Resmi Gazete Tarihi: 12.08.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25551
YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİNE AİT ISLAHÇI HAKLARININ KORUNMASINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukukî Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik, tüm yeni bitki çeşitleri ve bunlara ait ıslahçı haklarının korunması ile ilgili esasları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik, 8/1/2004 tarihli ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanuna dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Genel Müdürlük: Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,
c) Kanun: Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanunu,
d) Islahçı: Yeni bir bitki çeşidini ıslah eden veya bulan ve geliştiren kişiyi,
e) Hak sahibi: Islahçı veya onun hukukî haleflerini,
f) Çeşit: Islahçı hakkının verilmesi için gerekli şartların karşılanıp karşılanmadığına bakılmaksızın, bir veya birden fazla genotipin ortaya çıkardığı bazı özelliklerin kendisini göstermesiyle tanımlanan ve aynı tür içindeki diğer genotiplerden en az bir tipik özelliği ile ayrılan ve değişmeksizin çoğaltmaya uygunluğu bakımından bir birim olarak kabul edilen en küçük taksonomik kısım içerisinde yer alan bitki grubunu,
g) Tohumluk: Bitkilerin çoğaltımı için kullanılan vegetatif ve generatif bitki kısımlarını,
h) Çoğaltım veya çoğaltma: Asıl veya ebeveyn bitkilerle aynı özellikleri taşıyan, bir sonraki nesil bitkilerin elde edilmesini,
i) Üretim veya üretme:Ürün veya çoğaltım materyali elde etmek amacıyla bitki yetiştirilmesini,
j) Çoğaltım materyali: Bitkilerin çoğaltımı için kullanılan bütün bir bitki veya kısımlarını,
k) Tescil: Kanun kapsamındaki çeşitlerin ıslahçı hakları kütüğüne yazılmasını,
l) Bülten: Bitki Çeşitleri Bültenini,
m) Kütük: Islahçı hakkı başvurusu ve hakkın tescili ile ilgili hususların kayıtlı olduğu sicilleri,
n) Katalog: İlgili mevzuat çerçevesinde ticareti yapılan çeşitlerin yayımlandığı listeyi,
o) UPOV Sözleşmesi: Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği Sözleşmesini,
p) Farklılık: Bir çeşidin müracaatının yapıldığı tarihte herkesçe bilinen çeşitlerden, tescile esas özelliklerden, en az birisi bakımından farklılık göstermesini,
r) Yeknesaklık: Çeşidin çoğaltımı esnasında, çoğaltma metoduna bağlı olarak beklenen varyasyonun dışındaki diğer özellikler yönünden bir örneklik göstermesini veya yeterince homojen olmasını,
s) Durulmuşluk: Çeşidin, tekrarlanan üretimlerden sonra veya belirli çoğaltım dönemleri sonunda ilgili özellikleri değişmeksizin aynı kalmasını,
t) Kuruluş: Yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunması görevi ile ilgili uygulamayı Genel Müdürlük adına yürüten kuruluşu,
u) FYD: Farklılık, yeknesaklık ve durulmuşluğu,
v) CPVO: Avrupa Birliği Bitki Çeşit Ofisini,
y) Şahit numune: Çeşidin korumaya alındıktan sonra gerektiğinde şahit olarak kullanılmak üzere kuruluş veya ıslahçı/hak sahibinin muhafaza ettiği numuneyi,
z) Bölge Deneme Kuruluşu: Teknik denemeleri kuruluşla işbirliği içinde yürüten kuruluşu
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Koruma Şartları, Korumadan Yararlanacak Kişiler ve Koruma Süresi
Genel Şartlar
Madde 5 — Yeni, farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde tespit edilen bitki çeşitleri, Kanunda ve bu Yönetmelikte belirtilen diğer şartların yerine getirilmesi ve Bakanlık tarafından belirlenen ücretin ödenmesi kaydıyla, ıslahçı hakkı verilerek korunur.
Korumadan Yararlanacak Kişiler
Madde 6 — Çeşit koruma hakkından, Kanunun öngördüğü şekilde, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları veya Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ikametgâhı olan veya iş merkezi bulunan gerçek veya tüzel kişiler veya UPOV Sözleşmesi hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler yararlanır.
Bu maddenin birinci fıkrası şartlarına uymamasına rağmen, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere kanunen veya fiilen çeşit koruma hakkını tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler de karşılıklılık ilkesi uyarınca koruma hakkından yararlanır.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çeşitlerine, diğer ülkelerin koruma hakkı vermesi veya koruma hakkı vereceğini yazılı olarak bildirmesi karşılıklılık ilkesi olarak kabul edilir.
