Dutun Tıbbi Etkileri

[k0900]

Dutun Tıbbi Etkileri
Dr.Dt.Gülnur Esma GÜRLER
Ağız,Diş,Çene Hastalıkları ve Cerrahisi Uzmanı

İpek böceğinin tek besini olan dutun yaprakları birçok tıbbi etkiye sahiptir.Beyaz dut ağacı geleneksel Çin tıbbında hemen hemen bütün kısımlarıyla şu veya bu şekilde kullanılmaktadır.(1,2) Örneğin odununun külleriyle şeftali ağacından elde edilen reçinenin karışımı Taocu tıpta 'Ölümsüzlük Hapı' diye adlandırılıyor.

Yaprakların hipoglisemik (kan şekerini düşürücü) (3,4);
hipotansif (tansiyon düşürücü) (5);
anti piretik (ateş düşürücü) ve antiinflamatuar (iltihap giderici) (6,7,8);
antioksidatif (hücre paslanmasını önleyici) ve antiaterojenik ( yağ plağı oluşumunu önleyici) etkileriyle arterioskleroza (damar sertleşmesine) karşı koruyucu (9)
ve de anti mikrobial (mikrop öldürücü) (10) etkilere sahip oldukları rapor edilmiştir.Hatta dut tohumları ve kökünden elde edilen bazı maddelerin AIDS tedavisinde etkili olabileceği bildirilmiştir.(13)

Çeşitli meyve ve sebzelerde doğal bir renklendirici olarak bulunan antosiyoninlerin çeşitli biyoaktivite nitelikleri ve antioksidan özellikleri iyi bilinmektedir.Dahası son zamanlardaki çalışmalar antosiyoninlerin antikanser ve antiproliferatif (çoğalmayı önleyici) özelliklerini ortaya koymuştur. Bunlardan cyanidin 3-rutinoside ve cyanidin 3-glucoside, yüksek metastatik özellikli insan akciğer kanseri hücre dizilerinde yapılan in vitro çalışmalarda, doza bağlı olarak yayılmacılığı baskılayarak kanser tedavisinde önemli bir potansiyele sahip olduklarını göstermişlerdir..(11)

Yine dut meyvesi romatoid artrit (romatizmal eklem iltihabı) de dahil olmak üzere çeşitli iltihabi durumların tedavisinde geleneksel olarak kullanılmaktadır.Kim ve arkadaşlarının (8) yaptıkları çalışmada, carrageenanla oluşturulan deneysel artritde, dut meyvesi özütü uygulaması iltihap parametreleri ile romatoid faktörlerde önemli bir azalma belirlenmiştir.

Dutun antidiyabetik etkileri ise çok daha iyi çalışılmıştır.(3) Dut yaprakları, alfa glikozidaz denilen barsak enzimlerini inhibe ettikleri için hipoglisemik etki gösterirler. Bu enzimlerin görevi sukroz,maltoz ve laktoz gibi disakaritleri (çifte şekerleri) glikoz,fruktoz ve galaktoz gibi monosakaritlere parçalayarak onların barsaktan kana geçişini sağlamaktır.Baskılanan enzim aktivitesi ile enzimlerin kana geçişi engellenmiş olur.Japon araştırıcıların ratlarda yaptıkları bu çalışmalarda, hayvanları karbonhidratça zengin yemekle beslemeden evvel dut yaprağı özütü yedirmenin normal postprandial (yemek sonrası) kan şekeri düzeyinde önemli bir düşüşe yol açtığı gösterilmiştir.(12).

Kemaliye Dut Paneli katılımcılarından Pr.Dr.Ekrem Sezik sunumunda : “Antidiyabetik çalışmalardan çok ümitliyiz, çünkü yapraktaki hangi maddelerin ne yaptığı ve etki mekanizmaları da iyice ortaya konulmuştur. Muhtemeldir ki ileride şeker hastalığına karşı kullanılan bir ilaç çıkabilecektir.”
Anadolu’da da dut değişik şekilde halk ilacı olarak kullanılıyor. Mesela meyve sıkılıp solunum yolu rahatsızlıklarında, mide rahatsızlıklarında kullanılıyor. Tam olgunlaşmadan önce düşük kan şekerine karşı kullanıyorlar.. Ağızdaki yaraları iyileştirmek için kullanılıyor. Meyve daha da sık kullanılıyor. Gözdeki kırmızılıklar için ateşe yoğunlaştırıp dut suyunu göze uyguluyorlar. Dut pekmezi kansızlığa karşı, mide ağrılarına karşı da kullanılıyor. Yaprak ise kan şekerini düşürücü olarak kullanılıyor. Bunun yanında birkaç yerde, bir de İzmir Manisa’da böbrek rahatsızlıklarında da kullanılmakta. Halk ilacı olarak kullanışlarında farklı bir iki kullanılış şekli var. Bunlardan biri dalların kaynatılarak adet bozukluklarını düzeltmede, kara dut kabuğu da saç dökülmesine karşı tereyağı ile bir merhem yapılıp uygulanması şeklinde. Aktarlarda da dut satılıyor yaprakları. Daha çok kan şekerini düşürücü ve bazen müleyyin olarak, kara dut da boğaz hastalıklarında ve pamukçuğa karşı kullanılıyor”. şeklinde bizleri bilgilendirmiştir.(14)

Bir araştırıcı, dişlerde bulunan mikroorganizmaları çıkarmış, duttan elde edilen quanon denen maddenin bunlara etkisi olup olmadığını araştırmış ve güçlü br şekilde bu mikroorgaizmalar üzerinde baskılayıcı etkisi olduğunu göstermiş.(15). Dolayısıyla bir gargara şeklinde veya diş macunlarında da ileride dut kökü ekstresini görürsek şaşırmayalım.


Halk arasında çok iyi bilinen, ancak yurt içi ve dışında ağız yaraları ve boğaz enfeksiyonlarında kullanımı ile ilgili olarak hiç bir çalışma yapılmamış olması dolayısıyla, Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden Prof.Ekrem Sezik ve ekibi ile birlikte karadut ve yapraklarının yara iyileşmesi üzerindeki etkilerini araştırmak üzere bir proje başlattık.Yüzlerce yıllık deneyimlere bakılacak olursa olumlu olması çok muhtemel olan çalışmanın sonuçlarından yola çıkarak, bir doğal ilaç preparatının hazırlanabilmesi mümkün olabilir.
kaynak : http://www.ttkder.org.tr

[toprak5552]

teşekkürler bilgileriniz için

[ayseldeniz]

Karadutun şurubunu çocuklarımızın ağzında oluşan yara ve aftlar için kullanıyoruz.Büyükler içinde etkili.Ben her yıl şurup yapıp lazım olur diye bulundururum.Ayrıca karadutun lekesi elden çıkmaz.Kendi yaprağını elinizde sabun gibi kullanırsanız çıkartıyor.