Sayin tarimbilimsel, iyi gunler.
Bu sayfaya bir tarimcinin da katilmasi(daha fazla tarimci ve ziraatci arkadaslarin katilip gorus bildirmesi, konunun aydinlanmasina yardimci olacagini dusunuyorum.) iyi oldu.
Yanlis bilgi verdigimi dusunuyorsunuz, ki uzun bir zaman ters asi diye bilinen ve inanilan belkide ilgili okullarda oyle okutulan,( okutulan diyorum cunku gecen yil, Turkiyede bir arkadasimin gosterdigi bir kitapta ters asidan sizin dusundugunuz gibi bahsediliyordu) dagrusu da budur diye inanilan bir asinin karsisina, asinin oyle olmadigini ileri suren dusuncelere mutlaka tepki gosterip karsi cikilacakti.
Birbirimizi kirmadan, uygun bir dille bildiklerimizi ve deneyimlerimizi, tartisir ve paylasirsak dogru olani daha cabuk buluruz diye dusunuyorum.
Mutlaka benim, ziraatci ve tarimci arkadaslar gibi bir egitimim yok. Sizin yanlistir diye dusundugunuz bu sayfada yazdiklarim, yillarin verdigi bilgi ve deneyimlere dayanarak yazilmistir.
Yillar once(sanirim 1957-58 yillari) rahmetlik dedem, Anitkabirde gezerken dallari asagi sarkik dut agaclarini gorunce etkilenmis ve ordan gecen birini durdurup sormus, "bu agaclar niye boyle dallari asagiya sarkik olarak buyuyor" diye. Adam da "Amca onlara ters asi yapmislar ondan dallari ters buyuyor" demis. Dedem Kibrisa donunce bahcede olan dut fidanlarini bir arkadsaina ters olarak asilatti. Asilar tutu acildi once asagiya sonra da donup yukariya dogru buyudu ve dedem hayal kirikligina ugradi, Kibrista dallari asagiya buyuyen ilk dut agaci onun bahcesinede olacakti ama olmadi.
Tum aile yillarca, dedeme birisi bir saka, muziplik yapti ve "ters asi" dedi diye algiladik. Yillar sonra baktik ki ters asi bir inanc ve o adam,saka degil bildigini soylemis. Iste bu olayin etkisi ile dallari asagiya dogru uzayan agaclara ilgim oldu icin surekli arastirip, sordum kendim asilar yaptim, deneyim ve ogrendiklerimi de paylasmak istedim.
Dusunuldugu gibi, her agaca ters asi vuruludugunda dallar asagiya sarkik olarak buyuuse, bircok agaca ters asi vurularak her cins agactan asagiya sarkik olanlari yetistirilir ve normal fidanlarin fiyatindan iki,uc kat daha yuksek bir fiyata satilirdi.
Daha once de yazdigim gibi cenetik olarak dallari asagiya buyuyen onlarca cins agac var. Bunlardan alinan asilar herhengi bir anacin(ayni cins) uzerine ters veya dogru asilansin cenetik oldugu icin, asi acildigi zaman, hafifce yukariya buyudukten sonra asagiya sarkmaya basliyacaktir.
Turkiyede asilanan dut agaclarina belki ters asi vuruluyordur. Ama asi vurulmak icin alinan asilar, dallari cenetik olarak asagiya dogru uzayan agaclardan alinmistir ki, dogru asi da vurulsa yine dallar donup asagiya dogru uzaycaktir. Dallari yukariya dogru uzayan bir dut agacindan alinacak asi, nasil isterse asilansin yukariya dogru buyuycektir. Oyle bir asiyi zorliyarak(bonsaide oldugu gibi tel ve ya agirlikla asagiya egilebilir) dallarini asagiya dogru sarkitabilirsiniz ama cenetik olarak bir degisiklige ugramadigi icin yeni cikan surgunler hep yukari dogru uzamak isteycektir. Benzer etkilenmelerden dogada cenetik olmasa da, dallarinda uzun bir zaman kar biriken agaclarin dallari, karlarin agirligi ile, asagiya sarkarak buyur, burda da yeni surgunler hep yukari dogru buyumek ister.
Asagida, dallari asagiya dogru uzayan kimi agaclarin asi yerlerinden fotograflar ekliyorum. Bunlarin icinde meyve veren agaclar da vardir ve asilar hep duz asilanmistir.