Koruma Süresi
Madde 7 — Çeşit koruma süresi ıslahçı hakkının tescil edildiği tarihten itibaren yirmibeş yıldır. Bu süre ağaç, asma ve patates için otuz yıldır. Koruma süresinin sona ermesi, takvim yılı sonu itibarıyla hesaplanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Başvuru Şartları ve Başvurunun İncelenmesi
Başvuru Mercii
Madde 8 — Bu Kanunun verdiği koruma hakkından yararlanmak için çeşit sahibi, bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde bahsedilen bilgi ve belgelerden oluşan dosya ile Genel Müdürlüğe başvurur.
Başvuruya Eklenecek Bilgi ve Belgeler
Madde 9 — (Değişik birinci fıkra:RG-05/03/2007-26453) Islahçı hakkının tescil edilmesini talep eden başvuru sahibi, Bakanlık tarafından hazırlanan Islahçı Hakkı Başvuru Formunu eksiksiz doldurarak, yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürolarında yaptırılmış Türkçe tercümelerini başvuru formuna ekleyerek, aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşan dosyayı Genel Müdürlüğe verir.
a) Bu dosyada;
1) Aynı çeşitle ilgili daha önceki başvurudan dolayı rüçhan hakkı talep ediliyorsa; ilk başvurunun yapıldığı ülke, kuruluş, başvuru tarihi ve numarası ve çeşidin ilk başvurudaki adının yer aldığı onaylı belge,
2) (Değişik:RG-05/03/2007-26453) Teknik inceleme kapsamında FYD testlerinin yapılabilmesi amacıyla Kuruluşça örneği hazırlanmış olan Teknik Başvuru Formu veya UPOV sözleşmesine taraf ülkelerden birisinde, o ülkenin yetkili kuruluşu tarafından yapılmış ve bu kuruluştan temin edilen teknik inceleme raporu. Teknik inceleme raporunun UPOV sözleşmesine taraf ülkelerin yetkili kuruluşlarınca başvuru sahibine verilmediği durumlarda, başvuru sahibinin isteği üzerine teknik inceleme raporu Kuruluş tarafından talep edilir. Teknik inceleme raporunun talep edilen ülke tarafından süresi içinde herhangi bir nedenle gönderilmemesi halinde, talebi yapan kuruluş sorumlu değildir.
3) Islahçı hakkı verilmesi için başvurusu yapılan çeşitle ilgili daha önce ticarî bir faaliyette bulunulmuşsa, çeşidin ticarî olarak ne amaçla kullanıldığı, ne kadar kullanıldığı ve hangi tarihten itibaren ticarete arz edildiğine ilişkin bilgi ve buna ilişkin belgeler,
4) Başvuru ve teknik inceleme ücretinin ödendiğine dair belge,
5) Başvuru sahibi tüzel kişi ise noter tasdikli imza sirküleri,
6) Talep edilmesi hâlinde çeşidin tanımlanmasına yarayacak her türlü resim, slayt veya materyal ile ilgili bilgileri,
7) Başvuru vekil aracılığıyla yapılıyorsa; başvuru sahibinin başvuruyu yapmaya vekili yetkilendirdiğine ilişkin noter tasdikli vekaletname bulunur.
b) Başvuru ile ilgili diğer hususlar;
1) Türkiye’de ikametgâhı olmayanlar, çeşitleri için ıslahçı hakkı başvurusu yapmak ve tescil ettirmek için Türkiye’de ikametgâhı olan bir vekil tayin etmek zorundadırlar.
2) (Mülga:RG-05/03/2007-26453)
3) (Mülga:RG-05/03/2007-26453)
4) (Mülga:RG-05/03/2007-26453)
Başvurunun İncelenmesi
Madde 10 — (Değişik:RG-05/03/2007-26453)
Genel Müdürlük, başvurunun şeklen ve esastan incelenmesi amacıyla bir komisyon oluşturur. Bu komisyon; kuruluş bünyesinden bitki grubu bazında bir konu uzmanı, Hukuk Müşavirliğinden bir hukuk müşaviri, Genel Müdürlükten bir konu uzmanı olmak üzere üç kişiden oluşur. Gerek görüldüğü takdirde Bakanlıktan veya dışından konu uzmanı danışman bu komisyona davet edilir. Komisyon üye tam sayısıyla çalışır, kararlar oybirliğiyle alınır. Komisyonun raportörlüğü Genel Müdürlük tarafından yapılır.
Başvurunun Şeklen İncelenmesi
Madde 11 — Başvurunun şeklen incelenmesinde komisyon aşağıdaki hususları inceler:
a) Kanunun 32, 33, 34, 35 ve 46 ncı maddelerinde belirtilen şeklî şartları ve başvuru formunda yer alan bilgilerin uygun olup olmadığı,
b) Çeşidin teknik özelliklerini belirten bilgi ve belgelerin yeterliliği,
c) Çeşitle ilgili daha önce ticarî bir işlem yapılmışsa buna ait bilgi ve belgeler,
d) Rüçhan hakkı talep ediliyorsa bununla ilgili bilgi ve belgelerin yeterliliği,
e) Başvuru ücretinin ödendiğine dair belge.
