Armillaria kök çürüklüğü hastalığı
 

Armillaria kök çürüklüğü hastalığı [Armillaria mellea(Vall.) Quel]


Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri :
Hastalık etmeni şapkalı bir fungustur. Şapkalarını sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşturur. Hasta ağaçların kütüklerinde oluşan, sarımsı kahverenkli ve aşağıya doğru siyahlaşan şapkalar, 5-15 cm çapındadır(Şekil 20). Bu şapkalar, misellerden oluşan rizomorfların ucunda meydana gelir.

http://www.agaclar.net/i/50a.jpg
Şekil 20. Armillaria kök çürüklüğü(Armillaria mellea) etmeninin şapkaları: a) Genç dönem (K.-Ya)

http://www.agaclar.net/i/50b.jpg
b) Olgun dönem (T.Goyan)

http://www.agaclar.net/i/51.jpg
Şekil 21. Armillaria kök çürüklüğü(Armillaria mellea)'nünrhizomorfları

Rizomorflar kalın, silindir şeklinde koyu renkli misel uzantılarıdır(Şekil 21). Uç kısımları renksiz ve akışkan madde ile çevrili olan rizomorfların dışı koyu, içi beyazdır. Fungus hem toprakta, hem de odun dokusunda yaşar. Ölü ağaçlarda ve toprakta kalan kök parçalarında uzun süre yaşamını sürdürür. Nemli yerlerde iyi gelişme olanağı bulur.

Armillaria kök çürüklüğü hastalığı,zeytin ağaçlarının köklerinde çürüklük yaparak, ağaçların ölümüne neden olur. Hastalığa yakalanan ağaçlarda sürgün oluşumu azalır, yapraklar sararır ve dökülür. Sürgün ve dallar ölmeye ve kurumaya başlar, nihayet ağaçlar tamamen kururlar. Bu belirtilerin oluşumu ve ağaçların ölümü 4 yılı bulur. Ancak şiddetli enfeksiyon koşullarında, bu süre 1-2 yıldır. Hastalığa yakalanmış ağaçların kökleri incelendiğinde, ikinci köklerden başlayarak kök boğazına kadar, kabuk dokusu ile odun dokusu arasında beyaz fungal tabakanın oluştuğu görülür. Hastalığın başlangıcında, odun dokusu açık kahve rengidir, daha sonra sarımtırak veya beyaz süngerimsi dokuya dönüşür.

Bu hastalık, ağaçların yaşamlarının kısalmasına ve ağacın verim yaşında ölümüne neden olduğu için, ekonomik açıdan önemlidir. Toprağı iyi seçilmemiş, bahçe kuruluşu ve kültürel işlemleri tekniğine uygun yapılmamış bahçelerde, etmen kolay gelişebilmektedir. Taban suyu yüksek, dere kenarlarına tesis edilmiş zeytinliklerde önemli zararlara neden olabilmektedir. Bu fungusun, entansif tarım yapılan bahçelerdeki ağaçları çok az hastalandırdığı bilinmektedir.

Konukçuları : Orman ve meyve ağaçlarıdır. En yaygın olarak görüldüğü meyve ağaçları elma, armut, erik, şeftali, kiraz, vişne, kayısı, dut, nar, asma, zeytin, kestane, ceviz; orman ağaçları ise meşe ve iğne yapraklılardır.

Mücadelesi :

a) Kültürel önlemler

Armillaria kök çürüklüğünün önlenmesi için, aşağıdaki kültürel tedbirler alınmalıdır:

• Kuruyan ağaçlar bahçeden sökülerek imha edilmeli ve söküm yerlerinde kireç söndürülmelidir.
• Ağaçların kökleri tamamen hastalanmış ise, ince kökleri dahil sökülerek kendi çukurlarında yakılmalı ve yerine sönmemiş kireç dökülerek kapatılmalıdır
• Hastalık, bahçenin belli kesimlerinde ise, rizomorfların sağlam ağaçlara ulaşmaması için, hasta olanlar 60 cm derinlik ve 30cm genişlikteki hendekler ile izole edilmelidir.
• Çevre bahçelerde hastalığın bulunduğu durumlarda, sel sularının getireceği hastalıklı parçaların girişini önlemek için, bahçenin çevresine 60-70 cm derinlikte hendekler açılmalıdır.
• Ağaçlar sağlam ve sağlıklı yetiştirilmeli, bunun için tekniğin gerektirdiği önlemler alınmalıdır.
• Sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşan fungusun şapkaları ve oluştukları yerdeki kök parçaları imha edilmelidir.
• Ağaçlar derin dikilmemeli, aşırı sulanmamalı ve köklerin yaralanmamasına dikkat edilmelidir.

b) Kimyasal mücadele

Uygulamalara hastalık görüldüğünde başlamalıdır.

Hastalık yeni başlamış ise, hasta kökler kesilip, hasta kısımlar kazındıktan sonra, bu yerler 750 g ardıç katranı + 250 g göztaşı karışımı ile kapatılmalıdır.

Hastalığın görüldüğü, bahçedeki sağlam ağaçları korumak için, sonbaharda veya ilkbahar başında, ağaçların izdüşümleri %5'lik karaboya veya %2'lik göztaşı ile m2'ye 10 litre ilaçlı su gelecek şekilde sulanmalıdır.

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar genel Müdürlüğü

Kaynak: http://www.tagem.gov.tr/yeni%20web/Y...YTIN/8_2_2.htm