EFSA görevlisi bilim insanları GDO'lu bitkilerin çoğunda, bitkilere, tüketen insan ve hayvanlara zararlı olabilecek bir virüs geni bölümleri olduğunu keşfettiler.
Son bir kaç gündür bu konudaki haber çığ gibi dünyanın her yerinde yayınlanıyor.
Habere sebep olan Nancy Podevin ve P. du Jardin tarafından çok kısa süre önce yayınlanan "
Possible consequences of the overlap between the CaMV 35S promoter regions in plant transformation vectors used and the viral gene VI in transgenic plants" başlıklı makale.
Nancy Podevin, EFSA'nın kadrolu görevilisi ve bu güne kadar verilen GDO onaylarının içinde olduğu bildiriliyor.
Bu makale üzerine Independent Science News'de Jonathan Latham ve Allison Wilson imzasıyla yayınlanan kritik,
"Regulators Discover a Hidden Viral Gene in Commercial GMO Crops" (Onay vericiler ticari GDO'lu bitkilerde gizli virüs geni keşfettiler) başlığı ile yayınlandı. Başlıktaki "discover - keşfetmek" sözcüğü bana biraz dalga geçmek istenmiş hissini uyandırdı (
bizdeki "uyan da balığa gidelim" deyimi gibi).
N.Podevin'in makalesinde, GDO'lu bitkiler üretilirken "promoter" olarak kullanılan Karnabahar Mozaik Virüsüne ait Gen VI (CaMV 35S) bulunduğu, bunun içinde GDO'lu soya ve mısırın da dahil 54 adet ticari GDO'lu bitkide söz konusu olduğu yazılmış. Bu genin,
önceden hesaplanamayan fenotik değişimlere sebep olabileceğini de yazmışlar. Burada öne çıkan risk, önceden hesaplanamayan değişimlerin yine önceden hesaplanmamış proteinlere sebep olabileceği ve bunların bitkinin kendisine, insan ve hayvanlara toksik olabileceği olarak bildiriliyor.
Krikte, EFSA araştırmacılarının GDO'lara onay verirlerken toplum sağlığını ve çevreyi zararlardan korumakta yetersiz kaldıklarını söylüyorlar.
Bu kritik, aynen veya farklı özetlerle bazı günlük gazeteler dahil her yerde yayınlanıyor. Bazı gazeteler bu gecikmeli keşfin yaratmış olduğu risklere dikkat çekmiş.
İşin gerçeği, N.Podevin ne diye bu saatten sonra böyle bir makale yayınlamış anlamadım. Belki de geç bile olsa, onay verirlerken hiç bir şekilde dikkate almadıkları bir gerçeği şimdi kayda geçirerek üzerindeki sorumluluğu azaltmaya çalışıyordur
GDO'lu bitkilerde bu virüs geninin bulunduğu çok uzun bir süredir zaten bilim insanları tarafından tesbit edilmişti.
1999 yılında Mae-Wan Ho, Angela Ryan ve Joe Cummins tarafından yayınlanan, "
Cauliflower Mosaic Viral Promoter - A Recipe for Disaster?" (
Karnabahar Mozaik Virüsü Promoter'i - Felaket için bir tarif?) başlıklı makalede;
"
Bu yayın, halen ticari olarak piyasaya sürülmüş tüm transgenik bitkilerin yapılandırılmasında bulunduğu açığa çıkan karnabahar mozaik virüsü (CaMV) promotörünün güvenlik etkilerini inceler. Bir ihtiyatlılık ölçüsü olarak, CaMV 35S veya benzer promotör içeren tüm transgenik ürünlerin ticari ve deneysel saha üretimi derhal durdurulmalıdır.
Bu transgenik DNA'ya sahip GDO'lu bitkiler kullanılarak üretilmiş tüm ürünler de derhal satıştan, insan ve hayvan yiyeceği olarak kullanımdan geri çekilmelidir."
deniyordu. Yine GDO'lu bitkilerin bir çoğunda bu virüse ait Gen VI bulunduğunu açıklayan, 2000 yılından daha önce yayınlanmış başka çalışmalar da varken EFSA neyi keşfetmiş acep?
EFSA'nın 25 Kasım 2003 yılında yayınlanan bilimsel panel dökümanında GDO'lu bitkilerde Karnabahar Mozaik Virüsü geni CaMV kullanıldığı tesbit edilmiş, hatta Mae-Wan Ho'nun makalesine de atıfta bulunulmuş, ancak bu virüs geni bölümlerinin GDO'lu bitkilerde bulunmasının sakıncalı olduğuna dair veri yok denmiş. Sanırım yeni olan, ilk kez EFSA adına bazı olası tehlikelerden söz edilmiş olması.