Komisyon başvurunun şeklen incelenmesi sonucunda başvurunun eksik veya yanlış yapıldığını tespit ederse Genel Müdürlük başvuru sahibine durumu yazılı olarak bildirir ve eksikliği gidermesi için otuz gün süre verir. Başvuru sahibi verilen süre içinde eksikliği gidermezse başvuru yapılmamış sayılır. Başvuru sahibi tespit edilen eksikliği, verilen süre içerisinde giderdiği takdirde, ıslahçı hakkı başvurusu, başvurunun ilk yapıldığı tarih itibarıyla kesinlik kazanır.
Rüçhan hakkına ilişkin eksikliğin giderilmemesi hâlinde başvuru sahibi, sadece rüçhan hakkını kullanamaz.
Başvurunun Esastan İncelenmesi
Madde 12 — Başvurunun esastan incelenmesinde komisyon aşağıdaki hususları inceler:
a) Islahçı hakkı verilmesi için başvurusu yapılan çeşidin Kanunun 5 inci maddesi hükümleri kapsamında yeni sayılıp sayılmadığı,
b) Başvuru sahibinin, ıslahçı hakkı verilmesi talep edilen çeşit ile ilgili başvuru hakkına sahip olup olmadığı veya başvuruya yetkili olup olmadığı,
c) Çeşit için önerilen ismin, Kanunun 9 uncu maddesine ve 42 nci maddesinin (a) bendi hükümlerine ve bu Yönetmeliğin 20 nci maddesine uygun olup olmadığı.
Komisyon, başvurunun esastan incelenmesi sonucunda, ıslahçı hakkı verilmesine engel bir durum olduğunu tespit ederse Genel Müdürlük başvuruyu reddeder. Genel Müdürlük ret kararını verdiği tarihten itibaren otuz gün içinde durumu başvuru sahibine gerekçeleriyle birlikte bildirir.
Bu maddenin (c) bendi uyarınca, çeşit için önerilen ismin Kanunun ilgili maddelerine uymadığı gerekçesiyle başvurunun reddedilmesi hâlinde, durum Genel Müdürlük tarafından başvuru sahibine bildirilerek otuz gün içinde çeşit için yeni bir isim önerip önermeyeceğini bildirmesi istenir. Başvuru sahibi otuz gün içinde çeşit için yeni bir isim önermezse bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlem yapılır.
Komisyon başvuruda herhangi bir eksikliğin olmadığına karar verirse, ıslahçı hakkı başvurusunu kabul ederek her başvuru dosyası için bir başvuru numarası verir. Başvuru dosyasının Genel Müdürlüğe verildiği tarihi başvuru tarihi olarak kesinleştirir.
Başvurunun Kütüğe Kaydedilmesi ve Bültende İlânı
Madde 13 — Genel Müdürlük, eksiksiz ve doğru yapılan her başvuruyu kütüğe kaydeder ve bir başvuru sicil numarası verir. Tüm bilgi ve belgeleri içeren dosyanın Genel Müdürlüğe verildiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir. Genel Müdürlük kabul edilen başvuruyla ilgili dökümanları ıslahçı hakkı kütüğüne kaydedilmek üzere kuruluşa gönderir.
Genel Müdürlük, başvurunun kütüğe kaydedilmesinden itibaren otuz gün içinde, başvuru sahibi ile ilgili aşağıda belirtilen bilgileri bültende ilan eder;
a) Başvuru sahibinin veya varsa vekilinin adı, soyadı ve adresi,
b) Başvuru yapan ıslahçının kendisi değilse, ıslahçının adı, soyadı ve adresi ile hakkın ıslahçıdan ne şekilde alındığını gösterir bilgi,
c) Çeşidin botanik sınıflandırmadaki Türkçe ve Latince ismi,
d) Çeşit için önerilen isim veya ıslahçının kullandığı geçici bir isim,
e) Daha önceki bir başvurudan dolayı rüçhan hakkı talep ediliyorsa, ilk başvurunun yapıldığı ülke, tarih, numara ve makam.
Başvuruya İtiraz
Madde 14 — Başvurunun bültende ilân edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde, çeşidin yeni, farklı, yeknesak ve durulmuş olmadığı gerekçesiyle veya başvuru sahibinin hak sahibi olmadığı veya çeşit için önerilen ismin Kanunun 9 uncu, 42 nci maddesinin (a) bendi hükümlerine ve Yönetmeliğin 20 nci maddesine uygun olmadığı gerekçesiyle Genel Müdürlük nezdinde itiraz yapılabilir. Başvuruya itiraz edenler, itirazlarında öne sürdükleri gerekçelerin bilgi ve belgelerini Genel Müdürlüğe itirazlarıyla birlikte vermek zorundadır.
