Şubat ayında hazırladığımız yatağa ektiğimiz baklaları nisanın son haftasında tam çiçekteyken biçiyoruz.
Derin bir kazık kök sistemine ve gelişmiş saçaklanmaya sahip bu köklerde görünen pembemsi bezeler bu işi yapmamızın nedeni. Baklalar çiçek aşamasında biçildiği takdirde köklerinde en üst seviyeye gelmiş olan azot bezeleri bitkiyle bağı yok olduğundan toprağı azot bakımından zenginleştirmiş olur.
Biçilen yapraklar toprağa karıştırıldığında da bu yeşil aksam içerisindeki azot ve diğer maddeler de toprağa karışarak bir taşla iki kuş vurulmuş olunur ki bu nedenle bakla ve diğer pek çok baklagil bitki “yeşil gübreleme” için tercih edilir.
Azot, canlılar için “hayati” öneme sahip bir element. Havada da gaz halinde (N2) % 78 gibi yüksek oranda bulunuyor. Buna karşılık bitkiler, yani besin zincirinin birincil türleri bu azotu doğrudan kullanabilme yetilerine sahip değiller. Burada da bazı bitkilerin yardımına bazı bakteriler yetişiyor.
Bakla kökleri belli bir boya eriştiğinde toprakta bulunan Rhizobium bakterileri bu köklerde kolonileşerek gözle görülen bu pembemsi bezeleri veya başka bir deyişle nodülleri oluşturuyorlar. Serbest haldeki azotu bu bezelerde bağlayarak bitkinin en rahat alabileceği forma (NO3) dönüşme sürecini başlatıyor, yardımcı oldukları bitkilerden de bunun karşılığı olarak ihtiyaç duydukları besini alıyorlar.
İyi bir işbirliği, iyi bir alış veriş. Çoğunlukla kurak ve azotça fakir topraklarda ortaya çıkmış bu ilişki anlaşıldığı üzere bir tesadüf değil. Azot bağlayabilen bakterilerle birlikte çalışan bitkilere baktığımızda çoğunluğunun böyle yerlerde evrimleşmiş türler olduğunu görürüz. Yaşam bir şekilde yolunu buluyor.
Baklagil ailesinden her bitki böyle bir işbirliği içerisinde değilse de pek çoğu için vazgeçilmez bir huy, bir gelenek, bir var olma yolu. Bu birlikteliğin görüldüğü tür açısından da en zengin familya. Otu, çalısı, ağacıyla pek çok tür böyle.
İşte bu nedenle yukarıda görünen yatağı henüz çiçekteyken aşağıda göründüğü gibi biçiverdik…
Oldukça zor oldu. İçleri boş olan saplar tahmin edileceği gibi hiç güç kullanmadan biçildiler, zor olan biçmek değil, biçmeye karar verebilmekti çünkü o kadar güzel görünüyorlardı ki kıymak zor oldu.
Eğer bu yatağı yazlık sebzeler için ayırmış olmasaydım muhtemelen baklaları yalnızca seyreltir ve bırakırdım. Gerçi göründüğü gibi yatağın kenarlarında bir sıra baklayı da bıraktım. Gerikalan yerlere de uygun yazlık sebzeleri diktim.
Biçtiğim gövde ve dalları ise toprağın üzerine yaydıktan sonra toprağa karıştırmak hem toprağa verilen azot miktarını, hem diğer besi maddelerini, hem de bunlarla beslenecek olan mikroorganizma nüfusunu arttırabilme özelliğine sahipler.
Ancak, bu işi yaptıktan sonra fideleri dikene kadar en az üç hafta geçmeli ki (yaprak ve sapları kaba veya ince bir şekilde parçalama şeklimize göre süre uzayabilir, değişkenlik gösterir) topraktaki faaliyetler fidelerin hayrına dengesini bulsun.
Bizim vaktimiz yoktu, biçtikten sonra bir haftamız vardı en fazla, yine de denemişler midir diyerek Meyvelitepe’yi aradım, aynı fikirdeydiler; yapılacak tek bir iş kalmıştı, biz de onu yaptık: Aldık sap ve yaprakları doğruca komposta attık.
Nihayetinde kökler ve köklerdeki azot bezeleri toprakta kaldı, hem toprağın yapraklı katları bu kökler sayesinde parçalandı, hem de kullanıma hazır formdaki azot diğer sebzelerin, bitkilerin, ayrıştırıcı bakterilerin kullanımına bırakıldı.
Kenardakilerden bazılarını bırakıp biçilenlerin yerine domates, biber, patlıcan ve uygun yerlere de kadife çiçekleri, petonyalar ve fesleğenler diktik. Sebzeler bizim yetiştirdiklerimiz ama çiçekler ve fesleğenler öyle değil. Fidanlıktan aldım; nasıl olacaklarını göreceğiz. Bu çiçekler ve sebzelerimiz uzun bir zaman doğanın insafına bırakıldılar ama buna da biraz hazırlıklılar. Henüz çok küçüklerken dışarıya alıştırdım onları. Bünyeleri sağlam.