetiştiricilik olmayabilir. Bu tür, yeteri kadar erken verime yatan ve yan sürgünleri kuvvetli gelişen bir tür olmadığından, ilk yıllarında, ilave ağaç masraflarını çıkaracak kadar yeterli bir verimi sağlayamayabilir.”
Anaç seçimi konusunda da Üniversite’nin son görüşleri şöyle:
-Juglans hindsii, en ucuz anaç olmasına rağmen, hızlı büyüme yeteneği orta derecede, ayrıca marjinal topraklara toleransı az. Çit dikiminde, yavaş geliştiği için ilk yıllarında yeterince verimli değil.
-Paradox anacı, 3 anaç arasında en hızlı gelişen, üzerindeki aşılı sürgüne de en hızlı büyüme gücünü veren anaç. Bu hızlı gelişme yeteneği sayesinde, bu anaç üzerine aşılı çitlerde ekonomik verim çok daha erken başlayabiliyor.
Ve Türkiye’de bizim kullandığımız Juglans regia hakkında üniversitenin görüşü:
-Juglans regia, sadece siyah çizgi hastalığı görülme sıklığının yüksek olduğu yerlerde kullanılmalıdır. Büyüme yeteneği değişken olduğu ve Armillaria’ya, Phytophtera’ya, ıslak topraklara ve tuzluluğa diğer anaçlardan çok daha hassas olduğu için, arzu edilen bir anaç türü değildir.
(devam edecek)
|