Başvuruya İtirazın İncelenmesi
Madde 15 — İtiraz üzerine en geç on beş gün içinde toplanan komisyon, başvuruya itiraz edenin dilekçesi ile ekinde yer alan bilgi ve belgeleri inceler. Genel Müdürlük itirazla ilgili belgelerin birer suretini başvuru sahibine gönderir. Genel Müdürlük üç ay içinde başvuru sahibinin, itiraz karşısında başvuru sahibi olmaya devam edip etmeyeceğini veya başvuru şartlarında değişiklik yapıp yapmayacağını bildirmesini ister. Başvuru sahibi bildirim süresi olan üç aylık sürenin yetmeyeceği gerekçesiyle Genel Müdürlükten ek süre talep edebilir. Genel Müdürlük, başvuru sahibinin yazılı olarak bildirdiği ek süre talebini değerlendirir. Genel Müdürlük, ek süre talebini incelemesi sonucunda, başvuru sahibinin haklı gerekçelere dayandığı kanısına varırsa bildirim süresine ilâve olarak en çok iki ay ek süre verir.
Verilen sürenin sonunda, başvuruya itiraz karşısında, başvuru sahibi birinci fıkrada belirtilen bildirimleri yapmazsa başvuru geri çekilmiş sayılır.
Başvuru sahibi başvurusunu ilk şekliyle devam ettireceğini veya itiraz gerekçeleri doğrultusunda başvurusunda gerekli değişiklikleri yapacağını süresi içinde bildirirse, Genel Müdürlük itiraz sahibinin itirazını sürdürüp sürdürmeyeceğini otuz gün içinde bildirmesini ister. Başvuruya itiraz eden, bu süre içerisinde, başvuruya itiraz konularında değişiklik yapamaz, sadece itirazını sürdürüp sürdürmeyeceğini bildirebilir.
Başvuruya itiraz eden, verilen otuz günlük süre içinde itirazından vazgeçmeyeceğini bildirirse:
a) İtiraz; çeşidin, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen yenilik şartlarını taşımadığı, başvuru sahibinin hak sahibi olmadığı veya çeşit için önerilen ismin Kanunun 9 uncu, 42 nci maddesinin (a) bendi ve Yönetmeliğin 20 nci maddesi hükümlerine aykırı olduğu iddiasına dayanıyorsa, Genel Müdürlük, itiraz edilen konularla ilgili inceleme başlatır.
b) Başvuruya itiraz, çeşidin farklı, yeknesak ve durulmuş olmadığı iddiasına dayanıyorsa, kuruluş bu konulardaki itirazlarla ilgili incelemeyi Kanunun 39 uncu maddesi hükümleri çerçevesinde, çeşidin teknik bakımdan incelenmesi sırasında yapar. İtiraz edilen konuların tam olarak açıklığa kavuşabilmesi için, Kuruluş itiraz konularını göz önüne alarak teknik inceleme yöntemini kendisi belirler. Genel Müdürlük, gerekli gördüğü takdirde itiraz eden kişiden, itirazını destekleyecek şekilde daha fazla bilgi, belge veya materyali vermesini isteyebilir.
c) Başvuru sahibinin gerçek hak sahibi olmadığı iddiasına dayanan itirazın Genel Müdürlük tarafından incelenmesi sonucunda, başvuru sahibinin gerçek hak sahibi olmadığı kanısına varılırsa; Genel Müdürlük itirazı kabul ederek itirazın kabulüne ilişkin kararı başvuru sahibine ve itiraz edene tebliğ eder. İtirazın kabulüne ilişkin kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde aynı çeşit için başvuruda bulunan gerçek hak sahibi, reddedilen başvuru tarihinin kendi başvuru tarihi olarak kabul edilmesini talep edebilir. Bu talep Genel Müdürlük tarafından kabul edilerek önceki başvuru tarihi gerçek hak sahibinin başvuru tarihi olarak kaydedilir.
Çeşidin Teknik Bakımdan İncelenmesi
Madde 16 — Çeşidin teknik incelemeye alınmasının uygun görülmesinden sonra, çeşit aşağıdaki hususların tespiti için teknik incelemeye tâbi tutulur;
a) Bu teknik inceleme;
1) Çeşidin, belirtilen botanik sınıfa ait olduğunun teyit edilmesi,
2) Çeşidin farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun tespit edilmesi,
3) Bu maddenin (a) bendinde çeşidin birinci ve ikinci alt bentlerindeki şartlara uyması hâlinde, çeşit özellik belgesinin hazırlanmasını kapsar.
