Juniperus (Ardıç)

[botanist]

Dünya üzerinde çok zengin olarak geniş alanlarda yayılan, 60’ı aşkın taksonla simgelenen ardıçlar, çoğunlukla bir cinsli iki evcikli, ender olarak bir evcikli odunsu bitkilerdir. Çoğunlukla çalı halinde, bazen de ağaç halinde olan ardıçlar, daima ince kabuklu, bazen de pulsu kabuklu, iğne ve pul yapraklı herdem yeşil bitkilerdir. Genç bireyler, istisnasız olarak iğne yaprak taşırlar. Daha sonra, bazı taksonlarında iğne yapraklar, pul yapraklarla değiştirilir. Ancak, çoğu ardıç taksonlarında ileri yaşlarda iğne yapraklar bulunmaktadır.

Çiçekler yaprakların koltuklarında ya da terminal olarak sürgünlerin uçlarında bulunurlar. Erkek çiçekler sarımsı renkte, karşılıklı ya da üçer üçer çok sayıda etaminlerden oluşmaktadır. Dişi çiçekler de 3-8 sayıda, sivri uçlu pullardan oluşur. Bu pullardan üreyimli olanlar ise 1-13 kadar tohum tomurcuğu taşırlar. Olgun kozalaklar etli, üzümsü bir yapıda olup, hiçbir zaman açılmazlar. Olgunlaşmaları da 1-3 yılda gerçekleşir.

Juniperus’ların yayılışları çok geniştir. Kuzey Amerika’dan başlar, Orta Amerika, Avrupa, Kuzey ve Doğu Afrika, Asya ve Himalayalar’a değin uzanmaktadır. Ardıçlara Trabzon, Akçaabat yörelerinde Zerdi denilmektedir. Ardıçlar genel olarak kozalak ve yaprak özelliklerine göre 2 seksiyonda incelenmektedir:

1. Seksiyon (Alt cins) : Oxycedrus Seksiyonu. Bu seksiyona giren taksonlarda iğne yapraklar bulunmakta, bunlar sürgün üzerilerinde üçer üçer çevrel dizilmişlerdir. Kozalaklar normal olarak üç puldan oluşur. Üç tohum tomurcuğu bulunur. Bu seksiyonda ülkemizde doğal olan ardıç taksonları şunlardır

J.communis L. subsp. alpina (Sm.) Celak
J.communis L. subsp. hemisphaerica (Presl.) Nyman
Juniperus oxycedrus L. var. oxycedrus
Juniperus oxycedrus L. var. spilinana
J. macrocarpa (Sibth. et Sm.) Ball.
Juniperus oblonga Bieb.



2. Seksiyon (Alt cins) : Sabina Seksiyonu. Bu seksiyondaki ardıçlar ya tümüyle, ya da kısmen pul yapraklıdırlar. Çoğunlukla gençlik yaprakları iğne yaprak şeklindedir. İki ya da bir evciklidir. Tohum sayısı 3-13 kadardır. Bu seksiyon içinde doğal ardıç örneklerimiz ise:

Juniperus phoenicea L.
J. foetidissima Willd.
J. sabina L.
J. excelsa Bieb.

Sabina seksiyonunda ülkemizde egzotik olarak park ve bahçelerimizde yetiştirilen bir ardıç türü de Juniperus virginiana’dır.

Kaynak: Tohumlu Bitkiler (Açık Tohumlular), Üçüncü Baskı, KTÜ, Orman Fakültesi, Genel Yayın No: 122, Fakülte yayın No: 15 I. Cilt