Kleopatra da faydalanmış
Eşek sütünün eski Mısır’da kozmetik nedenlerle kullanıldığına dikkat çeken Bradley Beslenme Danışmanlık Şirketi’nin sahibi Dr. Yasemin Bradley şöyle diyor: “Kleopatra her banyosunda yaklaşık 200 litre eşek sütü kullanırmış. Roma imparatoru Neron’un eşi de cildini beyazlaştırmak ve kırışıklıklarını gidermek için bu yola başvurmuş. Hipokrat da ateş, ödem, yaralar ve karaciğer temizliği için eşek sütünden faydalanmış.”
Eşek ve kısrak (dişi at) sütünün anne sütüne en yakın besinler olduğunu da öne süren Bradley, 20’nci yüzyıl başına kadar eşek sütünün anne sütü yerine kullanıldığı görüşünde: “Amerikan Süt Ürünleri Birliği’nin raporunda ‘anne sütü yerine kullanılır’ ifadesi var. Eşek ve kısrak sütünün yağ ve protein oranları düşüktür, yüksek laktoz içerirler. İnek sütü ise çok daha yağlıdır ve daha fazla protein içerir.
Bu yüzden inek sütü bazı çocuklarda alerji yapıyor. Oysa eşek sütünde alerjen olma riski düşük. Ayrıca kas ve kemiklerimizi kuvvetlendiren proteinlerin en küçük birimi aminoasitlerdir. Vücudumuzda kullanılan 20 aminoasit var. Bunlardan sekizini üretemiyoruz ve mutlaka yiyeceklerle almamız gerekiyor. Eşek sütünde sekiz zorunlu aminoasit yüzdesi inek sütüne göre çok daha fazla. Dolayısıyla tüm bu gelişmeler umut verici ama daha çok araştırmaya ihtiyaç var.”
Bilimsel olarak sütte bir ayrım yok
Uzman diyetisyen Selahattin Dönmez ise büyüme çağını tamamlamış erişkinler için sütün bileşimindeki en önemli unsurun kalsiyum miktarı ve yağ oranı olduğunu söylüyor. Dönmez koyun, inek, keçi, kısrak ve eşek gibi hayvanların ürettiği sütün kalsiyum ve protein içeriklerinin benzer olduğunu anlatıyor: “Tüm sütlerin içindeki laktoz çeşitli yağlar ve proteinler de benzer miktarda bulunur.
Bu nedenle erişkinlik döneminde içilen sütün cinsi hiçbir şekilde sağlık üzerine daha üstün etki sağlamaz. Her canlının sütü kendi yavrusu içindir. Dolayısıyla eşeğin sütü de kendi yavrusu için en uygunu. Ancak İkinci Dünya Savaşı’nda anne sütüne en yakın içerikte olan sütün kısrak sütü olduğu belirlenmiş, hatta annesini kaybeden bebekler için kısrak çiftlikleri kurulmuştur.
Sindirim ve alerji olmaması açısından eşek sütü değil kısrak sütü en değerlisi. Dolayısıyla bebeklerin bir yaşından sonra inek veya keçi sütü içmesi yeterli. Erişkin bireyler ise az yağlı olmak kaydıyla istedikleri tip sütü içebilir. Eşek veya inek sütü gibi ciddi ayırımları bilimsel olarak yok.”
Avrupa’da kozmetikte kullanılıyor
Türkiye’de kurulan ilk eşek çiftliğinin sahibi Pataloji Uzmanı Doç. Dr. Ufuk Usta. Aslında inek çiftliği kurmak için yola çıkan ancak yüksek maliyetli olacağı için vazgeçtiklerini belirten Usta, eşek çiftliği kurmaya karar vermiş: “Televizyonda İtalya’daki bir eşek çiftliğini gördük ve araştırmaya başladık. Türkiye’de bu işi bilen yoktu, tüm riskleri göze alıp süt üretimi yapmak için çiftliği kurmaya karar verdik. Çiftlikte şu an 180 eşek var. Henüz süt üretimine geçmedik. Zaten yasal olarak eşek sütü üretmek için bir mevzuat hazırlanması gerekiyor. Eşek sütünün sağım teknikleri, işlenmesi, pazarlanması gibi detayla bu mevzuatta yer almalı. Dolayısıyla süt elde etsek de satmayacağız.”
Eşeklerin bir yıllık gebelik süresi var. Doğum yaptıktan sonra dokuz ay boyunca günde ortalama bir litre süt verebiliyorlar. Usta, bu yüzden eşek sütünün pahalı olduğunu ve Avrupa’da litresinin 35-55 euro arasında satıldığını söylüyor: “Yurtdışında hem gıda desteği hem de kozmetik olarak kullanılıyor. Yeni doğan ünitelerinde çocuklara veriyorlar, astım hastalıklarında, sindirim sisteminin düzensiz çalıştığı durumlarda ve kalp damar hastalıklarını önlemek amacıyla kullanılıyor. Kozmetikte ise nemlendiricilere ekleniyor. İngiltere, ABD, Fransa, Belçika, İspanya, Almanya eşek sütünü kullanan ülkelerden.”
Yeni moda olan eşek sütü faydalı mı, helal mi? | SAĞLIK | Son Devir