İncelemenin uygulama şartları kuruluşça belirlenir ve inceleme kuruluşun gözetimi altında yapılır. Teknik inceleme için gerekli olan FYD testleri ve diğer testler UPOV Sözleşmesine taraf ülkelerden birisinde o ülkenin yetkili kuruluşu tarafından yapılmış ise test sonuçlarının Bakanlığa verilmesi kaydıyla, teknik inceleme bu testlerin sonuçlarına dayandırılabilir.
Ancak, bu testler Türkiye ile aynı veya benzer tarımsal iklim şartlarına sahip ülkelerde yapılmış olmalıdır.
b) İncelemenin bu test sonuçlarına dayandırılamaması durumunda;
1) Genel Müdürlük, teknik incelemeyi ana hizmet birimlerine veya bağlı ve ilgili kuruluşlarına veya başka kuruluşlara yaptırabilir. Teknik incelemenin başka kuruluşlara yaptırılması hâlinde bu Yönetmeliğin 34 üncü maddesi hükümlerine göre Bakanlıkça belirlenecek ücret ödenir.
2) (Değişik:RG-05/03/2007-26453) Genel Müdürlük, teknik incelemeyi başvuru sahibine de yaptırabilir. Bu teknik inceleme kuruluşun koordinatörlüğü ve gözetimi altında yapılır. Başvuru sahibi, Genel Müdürlüğün talebi üzerine, kendisi tarafından yapılacak veya yaptırılacak yetiştirme veya diğer testlerin sonuçlarını Genel Müdürlüğe verir. Teknik inceleme bu testlerin sonuçlarına dayandırılabilir.
Bu maddenin (a) bendinin üçüncü alt bendinde yer alan çeşit özellik belgesine tarımsal ve botanik bilgilerdeki değişmelere bağlı olarak yeni kısımlar eklenebilir veya değiştirilebilir. Ancak koruma konusu bu durumdan etkilenmez.
Genel Müdürlük, teknik inceleme amacıyla her türlü bilgi, belge ve materyali başvuru sahibinden ister. Başvuru sahibi, haklı bir nedene dayanmaksızın, Genel Müdürlüğün belirleyeceği süre içinde talep edilen bilgi, belge ve materyali vermediği takdirde, başvuru reddedilir.
Çeşidin Teknik İncelemesinin Şartları
Madde 17 — (Değişik birinci fıkra:RG-05/03/2007-26453) Test materyali ve şahit numuneler Bakanlıkça belirlenen en alt sertifikalı sınıftaki tohumluğun türler bazındaki asgarî çimlenme standartlarına sahip olmalıdır. Test materyallerinin miktarları Bakanlıkça belirlenir."
(Değişik ikinci fıkra:RG-05/03/2007-26453) Çeşidin FYD testlerinde deneme süresi, süs bitkilerinde en az bir, tek yıllık ve çok yıllık tarla bitkilerinde iki yetiştirme sezonudur. Meyve türlerinde FYD test süresi yeterli ürün alınabilen iki ürün sezonudur. Başvuru sahibi çeşide ait test materyali veya şahit numuneyi Kuruluşa teslim ederken aşağıdaki yolları izler;
a) Islahçı hakkı tescil edilmemiş çeşitler için; Başvuru sahibi test materyalini, teknik incelemeyi yapan kuruluşa başvurunun bültende yayımlanma süresinin bitiminden sonra, test materyalinin niteliğine göre kuruluş tarafından bildirilecek tarihte teslim eder. Vejetatif olarak çoğaltılan türler dışındaki, çeşide ait numuneden alınan test materyali, FYD testlerinde kullanılmak üzere ayrılır ve geriye kalan test materyali şahit numune olarak saklanır.
b) Islahçı hakkı tescil edilen çeşitler için ise; vejetatif olarak çoğaltılan türler dışındaki çeşide ait şahit numuneler, tescil kararının bültende yayımlanma süresinin bitiminden sonra otuz gün içinde Bakanlıkça belirlenen miktarda saklanmak üzere kuruluşa teslim edilir.
FYD testlerinde çeşitle ilgili herhangi bir problem olması durumunda bu süreler uzatılabilir.
FYD testlerinin yapılmasında o bitki türü için UPOV ve CPVO teknik prensipleri esas alınarak hazırlanan Bitki Özellik Belgelerinde belirtilen esaslar ve test kriterleri uygulanır. Başvuru yapılan bitki türünde UPOV ve CPVO tarafından belirlenmiş kriter ya da özellik belgesi yoksa kuruluş inceleme kriterlerini kendisi belirler.
Kuruluş FYD testleri ile birlikte gerektiğinde çeşitle ilgili bazı lâboratuvar incelemelerini de yapar.
