Salvia sclarea, Misk adaçayı

[Müjgan]

Fotoğraf: www.odla.nu


Sistematik hiyeraşisi:

Kingdom : Plantae
Subkingdom : Tracheobionta
Division : Magnoliophyta Cronquist, Takht. & Zimmerm. ex Reveal
Class : Magnoliopsida Brongn.
Subclass : Asteridae Takht.
Order : Lamiales Bromhead
Family : Lamiaceae Martynov
Genus : Salvia L.

[Müjgan]

Fotoğraf: http://members.home.nl

Misk Adaçayı iki yıllık bir bitkidir. Yüksek rakımlı yerlerde fazlaca dallanan, ama kısa boylu; ovada ise 2 - 2,5 m gibi uzun boylu geniş görünüşlü bir yapıdadır. Bu yüzden toprağın derinliklerine inen çok sayıda kılcal tüy içeren kök sistemi geliştirmektedir.
Gövdeyi oluşturan sap, dik ya da yarı yatık, kaba ve dört köşeli olup kökten sürgün verme yeteneğindedir. Gövdenin üzerinde çok sayıda salgı veren ya da vermeyen tüyler bulunmaktadır. Gövde üzerindeki yapraklar yukarı doğru gidildikçe küçülmekte ve yaprak sapları kısalmaktadır.

Misk adaçayının ilk yıl oluşan yaprakları rozet şeklinde ve küçük bir yapıda iken, ikinci yıl yapraklar genel olarak, 12-25 cm uzunluğa ve 7-15 cm genişliğe ulaşmaktadır. Bu yapraklar kalp şeklinde, belirgin damarlı, iri kırışıklı ve kenarları dişli kordat yaprak formunda etli ve dayanıklıdır.
Çiçekler, 15-80 cm lik uzunlukta ve görenleri kendine hayran bırakan salkım şeklinde dizilmiştir. Bu güzel kokulu çiçek salkımının her kümesinde 2-25 cm uzunluğunda 4-6 adet küçük çiçekçik bulunmaktadır. Büyük kalp şeklinde olan çanak yaprakların uçları sivri, gelişmenin başlangıcında açık koyu mor, daha sonra yeşilimsi beyaz renktedir.
Taç yapraklar ise farklı pembe tonlu renklere sahiptir. Başlangıçta çiçek salkımının uçları aşağıya doğru boynu eğik bir yapıdayken, zaman ilerledikçe çiçekler açılmakta dik bir konuma gelerek güzelliğini sergilemektedir. Bu dönemde arılar ve bir çok böcek bu güzelliği hemen fark edip etrafında uçmaya ve konmaya başlarlar. O kadar çok arı ve böcek gelir ki misk adaçayının olduğu yerde bir uğultu oluşur. Ayrıca Misk Adaçayı çimlenme kabiliyetini 2-3 yıl muhafaza eden, tohumlara sahiptir.

Misk adaçayının çiçekli dalları ve yaprakları infuzyon veya tentür halinde, mide rahatsızlıklarında, kabızlığı gidermede, terlemeyi azaltmada ayrıca yatıştırıcı olarak kullanılmaktadır. Bu bitkinin uçucu yağı daha çok parfümeri sanayinde kullanıldığı gibi unlu yiyecekler, alkollü ya da alkolsüz içecekler, şurup, dondurma ve şekerlemelere koku vermek amacıyla da kullanılır. Eczacılıkta, ülser yaraları ve göz iltihaplarının iyileştirilmesinde kullanılmakla beraber sinir sistemini rahatlatmada, baş ağrısı ve uykusuzluğu gidermede ayrıca akrep sokmalarına karşı da kullanılmaktadır. Misk adaçayı esansı cildi temizleme ve gözenekleri büzme özelliğinden dolayı yağlı ciltler için yapılan losyonlarda ve yüz maskelerinde genelde yer almaktadır. Ayrıca papatya esansı ile birlikte kuvvetli diş temizleyici özellik kazanmaktadır.

Kaynaklar
1. Ay, Ş., 1992. Salvia sclarea Uçucu Yağının Bileşimi. A.Ü. Sağlık Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
2. Baytop, T., 1999. Türkiye de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitap Evleri. Istanbul.
3. Ceylan, A., 1994. Tarla Tarımı. Ege Ü. Zir. Fak. Izmir.
4. Dweck, A., C., 1996. The Folklare and Cosmetic Use of Various Salvia Species. The Sage Genus Salvia. Medicinal and Aromatic Plants. Industrıal Profiles. Harwood Academic Publishers.
5. Kalafatçılar, Ö., A.; 2001. Parfüm Bitkileri ve Kozmetoloji. Celal Bayar Ü. Yüksek Öğrenim Vakfı. Manisa.

[aygün]

Muhteşem bir görünüşü var.