Kuruluş her bir türe ait çeşitlerin şahit numunelerinin yenilenmesi amacıyla başvuru sahibinden yeni numune isteyebilir. Başvuru sahibi kuruluşun kendisine yazılı bildiri tarihinden itibaren üç ay içinde yeni numuneyi kuruluşa teslim etmek zorundadır. Çeşidin genetik safiyetini devam ettirip ettirmediğinin kontrolü amacıyla başvuru sahibinin gönderdiği numuneyle kuruluşta muhafaza edilen numune yan yana ekilerek morfolojik karakterler yönünden karşılaştırılır. Çeşidin genetik yapısını devam ettirdiği kanısına varılırsa yeni numune şahit numune olarak saklanır. Eski numune çeşit sahibine iade edilir. Çeşidin genetik yapısını devam ettirmediği şeklindeki bulgulara rastlandığı takdirde bu Yönetmeliğin 24 üncü madde hükümleri uygulanır.
İnceleme Raporu
Madde 18 — Teknik incelemeyi Genel Müdürlük adına yapan kuruluş, çeşide ait özelliklerin belirlenmesinin yeterli olduğu kanısına varırsa, farklılık, yeknesaklık, durulmuşluk hususlarının tespitini içeren bir inceleme raporu ile FYD test sonuçlarına göre hazırlanan çeşide ait özellik belgesini Genel Müdürlüğe gönderir.
Kendisine teknik inceleme yaptırılan kuruluşlar, inceleme sonuçlarını ancak Bakanlığın izniyle kullanabilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Islahçı Hakkının Tescili ve İtiraz
Islahçı Hakkının Tescili
Madde 19 — Kuruluşun, inceleme raporlarını Genel Müdürlüğe göndermesinden sonra, Genel Müdürlük tarafından kuruluşlar itibariyle ve bitki grupları esas alınarak Islahçı Hakkı Tescil Komitesi oluşturulur.
a) Genel Müdürlük oluşturduğu Islahçı Hakkı Tescil Komitesini toplantıya davet eder ve kuruluşun gönderdiği çeşitlerle ilgili inceleme raporu ve diğer dökümanları davet yazısı ile birlikte komiteyi oluşturan kuruluşlara gönderir.
b) Islahçı Hakkı Tescil Komitesine danışman üye davet edilebilir.
c) Islahçı Hakkı Tescil Komitesi aşağıda belirtilen kuruluşların konu ile ilgili uzman temsilcilerinden oluşur.
Kuruluşun adı................................Temsilci sayısı (asil üye)
Genel Müdürlük...................................1
Kuruluş ve/veya bölge deneme kuruluşu...2
Hukuk Müşavirliği.................................1
İlgili kamu tarımsal araştırma kuruluşları....1
Ziraat fakülteleri..................................1
d) Komite, asil üyelerin en az beş üyenin mevcut olmasıyla toplanır.
e) Toplantıda sadece asil üyeler oy kullanabilir. Danışman olarak davet edilenler oy kullanamazlar.
f) Her toplantıda asil üyeler arasından bir başkan seçilir. Toplantının raportörlüğü kuruluş tarafından yürütülür.
g) Kuruluş toplantıda çeşitle ilgili inceleme raporlarını sözlü olarak takdim eder. Kararı, Islahçı Hakkı Tescil Komitesi verir.
h) Kararlar bu Yönetmelikte belirtilen esaslar ve gerekli şartların yerine getirilmesi kaydıyla asil üyelerin 2/3 çoğunluğu ile alınır. Toplantıda çeşitler ayrı ayrı oylanır. Korumaya alınan çeşide bu Yönetmeliğin 20 nci maddesinde yer alan esaslar dâhilinde bir isim verilir ve bu isimle çeşidin ıslahçı hakkını tescil ederek kütüğe kaydeder ve ilân edilmek üzere bültende yayımlanır.
i) Bakanlık tarafından koruma altına alınan çeşide bu Yönetmeliğin Ek-1 inde yer alan Islahçı Hakkı Tescil Belgesi verilir.
j) Islahçı Hakkı Tescil Komitesi inceleme raporunu kesin bir karar vermek için yeterli bulmazsa, başvuru sahibine bilgi verir ve tamamlayıcı incelemeleri Bakanlık kendisi yapar veya yaptırır. Ret veya kabul kararı alınıncaya kadar yapılan tamamlayıcı incelemeler teknik incelemelerin bir devamı olarak kabul edilir.
İsimlendirme Kuralları
Madde 20 — Islahçı hakkı verilerek korunan çeşidin ismi onun umumî ismi hâline gelir.
Komite, çeşidin isminin aşağıdaki şartları taşıması hâlinde korunan çeşide, çeşit sahibinin önerdiği ismi verir:
a) İsim, çeşidin tanınmasını sağlamak kaydıyla, anlamlı veya anlamsız bir kelime veya kelime gruplarından, kelimeler ve rakamlardan veya harf ve rakamlardan oluşabilir.
b) Çeşit için önerilen isim diğer çeşitlerden farklı bir isim niteliği taşımalı veya çeşidin tanınması dil bilimi açısından yeterli olmalıdır.
c) İsim, kamu düzeni ve genel ahlâka aykırı ifadeler içermemelidir.
d) İsim, sadece bitki çeşitleri ve tohumculuk sektöründe söz konusu olan ülkemiz ve UPOV sözleşmesine taraf ülkelerin dilleri de dâhil olmak üzere tür, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafî orijin veya üretim tarihini belirten işaretlerden ibaret olmamalıdır.
e) İsim, çeşidin coğrafî orijini, değeri veya özellikleri açısından çeşit ile ıslahçı veya başvuru sahibi arasındaki irtibat bakımından yanıltıcı şekilde veya karışıklığa neden olacak nitelikte olmamalıdır.
f) Çeşit için önerilen ismin içinde, çeşit ile ilgili ürünler bakımından marka alınmasını markalar mevzuatı açısından engelleyici unsurlar bulunamaz.
g) UPOV Sözleşmesine taraf bir ülkede tescil edilmiş çeşit için bir isim kullanılmakta ise ıslahçı hakkı başvuruları bu isimle yapılır ve çeşit bu isimle tescil edilir. Aynı çeşitle ilgili diğer ülkelerde başka isimler de kullanılmakta ise, diğer ülkelerde kullanılan bu isimler de başvuru siciline ve ıslahçı hakları siciline kaydedilir. Türkiye’de daha önce tescil edilen çeşitler için de aynı hükümler uygulanır.
h) Çeşit için önerilen isim, Türkiye’de veya UPOV Sözleşmesine taraf ülkelerde tescil edilen veya kullanılan, aynı veya yakın türlere ait çeşitlerin isimleri ile aynı veya karışıklığa yol açacak kadar benzeri olamaz.
i) Korunan çeşide ait çoğaltım materyalini satan, pazarlayan veya diğer şekillerde kullanan herkes, çeşidin ismini kullanmak zorundadır. Bu hüküm, esas itibarıyla türetilmiş çeşitleri de kapsar. Islahçı hakkı sona erse bile, çeşidin isminin kullanılması zorunludur.
j) Korunan çeşidin kullanımı ile ilgili olarak üçüncü kişilerin önceki hakları saklıdır. Üçüncü kişilerin önceki hakları nedeniyle, çeşide ait ismin kullanılması bu çeşidi kullanmak zorunda olan kişiye yasaklanmışsa Genel Müdürlük ıslahçıdan veya hak sahibinden çeşit için yeni bir isim önermesini ister.
k) Çeşit için önerilen ismin marka, ticaret unvanı veya benzer diğer işaretlerle birlikte kullanılması, ancak çeşit isminin kolayca tanınabilir şekilde yazılması hâlinde mümkündür.
Tescilin İlânı
Madde 21 — Korunan çeşitle ilgili ıslahçı hakkının tescili, tescil tarihinden itibaren otuz gün içinde bültende ilân edilir.
Bültende, ıslahçı hakkının tescili ile ilgili olarak aşağıdaki bilgiler yer alır:
a) Korunan çeşidin ismi,
b) Başvuru tarihi ve numarası,
c) Rüçhan hakkı kullanılmışsa, ilk başvurunun yapıldığı ülke, tarih, numarası ve çeşidin ilk başvuru anındaki adı,
d) Hak sahibinin adı, soyadı, uyruğu ve adresi,
e) Hak sahibi ıslahçı değilse, ıslahçının veya ıslahçıların adı, soyadı, uyruğu, adresi,
f) Islahçı hakkının tescil edildiği tarih ve sicil kayıt numarası.
Tescile İtiraz
Madde 22 — Islahçı hakkı tescilinin bültende ilân edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde, üçüncü kişiler tarafından, tescil işlemine karşı Kanunun 32 nci, 33 üncü, 34 üncü, 36 ncı, 39 uncu, 40 ıncı, 41 inci ve 44 üncü maddelerinde belirtilen işlemlerde eksiklikler yapıldığı gerekçesiyle itirazda bulunulabilir.
Tescile itiraz edenler aşağıdaki bilgi ve belgeleri Genel Müdürlüğe vermek zorundadır:
a) İtiraza ait başvuru dilekçesi ve itirazını destekleyici belgeler,
b) İtiraza ilişkin olarak bu Yönetmeliğin 34 üncü maddesinde belirtilen ve Bakanlık tarafından belirlenen ücretin yatırılmış olduğuna dair belge.
Genel Müdürlük, otuz gün içerisinde yerine getirilmek üzere, itiraz edenden itirazını destekleyici ek bilgi, belge ve materyal isteyebilir. İtiraz eden kendisinden talep edilen bilgi, belge ve materyali verilen süre içerisinde Bakanlığa vermezse, itiraz hiç yapılmamış sayılır.
Genel Müdürlük, ıslahçı hakkının tescili ile ilgili olarak yapılan itiraz dilekçesi ve eklerinin bir örneğini hak sahibine ve Islahçı Hakkı Tescil Komitesine göndererek, hak sahibinin itiraz ve gerekçeleri hakkındaki görüşlerini otuz gün içinde gerekçeleriyle birlikte yazılı olarak bildirmesini ister.
Genel Müdürlük, Islahçı Hakkı Tescil Komitesinin itirazı inceleme aşamasında da gerek gördüğü hâllerde itiraz edenin ve hak sahibinin görüşlerini isteyebilir.
Islahçı Hakkı Tescil Komitesi, itiraz edenin dilekçesini ve ekinde yer alan bilgi ve belgeleri inceleme sonucunda, ıslahçı hakkının verilmesi ile ilgili olarak birinci fıkrada belirtilen maddelerdeki işlemlerin yerine getirilmediği veya bu işlemlerin herhangi birinde önemli bir eksiklik yapıldığı kanısına varırsa, konu ile ilgili raporu Genel Müdürlüğe gönderir. Genel Müdürlük, Islahçı Hakkı Tescil Komitesinin görüşleri doğrultusunda ıslahçı hakkı tescili ile ilgili işlemin geçersizliğine ve eksikliğin yapıldığı safhaya kadar geriye dönülerek işlemlerin yeniden yapılmasına karar verir.
Genel Müdürlük, inceleme sonucunda itirazı uygun bulmadığı takdirde, ıslahçı hakkı tescili ile ilgili yapılan itirazı reddederek durumu itiraz edene ve hak sahibine bildirir.
Islahçı Hakkının Tescilinden Sonraki Değişiklikler
Madde 23 — Hak sahibi, ıslahçı hakkının tescil edildiği tarihten sonra adres ve unvan değişikliklerini otuz gün içerisinde Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirir.
Ayrıca hak sahibi, devir ve intikal gibi değişiklikleri, ilgili ücretin ödendiğini gösteren banka dekont aslı ile birlikte otuz gün içerisinde Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirmek zorundadır.
Genel Müdürlük, değişiklik taleplerini değerlendirerek, uygun bulduğu takdirde düzeltmenin yapılması amacıyla kuruluşa gönderir. Kuruluş kütükte buna ilişkin düzeltmeleri yapar ve bu değişiklikler bültende ilân edilir.
Hak Sahibinin Tescilden Sonraki Yükümlülüğü
Madde 24 — Hak sahibi, hakkın yürürlükte olduğu sürece korunan çeşidin veya yerine göre kalıtsal özelliklerini taşıyan çoğaltım materyallerinin devamından sorumludur.
Kuruluş, koruma süresince, çeşidin veya yerine göre kalıtsal kısımlarının genetik yapılarının devam edip etmediğini araştırır. Hak sahibi, korunan çeşidin genetik yapısının devam edip etmediğinin kuruluş veya Genel Müdürlüğün belirlediği başka bir kuruluş tarafından araştırılması için bilgi, belge ve materyal sağlamakla yükümlüdür.
Çeşidin genetik yapısının devamı hususunda şüpheye düşülürse ve bu şüphe bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen bilgi, belge ve materyal ile giderilemezse, Genel Müdürlük, çeşidin genetik yapısının devam edip etmediğinin araştırılmasını ister. Bu araştırma, hak sahibi tarafından sağlanan materyal ile çeşit özellik belgesindeki bilgilerin ve numunelerin yetiştirme testleri ve diğer testler yapılarak karşılaştırılmalarını ihtiva eder.
Yapılan araştırmalar, çeşidin genetik yapısını devam ettirmede hak sahibinin başarısız olduğunu ortaya çıkarırsa, ıslahçı hakkı, Kanunun 48 inci maddesine göre Bakanlıkça iptal edilmeden önce hak sahibinin görüşü alınır.
Hak sahibi, belirlenen üç ay içinde korunan çeşidin veya yerine göre kalıtsal kısımlarının yeterli miktarda numunesini, çeşidin numunesi olmak veya mevcut numuneyi yenilemek veya çeşidin korunması için diğer çeşitlerle karşılaştırmalı bir inceleme yapılması amacıyla kuruluşa veya Genel Müdürlüğün belirleyeceği başka bir kuruluşa verir. Yapılan inceleme olumsuz sonuçlanırsa ıslahçı hakkı iptal edilir.
Genel Müdürlüğün gerekli görmesi hâlinde, hak sahibi, çeşide ait şahit numuneyi Bakanlık adına muhafaza eder.
basbakanlik.gov.tr